De derde generatie  bestaat

Natacha van Weezel. Foto: Wout Jan Balhuizen

Kleinkind van vier Sjoa-overlevers Natascha van Weezel maakte vorig jaar een documentaire over haar eigen, ‘derde’ generatie. Nu is er het boek.

Terwijl je vriendinnen op hun strandbedje in de Cosmo bladeren, lig jij daarnaast een boek over Hitler te lezen. En je kunt je niet helemaal overgeven aan je eerste seksuele ervaring, omdat je niet uit je hoofd kunt zetten dat het op dat moment de geboortedag van de Führer is. Dat kan, als je jong bent in 2014. Tenminste, als je grootouders Holocaust-overlevers zijn en jij de sporen daarvan duidelijk voelt. Natascha van Weezel, cineaste, journaliste en kleinkind van vier ‘overlevers’, begon dat onderwerp uit te diepen in de documentaire Elke dag 4 mei uit 2014. Ze maakte duidelijk waarom ze zich ‘anders’ voelde en dat ze wel van feestjes en uitgaan hield, maar zich ook intensief met de Tweede Wereldoorlog bezighield. Om te ontdekken of anderen haar ervaring deelden ging ze met een aantal generatiegenoten in gesprek. Uiteindelijk doel: vaststellen of er echt zoiets bestaat als ‘de derde generatie’.

Warme band
In het boek De derde generatie – kleinkinderen van de Holocaust, gaat Van Weezel nog een (grote) stap verder. Ze onderwerpt haar Joodse identiteit aan een grondig onderzoek en beschrijft met grote openhartigheid haar leven, de band met haar familie, haar schooltijd, vriendjes en de ernstige eetstoornis waar ze aan heeft geleden (zoals ze beschreef in haar debuut Magere jaren uit 2007). Ze vertelt over de warme band met haar, ondertussen overleden oma, voor wie ze diepe liefde voelde, maar voor wie ze ook het meisje was ‘dat alles goed moest maken’ – na de grote verliezen die haar oma in de oorlog leed, kreeg ze door haar enige kleinkind weer vreugde in haar leven. En over de hechte relatie met haar ouders, die haar stimuleren, maar waar overbezorgdheid ook een rol in heeft gespeeld.
Een aantal van de generatiegenoten uit de film komen ook in het boek voor. Maar Van Weezel gaat nu verder dan Nederland en zoekt door over de grens. In de Verenigde Staten krijgt ze contact met deelnemers van de zogenaamde 3g-groepen. Liever dan met elkaar over hun gedeelde achtergrond te praten, daten deze leden van de derde generatie met elkaar en drinken ze samen bier. Ondanks dat gebrek aan diepgang worden de 3g’ers gekenmerkt door trots op hun Joodse achtergrond. In de VS vindt Van Weezel eindelijk een offi cieel antwoord op haar vragen. In de bibliotheek van het grootste Sjoamuseum ter wereld, het United States Holocaust Memorial Museum in Washington, ontdekt ze een dissertatie met wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van derdegeneratieproblematiek. Zo gaan 3g-mensen niet sneller of vaker in therapie dan Amerikaans-Joodse leeftijdgenoten zonder link naar de Sjoa, maar áls ze het doen, gaan ze er vier keer langer mee door. Ook ervaren ze vaker gevoelens van onveiligheid en afwijzing.
Ten slotte blijkt er zelfs onderzoek te bestaan dat het verband tussen de derde generatie en eetstoornissen in kaart brengt. Een onderzoek dat Van Weezel sterk aangrijpt. Volgens het onderzoek zou je, wanneer je tot de derde generatie behoort, meer kans lopen een eetstoornis te krijgen, omdat een aantal eigenschappen die met eetstoornissen in verband staan bij de derde generatie meer gestimuleerd worden.

Persoonlijk verhaal
Als lezer wordt je meegezogen in het verhaal van Van Weezel. Haar open, sympathieke toon, de warme manier waarop ze over haar familie schrijft, de intensiteit waarmee ze hun geschiedenis heeft uitgeplozen en de avontuurlijkheid om in het buitenland op zoek te gaan naar antwoorden slepen je mee. In de verhalen van anderen lijkt ze zelf veel te herkennen, maar voor de lezer zijn die minder interessant dan haar eigen geschiedenis. Met het onderzoek dat Van Weezel heeft gevonden, lijkt aangetoond dat het fenomeen ‘derde generatie’ inderdaad bestaat, al lijkt meer onderzoek nodig. Maar ook zonder zulke bewijzen is dit persoonlijke verhaal overtuigend.