Formidabel

Twee vrouwen van in de zeventig wonen door omstandigheden (zijnde: hun echtgenoten blijken al twintig jaar een relatie te hebben en gaan nu trouwen) gedwongen met elkaar samen. Ze zijn heel verschillend van aard en levensovertuiging. Voormalig zakenvrouw Grace is keurig, type witte bloezen met opstaande kraagjes, doet niet aan emoties en drinkt de hele dag martini’s. Frankie is kunstlerares, draagt lange paarse gewaden en rookt wiet. Dat is het uitgangspunt van de Netflix-serie Grace & Frankie.

Dat lijkt op een schematische invuloefening (o, wat zijn ze toch verschillend!) en zo pakt het ook regelmatig uit, maar de serie durft ook op een ongebruikelijke manier de diepte in te gaan. Zo komt de vagina heel regelmatig ter sprake. In televisieland, waar vrouwen altijd seks hebben met hun bh aan en een vrijpartij steevast voorbij is zodra de man een hoogtepunt heeft bereikt, is vrouwelijke seksualiteit nog steeds een subversief onderwerp. Helemaal als het over oude vrouwen gaat. Maar onze Frankie heeft een handeltje in organisch glijmiddel (gemaakt van zoete aardappel) en later beginnen de twee een bedrijf in vibrators speciaal voor de oudere dame. Met grote knoppen en zo ontworpen dat je er geen artrose van krijgt. Ze hebben lak aan het oordeel van anderen.

Ei
Ik moest hierdoor aan mijn eigen oma’s denken. De een, oma Bep, kwam uit een nogal deftige familie. Ingenieurs, juristen, hooggeplaatste ambtenaren. Mijn overgrootmoeder was een Tjeenk-Willink. Maar binnen dat kader was zij nogal rebels. Ze had tot haar dertigste haar eigen geld verdiend (dit was in en rond de Eerste Wereldoorlog) en kocht daar wel eens mooie schoenen van. Schande! vond men, want te frivool. Ze was heel intelligent en had een enorm, zij het enigszins sardonisch, gevoel voor humor. De verhalen over de streken die ze, niet zelden ten koste van anderen, met haar zusters (en later mijn opa) uithaalde, zijn legio. Maar ze droeg altijd mantelpakjes en bij elkaar passende sieraden, had haar hele leven getennist en bleef dat tot op hoge leeftijd doen, dronk elke dag een borrel en wist precies hoe het allemaal heurde.

In de Tweede Wereldoorlog hadden mijn grootouders vanwege het werk van mijn grootvader eens moeten dineren met Duitsers. Het hele Nederlandse gezelschap oefende toen, onder leiding van mijn oma, wekenlang op het pellen en eten van een hardgekookt ei met mes en vork. Toen de Duitsers eenmaal aan tafel zaten deed iedereen met stalen gezichten alsof het niet alleen de normaalste zaak van de wereld was om zo een ei te eten, maar vooral dat het comme il faut was. De eieren van de Duitse gasten vlogen uiteraard alle kanten op en zij maakten zichzelf te schande. Piepklein verzet.

Mijn andere oma kwam uit een kunstenaarsfamilie. Mijn overgrootouders waren kunstschilder en pianiste. Oma Marie Louise, die door iedereen ‘Joepie’ werd genoemd, had geneeskunde willen studeren, maar dat vonden haar ouders maar niks. Arts, dat is geen serieus beroep. Ze moest naar het conservatorium.

Ze vertrok in 1922 met mijn opa naar Corsica om daar met twee bevriende stellen sukadevruchten te verbouwen. Maar de vallei liep elk jaar onder en de oogsten mislukten, dus stapten ze over op het fokken van paarden voor het Franse leger. Of kippen. Daarover doen verschillende versies de ronde.

Later werd oma Joepie yogalerares. Ze ging in het atelier van haar vader wonen (dat zich in ons huis bevond), specialiseerde zich in geneeskunst met Bachbloemen, zat onder een piramide op haar grasveld en dronk hasjthee tegen haar astma.

Ieder jaar kwam oma Bep twee keer een week lang bij ons logeren. Mijn twee grootmoeders hadden dan het grootste plezier met elkaar. Ze zaten hele middagen te praten, gingen wandelen en dronken samen een glaasje (diksap in het geval van oma Joepie, want die dronk geen alcohol). Eén ding hadden mijn oma’s gemeen: ze blonken niet uit in moederlijk zijn. Maar het waren formidabele grootmoeders. Ze lieten me, net als Grace en Frankie, zien dat er (God zij geloofd!) een leeftijd komt dat je overal schijt aan hebt.