Afgelopen week lanceerde het Joods Historisch Museum de app Joodse Huizen. Gebruikers zien daarmee waar Joden hebben gewoond die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. Het begin van een nieuwe vorm van herdenken.
We staan voor de Plantage Muidergracht 23, een rustige straat midden in de oude Jodenwijk in het centrum van Amsterdam. Het is een statig herenhuis zoals er wel meer in dit deel van de stad zijn. Toeristen passeren deze straat op hun route van Artis naar de binnenstad. Anat Harel van het kenniscentrum van het Joods Historisch Museum houdt een iPhone met de app Joodse Huizen omhoog. Het scherm toont een foto van het echtpaar Israel en Betsie Cohen-Kleermaker. Naast Israel zit nog een vrouw, beide vrouwen zijn gekleed in feestelijke jurken. Israel en Betsie Cohen woonden voor de oorlog op nummer 23, beiden zijn op 6 maart 1944 vermoord in Auschwitz.
Sporen van mezoeza’s
Via de mobiele app Joodse Huizen wordt het Digitaal Monument Joodse Gemeenschap overal in Nederland toegankelijk waar tussen 1940-’42 Joden gewoond hebben. De app toont een kaart van de buurt waar je je bevindt, met daarop blauwe rondjes. Elk rondje staat voor één of meer Joodse huishoudens. Klik je een huis aan, dan verschijnen geboorte- en sterfdatum, en zo mogelijk een foto van de persoon die daar woonde. Onderdeel van de lancering was een rondleiding door de Plantagebuurt aan de hand van de app. Historicus en schrijver Geert Mak liep mee. Na afl oop sprak Mak in de Hollandsche Schouwburg over het belang van deze nieuwe vorm van herdenken. „Met de app loop ik opnieuw door de oude Jodenbuurt en komen de herinneringen weer tot leven. Ik waan me terug vlak na de oorlog, toen ik als klein kind op zoek ging naar sporen van mezoeza’s. Hiermee worden deze sporen weer getoond en de lege huizen voor even teruggehaald.”
Mijn buurt
Als ik later met de app door mijn eigen buurt, de Rivierenbuurt, loop, staat de kaart vol met blauwe rondjes. Het is mij bekend dat de Rivierenbuurt voor de oorlog een grote Joodse gemeenschap kende, ik heb eerder kaarten gezien die aangaven waar de gedeporteerde Joden woonden. Deze informatie is niet nieuw voor mij. Wel nieuw is de manier waarop ik word geconfronteerd met het de nabijheid van de Joodse huishoudens, de mensen die vermoord zijn in de oorlog. Het is een vreemde gewaarwording door mijn eigen straat te lopen en te zien dat bijna iedereen die hier woonde is gedeporteerd. In het huis van mijn buurvrouw woonde het echtpaar Mozes en Judith Farro, die toen allebei achter in de vijftig waren. Als ik op de website van het Digitaal Monument Joodse Gemeenschap kijk zie ik foto’s van hen. Eronder staat dat ze allebei op 9 juli 1943 zijn vermoord in Sobibor. Zou mijn buurvrouw enig idee hebben van de geschiedenis van haar woning? Het voelt vreemd dat de mensen die hier nu wonen elke dag deuren opendoen van huizen waar zeventig jaar geleden Joodse bewoners de deur achter zich dichttrokken om nooit meer terug te keren. Met de app worden alle huizen van slachtoffers monumenten. Achter elk rondje schuilen mensen, een gezin, met ieder een eigen verhaal. De app maakt deze verhalen zichtbaar; de namen, de geboortedata, de foto’s, de personalia. Een wandeling door mijn buurt zal nooit meer hetzelfde zijn.
De app is gratis te downloaden voor iPhone- en Android-toestellen. De titel van de app is JoodseHuizen (zonder spatie). Bezoek voor meer informatie de website: www.communityjoodsmonument.nl/app
De app kunt u hier downloaden:
Google Play http://bit.ly/joodsehuizengoogle
App Store http://bit.ly/joodsehuizenapple
Abonneer op het NIW
