Doodlopende weg

Gevangen in een huwelijk: voor veel vrouwen in Israël een schrijnend probleem. Mavoi Satum doet er wat aan.

Michal Waller kwam in 1988 vanuit Australië naar Israël. Van oorsprong muzieklerares gaf ze piano- en muzieklessen. Tot ze op een dag een lezing bijwoonde over een dramatische echtscheiding. Deze vrouw werd mishandeld, maar haar man weigerde haar een scheiding. Hij wilde alleen toezeggen als ze haar kinderen op zou geven. Waller: „Ze kocht haar vrijheid met als prijs: haar kinderen.” Tot haar schrik bleek de vrouw een oude vriendin van haar te zijn die ze uit het oog verloren was. Ontzet door deze onrechtvaardige situatie besloot Waller zich voor deze vrouwen in te zetten bij de organisatie Mavoi Satum (doodlopende weg). Inmiddels is ze voorzitter van het bestuur. Afgelopen maandagavond hield zij op uitnodiging van CIDI en WIZO een lezing over de problematiek van de mesoeravot get (vrouwen die een scheiding geweigerd wordt) en wat haar organisatie eraan doet. 

Het probleem 

In Israël worden alle zaken aangaande geboorte, huwelijk, scheiding en dood door religieuze rechtbanken (batee dien) geregeld. Het land kent geen burgerlijk huwelijk, alleen een religieus huwelijk. Ook scheidingen moeten dus door een beet dien uitgesproken worden. Volgens de halacha (Joodse wet) moet
de man instemmen met de scheiding, en kan hij hiertoe niet gedwongen worden. Gebeurt dat wel, dan is de scheiding niet geldig. Een mesoerevet get zit gevangen in een huwelijk, een situatie die soms jarenlang kan duren. Ze kan niet hertrouwen, en vaak is er onduidelijkheid over de zeggenschap over kinderen en financieën. Bovendien zijn ze chantabel: een man kan geld eisen in ruil voor instemming met een get (scheiding). „In de onafhankelijkheidsverklaring van 1948 staat dat mannen en vrouwen gelijk zijn voor de wet, en dezelfde sociale en politieke rechten hebben. In de praktijk is dat niet zo,” aldus Waller. 

Ultraorthodox

 Het grootste probleem is volgens de modernorthodoxe Waller dat de rabbinale rechtbanken in Israël de laatste decennia volledig in handen zijn gevallen van de ultraorthodoxen. Door de politieke omstandigheden in het land hebben zij onevenredig veel macht en zijn coalities aangegaan op voorwaarde dat zij de exclusieve zeggenschap hebben over de rabbinale rechtbanken. Zij hanteren een zeer conservatieve en volgens Waller vrouwonvriendelijke en oneerlijke uitleg van de halacha. Vrouwen die fysiek of geestelijk misbruikt zijn worden bijvoorbeeld aangespoord om bij hun man te blijven in het kader van sjalom bait (vrede in huis). Tijdens de lezing bij het CIDI laat Waller fragmenten zien uit de documentaire Breaking the code of silence waarin een aantal vrouwen die willen scheiden gevolgd wordt. Het gedrag van een van de rechters is ronduit schokkend. Een vrouw die aangeeft dat zij door haar man verkracht werd krijgt bijvoorbeeld te horen ‘dat dit geen punt is. Hij wilde gewoon even met je aan de gang’ (Israël was het eerste land ter wereld dat wettelijk vastlegde dat verkrachting binnen het huwelijk bestaat).

Lees de rest van dit artikel in het NIW #33