Daad en uitstraling.

Tijdens de Hoge Feestdagen dawenen we heel wat af. Het zijn lange diensten waarin vele gebeden worden gezegd. Begrijpen we eigenlijk wel alles wat we zeggen? En zo niet, is het dan niet beter om de vertaling te lezen?

Enige tijd geleden viel mijn blik op een artikel over een nieuwe uitvinding. Op het hoofd van een mens wordt een sensor geplaatst en doordat zo iemand dan een bepaald woord, cijfer of formule denkt gaat de televisie in zijn kamer aan óf het licht óf de vaatwasmachine, afhankelijk dus van wat hij denkt en uitzendt. Over enige tijd zal dus, zo vervolgde het artikel, geen afstandsbediening meer nodig zijn: alles zal vanuit de hersenen worden bestuurd.

Eindelijk, dacht ik, een bewijs dat onze gedachten en de uit onze gedachten voortkomende woorden een kracht hebben. Het was dus niet louter bijgeloof dat mijn oma op de vraag hoe het met haar kleinkinderen ging steevast haar antwoord begon met ‘onbeschrie-en onberufen’. Dit om te voorkomen dat door haar lovende woorden mogelijkerwijs, G’d verhoede, enige schade voor hen zou kunnen ontstaan. Gedurende de Hoge Feestdagen hebben we vele tekenen die wijzen op onze eenheid. Vandaag, op Rosj Hasjana, staan jullie allen voor de Allerhoogste, van de stamhoofden tot de waterdragers. De maatschappelijke verschillen zijn verdwenen, we vormen een eenheid, we zijn in essentie allen gelijk: met deze gedachte betreden we Rosj Hasjana. En voor Jom Kippoer vragen we elkaar vergiffenis voor alles wat we elkaar hebben misdaan in gedachte woord en daad: weer die eenheid. En dan Soekot met de loelav (dadelpalm – lekkere smaak), de hadas (mirthetakje – lekkere geur), de arawa (treurwilg – geen smaak en geen geur) en de etrog (citrusvrucht – heerlijke geur en lekkere smaak), die symbool staan voor de vier soorten mensen. De een heeft Tora-kennis, de ander doet veel mitswot, weer een ander heeft geen kennis en doet maar erg weinig aan zijn Jodendom en tenslotte heb je mensen die veel kennis bezitten en die kennis ook in praktijk brengen. We binden ze allen samen en bensjen loelav: weer die eenheid. Dan worden de Hoge Feestdagen afgesloten met Simchat Thora: Of je een groot geleerde bent of een eenvoudige ziel: allen verheugen we ons met de Thora, het geheim van ons bestaan, vanuit eenheid….

Allemaal woorden, symboliek, uitingen. Maar leidt dit ook daadwerkelijk tot de eenheid die ze verkondigen en uitstralen? Als we in gedachte geld geven aan een arme heeft hij daaraan bitter weinig. De mitswa van tsedaka kunnen we niet alleen in gedachte vervullen. Als we per ongeluk geld verliezen en het verloren bedrag wordt door een arm man gevonden, dan hebben we, zonder dat we ons ervan bewust waren, wel een mitswa vervuld. Het resultaat telt! Maar niet altijd: als we een gast ontvangen telt niet alleen de maaltijd die we hem aanbieden, maar zeker ook de wijze waarop we hem bejegenen. Voelt hij zich, door ons gedrag naar hem toe, bij ons op z’n gemak?  En als hij vertrekt, begeleiden we hem dan naar de deur om te tonen dat we zijn aanwezigheid waardeerden?

Met de Hoge Feestdagen spreken we vele gebeden uit, verrichten we vele handelingen, dus we veroorzaken veel ‘straling’. Soms gaat het om de daad, soms uitsluitend om de uitstraling en vaak om beide.

Zoals de sensor op mijn hoofd over enige jaren de afstandsbediening zal vervangen, zo maakt het joodse volk reeds eeuwenlang gebruik van afstandsbediening om de onderlinge eenheid te creëren die ertoe moet leiden dat via dezelfde afstandsbediening het jaar 5782 een jaar van bracha en sjalom zal mogen worden voor ons allen, hier en in ons aller Israël, en voor de gehele mensheid waar ook ter wereld.

Ik wens allen, Joods en niet-Joods een goed, gezond en zoet jaar, een jaar van sjalom voor alle bewoners van Uw aarde!

Dit is een persoonlijk dagboek van de opperrabbijn en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.