Er bestaat een aantal parameters waaraan men de ‘gezondheid’ van een samenleving kan afmeten.
Om er enkele te noemen: de wijze waarop een staat omgaat met gedetineerden, zwakzinnigen, homo’s en transgenders, minderheden in het algemeen en, last but not least, of men een vrije pers heeft en een onafhankelijke rechtspraak kent. Als we deze parameters hanteren op Israël scoort de staat goed daar waar het homorechten betreft, matig als we de positie van zwakzinnigen en gedetineerden tegen het licht houden, zeer matig waar het minderheden betreft (denk aan gastarbeiders en illegale vluchtelingen) en staan de vrije pers en onafhankelijke rechtspraak steeds meer onder druk.
Israël kent uiteraard de meest vrije en pluriforme pers in de regio, maar scoort op de internationale ladder steeds slechter. Volgens de Amerikaanse NGO Freedom House staat de vrije pers in Israël steeds meer onder druk en is het land gezakt naar de 65e plaats op de wereldranglijst. Nummer één staat Finland, gevolgd door Nederland. Het ligt voor de hand om de veel lagere positie van de Israëlische media toe te schrijven aan het feit dat het land nog steeds in staat van oorlog verkeert en er daarom grenzen moeten worden gesteld aan de vrijheid van de media. Uit onderzoek blijkt echter dat deze veronderstelling op niets is gebaseerd. De vrijheid van de media in Israël wordt niet steeds verder ingeperkt vanwege het conflict met de Palestijnen en buurlanden, maar om binnenlandse partijpolitieke en ideologische overwegingen. Kort door de bocht: Bibi wil, als een soort Erdogan Lite, de kritische Israëlische media aan banden leggen, niet omwille van staatsveiligheid, maar omwille van het bestendigen van zijn macht. Kritische journalisten worden door zijn ministerie op zwarte lijsten gezet en tegengewerkt bij het verkrijgen van informatie, en steeds vaker worden perskaarten ingetrokken. Dat zijn niet noodzakelijkerwijs journalisten die ter linkerzijde staan, maar die zich bezighouden met onderzoeksjournalistiek en met onthullingen over corruptie en machtsmisbruik komen.
Montesquieu
Voor alle duidelijkheid: Israël heeft nooit een geheel vrije pers gekend. Journalisten dienen te publiceren nieuwsfeiten die de nationale veiligheid mogelijk raken eerst ter autorisatie aan de militaire censuur voor te leggen. In overleg met de journalistenvakbond en uitgevers is overeengekomen wat precies onder het begrip ‘nationale veiligheid’ dient te worden verstaan. Voordien kon de censuur zelfs een reportage over de vervuilde stranden op grond van vermeende veiligheid verbieden. Ook moeten uitgevers of ondernemers in Israël die een krant of zender willen opzetten daarvoor toestemming van de overheid hebben en voorziet de staat de journalisten van een persaccreditatie.
Wat betreft de onafhankelijke rechtspraak ziet de toekomst er bepaald niet zonnig uit
Wat betreft die andere parel van democratie en rechtsbescherming, de onafhankelijke rechtspraak, ziet de toekomst er bepaald niet zonnig uit. Israël heeft een sublieme en volstrekt onafhankelijke rechtspraak. Dat is met name extreem-rechts een doorn in het oog. Dat zelfs onder bezetting levende Palestijnen zich soms met succes tot de Israëlische rechter kunnen wenden zint hen voor geen meter. Door rechtse politici wordt openlijk aangedrongen, zoals in Turkije, om rechters te ontslaan en te vervangen door politieke geestverwanten. Verantwoordelijke rechtse ministers roepen nu zelfs op de uitspraak van het hooggerechtshof dat de staat ultimo 25 december de illegale nederzetting Amona moet ontruimen te negeren. Daarmee haalt men een van de fundamenteelste pijlers van de rechtstaat en de scheiding der machten volgens de leer van Montesquieu onderuit. Israëlische media die daarop wijzen worden steeds vaker door de staat (lees Bibi) tegengewerkt en zelfs van landverraad beschuldigd. Menachem Begin z.l. zou zich omdraaien in zijn graf als hij ziet wat er van zijn liberale nalatenschap is overgebleven.
Abonneer op het NIW
