Het beroemde raadseltje van de kip en het ei is wat betreft het jodendom snel opgelost. De allereerste kip kroop 5774 jaar, 6 weken en 3 dagen geleden niet uit een ei, maar werd ex nihilo in elkaar geknutseld door God. Alhoewel, dan hebben we het over een soort oerhoen, niet meer dan een verre voorouder van onze huis-tuin-en-keukenkip. Die is namelijk een gedomesticeerde vogel, een boetseerwerkje van de mens. Niet gemaakt in een dag, maar het resultaat van eeuwenlang selecteren en fokken. Dus zeg het maar, wat was eerder, de kip of het ei? Voor de eerste episode van mijn televisieserie De Kosjere Hamvraag, maakte ik van het raadsel van de kip en het ei een religieus-ethisch dilemma. Ik wilde niet weten wat er eerder was, maar wat belangrijker is. Het is Joden ten strengste verboden bloed te consumeren. Daarom wordt vlees na de slacht geweekt in zoutbaden, wordt lever boven open vuur gegrild en zijn eieren bij voorkeur wit. In eieren zit namelijk vaker een rood vlekje als de schil bruin is. Waarom dat zo is, laat ik hier even in het midden. Voor het antwoord verwijs ik u graag door naar Uitzending Gemist of de dvd. Het dilemma van de kip en het ei heeft te maken met dierenwelzijn. Er bestaan grofweg vier soorten eieren, herkenbaar aan de op de eierschaal gestempelde cijferreeks. Begint die code met een 3, dan is het een kooi-ei, gelegd door een niet te benijden legbatterijkip. Scharreleieren (code 2) zijn een slag diervriendelijker, want gelegd door kippen met iets meer bewegingsvrijheid. Wie echt belang hecht aan het welzijn van de kip kiest vrije-uitloopeieren (code 1) of biologische eieren (code 0). Probleem is dat deze diervriendelijke eieren altijd bruin zijn. Witte eieren zijn op zijn best scharreleieren. Het is dus kiezen tussen óf diervriendelijke óf bloedeloze eieren. Oftewel: wat is belangrijker de kip of het ei? Een van de meest veelzeggende scènes in de eieraflevering speelt zich af in de studiekamer van rabbijn Evers, de huisrabbijn van de serie. Hij leest daarin de enige bijbelpassage voor waarin gesproken wordt over eieren: als je onderweg een vogelnest aantreft, dan mag je de eieren pas rapen, nádat je de moedervogel heb weggejaagd. Maar de pluimveehouder jaagt zijn kippen toch niet weg als zij een ei hebben uitgebroed? Daarom, zo antwoordt Evers, kan je maar beter eieren kopen uit de legbatterij, want daar hebben kippen geen nesten en vallen de eieren gelijk weg. Maar veel belangrijker, zo vervolgt Evers, is de symbolische boodschap: wees niet zo sadistisch dat je onder het toeziend oog van de moederkip haar eieren wegneemt. Het is een lesje in dierenwelzijn. Geen antwoord had de gapende kloof tussen de letter en de geest van de Joodse wet beter kunnen weergeven. Maar het moet gezegd: als Evers aan het eind van de aflevering wordt gevraagd of hij de kip, dan wel het ei belangrijker vindt, dan kiest hij voor de kip. Want, zo beargumenteert hij, de Tora hecht veel belang aan dierenwelzijn en een ei met een bloedvlekje kan je altijd weggooien. Dat laatste is trouwens helemaal niet nodig want (zo blijkt uit dezelfde uitzending) het rode stipje is helemaal geen bloed, maar een vezeltje van de kip. Oude gewoontes zijn moeilijk af te leren, zo blijkt maar weer eens in de kosjere winkels. De eieren die daar werden verkocht waren tot voor kort kooi-eieren. Na de eieraflevering zijn die weliswaar vervangen door witte scharreleieren, maar voor bruine, biologische eieren kunt u er nog steeds niet terecht. Terwijl dat volgens de geest van de wet de enige kosjere eieren zijn.
Abonneer op het NIW
