Fouten, omissies en leugens

De Nederlandse televisieverslaggeving over het Israëlisch-Arabische conflict lijkt steeds vaker geplaagd door vooroordelen in het nadeel van de Joodse staat. De NOS stapelt fout op fout en ook concurrent RTL doet een stevige duit in het zakje.

De makers van de herstelpagina van de NOS hebben het er maar druk mee. Wie nos.nl/herstel bekijkt komt opvallend vaak items over Israël tegen. Sommige fouten lijken niet meer dan dat: feitelijke onjuistheden, verwisselingen, verschrijvingen. De Israëlische in plaats van de Amerikaanse ambassade verhuist naar Jeruzalem, op een kaartje worden het Arabische en het Joodse deel van het VN-verdelingsplan uit 1947 omgedraaid, Jeruzalem dat volgens datzelfde plan niet onder beheer van de Verenigde Naties zou komen maar gesplitst zou worden, bij een bericht over een raketaanval wordt een verkeerde foto geplaatst. Deze fouten, al zijn het er opvallend veel in vergelijking met andere onderwerpen (zes van de laatste 25 herstelonderwerpen gaan over Israël) lijken onschuldig genoeg.

De fout van 14 december 2017 lijkt meer dan een simpele vergissing. In een artikel een week eerder op nos.nl over de Amerikaanse rol in het vredesproces wordt gesteld dat onder premier Netanyahu het aantal nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever is uitgebreid. Ongetwijfeld is dit een beeld dat bij veel lezers en kijkers van de NOS leeft, maar journalisten zouden beter moeten weten. Weliswaar is onder Netanyahu het aantal Joodse woningen op de Westbank uitgebreid – en dus logischerwijze ook het aantal inwoners – maar het aantal nederzettingen is hetzelfde gebleven, moet ook de NOS toegeven.

Is deze feitelijke onjuistheid nog als relatief onschuldig aan te merken, op 14 september 2017 moet de NOS erkennen dat haar berichtgeving in het Jeugdjournaal eenzijdig is en gebaseerd op slechts één bron. Het is netjes dat de NOS dit toegeeft, maar het herstel is wel erg summier gezien de stellige – en opnieuw feitelijk onjuiste – beweringen die in de bewuste reportage worden geuit. Zo wordt de jeugdige NOS-kijkers wijsgemaakt dat ‘niemand de Gazastrook in of uit kan’. Aantoonbaar onwaar natuurlijk, het feit dat het item überhaupt gemaakt kan worden bewijst dat al, maar wel een hardnekkig misverstand. Om niet te zeggen een regelrechte leugen, zoals u later in dit artikel zult zien.

Omissie op omissie en toevallig allemaal in het nadeel van de Israëli’s

Feitelijke onjuistheden
Op 14 mei dit jaar komt de NOS met een ‘uitlegvideo’ over het ontstaan van Israël, naar aanleiding van de ongeregeldheden aan de grens met Gaza. Naast een aantal knullige feitelijke onjuistheden is de kijk van de staatsomroep op de geschiedenis op zijn zachtst gezegd eenzijdig. Het CIDI komt met een lijst blunders uit de video. De NOS negeert 3000 jaar Joodse geschiedenis in het Heilige Land door de ontstaansgeschiedenis van Israël pas in 1890 te laten beginnen. Israël, zo weet de NOS, moest op de plaats komen waar ‘Palestina’ lag, suggererend dat er een staat met die naam bestond en negerend dat het gebied een provincie van het Ottomaanse Rijk en later een Brits mandaatgebied was. Bij de stichting van de Joodse staat ‘vergeet’ de NOS voorts te vermelden dat een tweederdemeerderheid van de Verenigde Naties voor die stichting stemde, dat de Arabieren het VN-verdeelplan van de hand wezen en Israël door vijf Arabische staten (met behulp van nog een handvol andere) werd aangevallen. Omissie op omissie dus en toevallig allemaal in het nadeel van de Israëli’s.

De NOS geeft na de door het CIDI aangezwengelde ophef schoorvoetend de feitelijke onjuistheden toe, maar weigert met zoveel woorden haar partijdigheid toe te geven. In een reactie op Twitter geeft de NOS een even bizarre als veel zeggende reactie, geadresseerd aan het CIDI: “Bij zo’n complex onderwerp kunnen we nooit compleet zijn en dat pretenderen we ook niet. De door u opgesomde feiten ontkennen we dan ook niet. We hebben er alleen voor gekozen om ze niet te benoemen.” Met andere woorden: de NOS pretendeert niet volledige informatie over het conflict te verschaffen en maakt een keuze bij het presenteren van de feiten, waarbij er bewust voor wordt gekozen feiten die de Israëlische zijde belichten aan de kijker te onthouden. Een overtuigendere aanklacht aan het adres van de NOS dan dit onbedoelde mea culpa is moeilijk voor te stellen.

Als klap op de vuurpijl is op zowel de website van de NOS als op Teletekst afgelopen vrijdag te lezen dat de Palestijnen aan de grens van Gaza met Israël ‘eisen dat zij mogen terugkeren naar de gebieden die sinds de oprichting van Israël in 1948 bezet worden’. De mening van de anonieme NOS-redacteur die dit schrijft is duidelijk: de staat Israël zoals in 1948 gesticht en binnen die grenzen door de gehele beschaafde wereld erkend, is ‘bezet gebied’. U mag zelf bepalen of dit de zoveelste onschuldige fout of een uiting van ideologisch gemotiveerde afk eer van de Joodse staat is, maar opnieuw ziet de NOS zich genoodzaakt een herstel te plaatsen.

Bezetting
Dat neutraliteit of objectiviteit ook bij concurrent RTL ver te zoeken is, werd afgelopen week bewezen in een reportage uit Gaza van correspondent Olaf Koens. “De Palestijnen vechten onder leiding van Hamas voor een einde aan de bezetting van de Gazastrook,” liet RTL Nieuws de kijker weten. Misschien moet het Olaf Koens vergeven worden dat hij niet lijkt te weten dat de Israëli’s zich in 2005 unilateraal uit Gaza terugtrokken, hij zat toen nog niet in het Midden-Oosten. Maar dat de Gazastrook wordt bezet is aantoonbaar onjuist, hoever je ook probeert de term ‘bezetting’ op te rekken.

“Gaza is door Israël van de buitenwereld afgesloten,” vertelt Koens verder. Het lijkt wel of Gaza alleen aan Israël grenst. Maar wacht, Egypte houdt zijn grens met de Strook net zo gesloten – nee, geslotener zelfs. Interessant dat Koens aan die blokkade geen aandacht wenst te besteden. Terwijl het toch eigenlijk opvallender is dat juist de Egyptenaren hun Palestijnse broeders ‘van de buitenwereld afgesloten houden’. Waarom gooit Egypte de grens met Gaza niet open? Omdat Caïro dat pas wil doen als Gaza onder het gezag van de Palestijnse Autoriteit valt. Blijkbaar zien de Egyptenaren Hamas ook als een terreurorganisatie en niet als een organisatie ‘die voor de bevrijding van Gaza vecht’, zoals Koens ons wil doen geloven.

Overigens is de Israëlische blokkade van Gaza lang niet zo waterdicht als de RTL-correspondent net als eerder het NOS Jeugdjournaal suggereert. Alle goederen die in Gaza worden gebruikt, van voedsel, medicijnen en kleding tot bouwmaterialen (de bevolking van de Strook groeit razendsnel) en auto’s, komen uit of via Israël. Datzelfde geldt voor elektriciteit. Als bij rellen weer eens elektriciteitslijnen of pijpleidingen worden verwoest, herbouwt Israël deze. En dan is er nog dit geheimpje dat Koens angstvallig verzwijgt: weet u wie de blokkade van Gaza enthousiast steunt? De Palestijnse Autoriteit in Ramallah en haar leider Mahmoud Abbas.

Dat de Gazastrook wordt bezet is aantoonbaar onjuist, hoever je ook probeert de term ‘bezetting’ op te rekken

Drogreden
“Hamas wil dat Israël verdwijnt en Israël wil dat Hamas verdwijnt,” weet Koens. Dit is een joekel van een drogreden: de false equivalence, het vergelijken van twee onvergelijkbare grootheden. Wat hij hier zegt is: Hamas en Israël zijn allebei (even) slecht. Je moet maar durven: de enige westerse democratie in het Midden-Oosten gelijkstellen aan een terreurbeweging, die nadat zij de democratie misbruikte om aan de macht te komen, deze zo snel mogelijk weer afschafte. Blijkbaar is er geen verschil tussen terroristen die een staat willen vernietigen en diezelfde staat die als reactie hierop van die terroristen af wil. Volgens Koens’ redenering had je dus na het Bataclan-bloedbad in Parijs kunnen stellen dat: ‘IS wil dat Frankrijk verdwijnt en Frankrijk wil dat IS verdwijnt’. Eén pot nat eigenlijk.

Koens eindigt zijn reportage met een poëtische – of zo u wilt pathetische – uitsmijter: “Bijna twee miljoen onschuldige burgers zitten hier in de Gazastrook gevangen. (…) Tussen een armoedig leven en de dood die altijd op de loer ligt.” Maar wat hebben armoede in Gaza (iets dat in de reportage niet wordt onderbouwd, we mogen blijkbaar geen cijfers hierover weten) en de ‘op de loer liggende dood’ met elkaar te maken? Gaza is niet een bijzonder gevaarlijk gebied voor zijn ‘onschuldige’ inwoners, zolang zij tenminste hun mond houden over Hamas’ schrikbewind. Doen zij dat niet volgen arrestaties, martelingen, verdwijningen, executies, en met een beetje pech worden hun lichamen achter brommers gebonden en door Hamasleden, als bijdrage aan wat RTL ‘de bevrijding van Gaza’ noemt, door de straten getrokken. Zelfs het bepaald niet pro-Israëlische Human Rights Watch heeft hierover bericht. Israël komt pas in actie wanneer de ‘onschuldige’ Gazanen raketten afschieten of proberen de grens met Israël te bestormen en doorbreken. Kent u één gebied op aarde waar dat anders is?