Robuuste vredesmacht voor Gaza

Telkens weer mislukken de onderhandelingen over een staakt-het-vuren en de vrijlating van de gijzelaars. De laatste keer was op 1 september 2024, gevolgd door de doelbewuste moord op zes Israëlische gijzelaars vlak voor hun bevrijding door terroristen van Hamas. Afschuwelijk en opnieuw een enorme emotionele schok. Je wordt er hopeloos van. Massale demonstraties volgden in de dagen erna om maximale druk op de regering uit te oefenen wél te gaan onderhandelen om de resterende gijzelaars vrij te krijgen. 

Struikelblok is onder meer de gevraagde Israëlische militaire presentie op de Netzarim-corridor, de weg in het midden van de Gazastrook om controle te houden over de verplaatsingen van zuid naar noord en vooral de Israëlische militaire controle aan de Philadelphi-corridor aan de grens met Egypte. Met die controle wordt beoogd de voortdurende toevoer en smokkel van wapens aan Hamas te voorkomen. Het waarborgen van Israëls veiligheid staat voorop. Dat is altijd de belangrijkste doelstelling geweest van de IDF, maar nog meer na het trauma van 7 oktober. Helaas komen met dit beleid de gijzelaars niet vrij en worden zij zelfs zodra de Israëli’s dichtbij komen, alsnog geëxecuteerd door Hamas. De grote vraag is of we een uitweg kunnen vinden uit dit dilemma.

Troepenmacht

Een robuuste internationale vredesmacht zou een oplossing kunnen zijn. Dan doel ik niet op de krachteloze Unifil in Libanon, maar eerder aan het Noordse bataljon in Bosnië dat met Deense tanks de Servische agressie wist te voorkomen bij Tuzla – anders dan de jammerlijk falende Nederlanders in de enclave Srebrenica onder gelijke regels van hetzelfde vredesmachtmandaat. Wanneer door het gebrek aan daadkracht van de secretaris-generaal van de VN en de Veiligheidsraad deze vredesmacht niet tot stand kan komen, biedt een multinationale vredesmacht buiten de VN een oplossing. 

De grote vraag is of we een uitweg kunnen vinden uit dit dilemma

Het voorbeeld zijn de soldaten van de Verenigde Staten en Nederland in de zogeheten Multinational Force and Observers (MFO). Zij bewaakten de grens tussen Israël en Egypte, waardoor het vredesverdrag ook na de moord op president Sadat kon worden gehandhaafd. De MFO had als doel de vrede in de Sinaï te handhaven na de Israëlische terugtrekking. De Nederlandse PvdA-minister van Buitenlandse Zaken Max van der Stoel speelde daarin een belangrijke initiërende rol. Het dilemma werd toen in 1981 wél opgelost. Dat verdient navolging in 2024 om eindelijk de nog levende Israëlische gijzelaars vrij te krijgen. 

Het moet wel een krachtige troepenmacht worden, met deelname van grootmachten als de Verenigde Staten, India, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië, Canada en – waarom niet  – Nederland. Ons land zou zelfs het initiatief kunnen nemen, waarbij Frans Timmermans in navolging van zijn leermeester Max van der Stoel in het parlement voorop kan gaan lopen.

Vertrouwen

Israël zal op zo’n voorstel niet enthousiast reageren, omdat Jeruzalem geen vertrouwen heeft in vredesmachten. Niet zonder reden overigens na de plotselinge terugtrekking door Oe Thant, secretaris-generaal van de VN, van zijn korps aan de vooravond van de Zesdaagse Oorlog. De Joodse staat weigerde consequent internationale militaire formaties op Israëlisch grondgebied te aanvaarden. Daarom liggen de soldaten van Undof en Unifil aan de Syrische en Libanese kant van de grens. Echter, wanneer de troepen over een fors mandaat beschikken met krachtige geweldsinstructies en zouden zijn samengesteld uit Israëlvriendelijke staten, is aanvaarding door Israël niet uitgesloten. Alleen de extreemrechtse ministers Ben-Gvir en Smotrich zouden moeten aftreden, wat toch al een goed idee is. Gefaseerde terugtrekking van Israël, gepaard aan geleidelijke stationering van de robuuste vredesmachten en gegarandeerde vrijlating van alle gijzelaars, is een kans die niet gemist mag worden.

–––––––––––––––––––––––

Fred Grünfeld is emeritus hoogleraar op het terrein van internationale betrekkingen en oorzaken van mensenrechtenschendingen.