Obama’s erfenis

President Obama en premier Netanyahu. Foto: Avo Chayon GPO/FLASH90

Bezorgd om zijn nalatenschap en een mogelijke overwinning van Donald Trump zou de Amerikaanse president overwegen voor het einde van zijn ambtstermijn een tweestatenoplossing door de VN te jagen. Maar de Senaat lijkt daar heel anders over te denken.

“Ik vermoed dat als Trump wint Obama zal neigen naar een Veiligheidsresolutie om iets te doen dat bindend is, iets dat de standaard vastlegt voor de toekomst en waar de volgende president niet omheen kan,” citeert The Israel Times Dennis Ross, voormalig Midden-Oostenadviseur van Barack Obama en Hillary Clinton. Ross gaf zijn analyse deze week tijdens de Zionism 3.0-conferentie in Palo Alto, Californië. De kans dat Obama drastische en eenzijdige stappen onderneemt is groter als Trump de verkiezingen op 8 november wint, omdat hij ervan overtuigd is dat Clinton toch wel een koers zal varen die in het verlengde ligt van de zijne. Bij Trump is de president daar blijkbaar minder zeker van, denkt Ross, bovendien: “Als Clinton wint zal Obama gevoeliger zijn voor de vraag of wat hij doet schadelijk zou kunnen zijn voor haar presidentschap.” Volgens Ross wil Obama dolgraag de geschiedenisboeken in als de man die een doorbraak forceerde in het Israëlisch-Palestijnse conflict.
Ross ziet drie mogelijkheden voor de president om zijn opvolger voor een voldongen feit te plaatsen. De eerste is een speech tijdens zijn periode als lame duck (tussen de verkiezingen en de ambtsoverdracht), waarin Obama een beleidswijziging aankondigt om zo snel mogelijk tot een tweestatenoplossing te komen en wellicht zelfs de intentie een Palestijnse staat te erkennen. Deze optie zou betrekkelijk gemakkelijk te negeren zijn voor de nieuwe president.
Een veel sterker signaal zou steun aan een Veiligheidsraadresolutie met diezelfde strekking zijn, of zelfs een resolutie van de Amerikanen zelf. Wanneer aangenomen met steun van Washington zou er sprake zijn van staand buitenlands beleid, iets waar de nieuwe president veel moeilijker omheen kan. Bij een toespraak of eigen resolutie houden de Amerikanen de regie en zal tegemoet worden gekomen aan Israëlische zorgen met betrekking tot veiligheid en de terugkeer van Palestijnse ‘vluchtelingen’, vermoedt Ross. Maar als Obama ervoor kiest een resolutie van een derde land te steunen, bestaat de kans dat er veel minder rekening wordt gehouden met het verlanglijstje van Jeruzalem.

Getorpedeerd
De timing kan toeval zijn, maar het lijkt erop dat de Amerikaanse Senaat de bui ziet hangen. Deze week tekenden 88 (van de 100) senatoren een brief waarin zij president Obama ertoe oproepen zijn veto bij de Verenigde Naties te blijven gebruiken als het gaat om ‘eenzijdige’, anti-Israëlische resoluties. Blijkbaar maken leden van beide partijen in het Hogerhuis zich er zorgen over dat Obama te ver voor de troepen uitloopt en dat hij af wil stappen van het decennia oude, bijna automatische beleid dat voor Israël ongunstige Veiligheidsraadresoluties vanuit Washington worden getorpedeerd.

Blijkbaar maken leden van beide partijen in het Hogerhuis zich er zorgen over dat Obama te ver voor de troepen uitloopt

Het is sowieso een drukke week voor de Amerikaanse Midden-Oostenpolitiek. Dinsdag vertrok premier Benjamin Netanyahu voor zijn laatste ambtsbezoek aan de VS tijdens Obama’s presidentschap. Diezelfde dag sprak de Amerikaanse president voor het laatst de Verenigde Naties toe, waarbij hij uitgebreid inging op het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen. “[Zij] zijn beter af als de Palestijnen geweld afwijzen en de legitimiteit van Israël erkennen,” hield Obama de Algemene Vergadering van de VN voor, “én als Israël erkent dat het niet permanent Palestijns land kan bezetten en er nederzettingen kan bouwen.