Op sjabbat jongstleden waren we in Eindhoven voor een sjabbaton, de hele sjabbat bij en met de Joodse Gemeente Brabant. Het is mooi te zien hoe er toch weer Joods leven begint te ontstaan, dankzij een voortvarend bestuur dat ermee heeft ingestemd een eigen lokale rabbijn, Simcha Steinberg, in dienst te nemen. Het klopt trouwens niet helemaal wat ik hier schrijf, want hoewel officieel alleen de rabbijn in dienst is, zijn dat in de praktijk Simcha en zijn echtgenote Rina Eidel. Ze begrijpen de Nederlandse mentaliteit, staan dag en nacht voor iedereen klaar en zorgen ervoor dat de sjoeldiensten te volgen en te begrijpen zijn.
Deze sjabbaton was gesponsord, dat wil zeggen alle maaltijden, door Marita Simons vanwege haar tachtigste verjaardag twee jaar geleden, vanwege haar bevrijding 75 jaar geleden uit het concentratiekamp en omdat ze al vijftig jaar lid is van de Joodse Gemeente Eindhoven. Vanwege corona was alles uitgesteld. Maar beter laat dan nooit. Alles bij mekaar: perfecte maaltijden, prima sfeer, fijne sjoeldiensten! Maar wat er haperde was ‘de oorlog’. Het lijkt wel of de jaren ’40-’45 steeds vaker terugkomen, want bijvoorbeeld deze Marita, een superintelligente vrouw, verslindt boeken over Theresienstadt en andere kampen in de hoop een glimp van haar moeder, die ze nooit gekend heeft, te kunnen ontdekken.
In datzelfde weekend komt een nieuw potentieel lid opdraven. Zij wist niet dat er een sjabbaton was, maar probeert al jarenlang de eerste stap naar de Joodse Gemeente te zetten. Ze is Joods, maar kan het niet bewijzen, hetgeen steeds vaker voorkomt. En dus zal ze contact met me opnemen en gaan we aan de rabbinale-rechercheslag. Overigens had ik op de donderdag voor die sjabbat bij een lewaje in Zutphen een vitale man van 82 ontmoet. Sinds drie jaar wist hij dat hij niet zomaar Joods is, maar ook nog een kohen, een nakomeling van de hogepriester Aäron. Ook is hij erachter gekomen dat hij een zus heeft, of beter gezegd een zus had, want drie weken voordat hij uitvond wie en wat hij was, Joods dus, was die zuster overleden.
Ze is Joods, maar kan het niet bewijzen, hetgeen steeds vaker voorkomt
Op EU-niveau werd ik benaderd door de rabbijn van Bobruisk. Ik zal het u niet aanrekenen als uw topografische kennis Bobruisk niet kan plaatsen. Ik kan dat wel, omdat mijn schoonvader daar geboren is. Bobruisk ligt in Rusland, dus valt onder de bezielende leiding van onze vriend Poetin. Maar daarover benaderde deze jonge rabbijn me niet. Een van zijn gemeenteleden wil choepa hebben, een religieuze inzegening van het huwelijk. Probleem is echter dat het Jood-zijn van de bruid lastig aantoonbaar is. Documenten en getuigenissen zijn er niet, zoals zo vaak. En dus ontstaat er een Zoomvergadering met de rabbijn, de aanstaande bruidegom en het aanstaande (Joodse?) bruidje. Als alle Joodse eindjes aan elkaar zijn geknoopt, zal ik het u laten weten.
Intussen zijn er allerlei politieke spanningen in Israël en word ik door menigeen, zelfs vanuit Israël zelf, gebeld om tegen het beleid van de huidige regering te gaan protesteren. Bij een protestdemonstratie in Den Haag, naar ik meen voor de ambassade van Israël, mocht ik gastspreker zijn. Ik heb dat keurig geweigerd. Ik stem graag, al dan niet geheim, aanstaande maandag voor de Provinciale Staten (en dus indirect voor de samenstelling van de Eerste Kamer) in ons eigen land, Nederland dus. Het stemmen of het oordelen over op wie wel/niet een stem uit te brengen in Israël, laat ik graag over aan de ingezetenen van Israël, gelijk de Israëlische staatsburgers zich ook niet mengen in onze politieke samenstelling. Terwijl geheel Nederland de ins en outs van de politiek machtig schijnt te zijn en er een duidelijke mening over heeft, ben ik ervan overtuigd dat slechts zeer weinige Israëliërs ooit van Rutte hebben gehoord en al helemaal niet van Sigrid Kaag of Wopke Hoekstra.
Ik ben bang dat de Raad van Kerken echt niet beseft hoe onacceptabel hun vergelijking van onderdrukte Palestijnen met de hel van Auschwitz is
De spanning rondom het reisverslag van de Raad van Kerken door Palestina en Israël is nog niet de wereld uit. Ik ben bang dat de heren en dames van de RvK en het moderamen (geen idee wie daarin zetelen) echt niet beseffen hoezeer hun vergelijking van de in hun optiek ‘onderdrukking van de Palestijnen in Israël’ met de hel van Auschwitz, onacceptabel is. Ik denk dat door het vasthouden en blijven geloven in die vergelijking en het concentreren op de vermeende onderdrukking van Palestijnse christenen en het bewust mondiaal wegkijken van wat er gebeurt in de landen waar christenen worden vermoord of zwaar onderdrukt (waaronder christenen in Gaza), er een dramatische patstelling is ontstaan in de dialoog, de ontmoeting tussen Joden en christenen. Of die vriendschap en samenwerking door dit briljante reisverslag nog te herstellen valt, weet ik niet maar hoop ik van ganser harte. Gezien de reacties die ik ontvang vanuit Joodse kring en ook vanuit de christelijke achterban, maak ik me daarover wel ernstige zorgen. Lees deze reactie:
Het antisemitisme groeit met de dag, meegeholpen door media en louche politieke figuren. In mijn schooltijd was het aandeel over de 2e wereldoorlog 2 kleine blz. en de 80 jarige oorlog enz. 100 x meer. Nu zijn de 2 blz. ook bijna verdwenen. Eerlijk gezegd ben ik nu te oud, maar anders was ik alsnog snel uit NL en Europa verdwenen. Men wil niet leren van het verleden.
Bovenstaande is een individuele reactie van een individuele christen. Wat mij enorm stoort is het ontbreken van protesterend geluid vanuit de bij de Raad van Kerken aangesloten gemeenten. Maar, zoals een Joodse, tolerante en niet-orthodox levende vriend mij verzekerde: waarom zou onze generatie plotseling van antisemitisme verschoond blijven? Ieder jaar leren we toch met Pesach op de Seideravond: in iedere generatie wordt er tegen ons Joden opgestaan om ons te vernietigen. Waarom zou het nu anders zijn?
Ik sluit dit dagboek af, maar niet nadat ik u vertel over een bijzondere ontmoeting. Blouma en ik liepen zondag te wandelen. Plotseling sprak een vrij jonge vrouw, die haar hond aan het uitlaten was, ons aan. U bent toch rabbijn Jacobs? En u Blouma? Nou waren we dat inderdaad, maar waarvan kent deze dame ons? Er ontstaat een bijzonder gesprek over van alles en nog wat op ethisch gebied. Zij kent mij dus vanwege mijn dagboek dat ze trouw schijnt te lezen, al vele jaren. Toen ons zeer boeiende gesprek bijna ten einde liep, vroeg ze mij waarom ik mijn teckel niet aan het uitlaten was. In coronatijd stond ik namelijk met een teckel op de foto in het NIW. Als bijschrift werd aangegeven dat ik speciaal een teckel had aangeschaft. Dan mocht ik namelijk uit isolatie, om de hond uit te laten, en zou ik dus van de gelegenheid gebruik kunnen maken om pastorale huisbezoeken af te leggen. Dat was dus een Poerimgrap, waar velen intuimelden.
Toen ons gesprek bijna ten einde liep, vroeg ze mij waarom ik mijn teckel niet aan het uitlaten was
En dit jaar was er wederom een Poerimgrap. Die ging over de aanstelling van twee jonge opperrabbijnen. Een van de twee was mijn zoon Yanki. Mocht u de grap niet hebben gelezen, klik dan hier. Dat was dus een Poerimgrap. Van vele kanten kwamen de felicitaties binnen, ook uit verschillende overheidskringen! Anderen werden woedend omdat ik mijn eigen familie naar voren zou hebben geduwd. Weer anderen maakten zich ernstige zorgen over de salariëring van de twee nieuwe opperrabbijnen en de nieuwe coördinator van het beet dien, de Joodse rechtbank. Er werd zelfs al gesproken over witwaspraktijken via oligarchen in Rusland. Lieve mensen: het was een Poerimgrap. Leuk?
Vandaag wordt Poerim in Jeruzalem gevierd en heet het bij ons, buiten Jeruzalem, Sjoesjan Poerim. En dus kan ik u allen nog net een goed en vrolijk Poerim wensen en hopen dat u bij machte zult zijn om ook het gehele voor ons liggende jaar, de Eeuwige met vreugde te dienen.
Dit is een persoonlijk dagboek van de opperrabbijn en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.
Abonneer op het NIW
