Hoewel Tjapko Poppens, sinds 2019 namens de VVD burgemeester van Amstelveen, anders van plan was, zijn Stolpersteine nu toch welkom in zijn gemeente. Een artikel in de Amsterdamse krant Het Parool van 11 januari deed veel stof opwaaien. Daarin vertelt Ronald Vecht hoe boos hij was nadat zijn verzoek voor de koperen gedenksteentjes tot twee keer toe door de burgemeester was afgewezen. Het verzoek diende Vecht in namens zijn vriend Fred Ashner, die zijn ouders en oma in de Shoa verloor. In buurgemeente Amsterdam liggen inmiddels honderden struikelstenen, kortgeleden werden er nog vele in Rotterdam en omstreken geplaatst. In totaal liggen er in Europa nu zo’n 75 duizend, van Boedapest tot Berlijn.
In 2015 werd het initiatief genomen op een openbare plek in Amstelveen de slachtoffers van het naziregime te herdenken. Kunstenaar Piet Cohen ontwierp het monument ‘Nooit meer teruggekomen’ dat in september 2020 door Poppens zelf werd onthuld. Dat moest voldoende zijn, vond de burgemeester aanvankelijk. De keuze ruimte te geven aan individuele of gezamenlijke herdenkingsplaatsen van nazislachtoffers – of aan beide – is vrij voor elke gemeente. Struikelstenen worden geplaatst voor de huizen van Joden die tijdens de Shoa zijn gedeporteerd en vermoord. Dat kan gebeuren op aanvraag van nabestaanden of de huidige bewoners van het pand.
Ratio en emotie
Het Parool citeerde Poppens over de consternatie: “Ik laat me niet in een hoek drukken. Dit voelt als een soort emotionele gijzeling en ik wil benadrukken dat ik met deze kwestie niet lichtvaardig ben omgegaan. In tijden van polarisatie is het aan mij om ratio en emotie met elkaar te verbinden.” Vooral de woorden ‘emotionele gijzeling’ schoten velen in het verkeerde keelgat. Poppens neemt van die term nu afstand en vertelt het NIW: “Die woorden laat ik voor rekening van de journalist. Ik heb de heer Vecht naar aanleiding van zijn protest vorige week vrijdag al uitgenodigd voor een gesprek. Daar kwam zondag een positieve reactie op, ik was dus verrast door de interesse van Het Parool op maandag. Dat gesprek zal wel doorgang vinden, ik spreek de heer Vecht nog deze week.”
De woorden ‘emotionele gijzeling’ schoten velen in het verkeerde keelgat
De burgemeester zegt te hebben geworsteld met de vraag of hij toestemming moest geven. “Ik heb mijn huiswerk gedaan. Ik heb gesproken met vertegenwoordigers van de gemeenschappen in Amstelveen, die zeer divers zijn, en hoor dat in Joods Nederland heel verschillend over Stolpersteine wordt gedacht. Ik kan het dus niet voor iedereen goed doen.”
Sjabbat
Lang niet alle Nederlandse Joden zijn blij met de in trottoirs aangebrachte steentjes, waar namen van vermoorde voorouders ‘met voeten worden getreden’. Een rabbijn die contact had met Poppens wees de burgemeester erop dat hij bezwaar tegen de struikelstenen maakte, omdat Gunter Demnig ze vaak op sjabbat plaatst. Ook het NIW is in het verleden benaderd door grote gemeenten die niet wisten wat zij met de verzoeken aan moesten, omdat hun Joodse inwoners zeer gemengde signalen afgaven. Ons advies was altijd: bied mensen die het wel willen, gewoon de ruimte.
Na gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeenschappen in Amstelveen, zegt Tjapko Poppens: “Ik ga nu meewerken aan plaatsing. Ik merkte uit gesprekken hoe emotioneel het allemaal lag. Er was weinig ruimte voor argumenten, gevoelens kregen al snel de overhand. Daar heb ik begrip voor. Die gevoeligheid zie ik nu en daarom wil ik voorop gaan lopen. Ik ga dus toch ruimte bieden aan deze individuele manier van herdenken. Ik heb het verkeerd ingeschat.”
Abonneer op het NIW
