Griekse Joden beleven financiële tragedie

Terwijl Europa discussieert over de financiële malaise rondom de Griekse natie dreigt ook een faillisement van de Joodse gemeenschap in Athene. De Griekse Joden vragen om financiële noodhulp van buitenlandse Joodse gemeenschappen.
Door nieuwe maatregelen van de Griekse regering om het economische tij te keren komt ook de Joodse gemeente van Athene in het nauw, zegt voorzitter Benjamin Albalas. „We hebben dezelfde geldproblemen als andere Grieken en niet de middelen om ze intern op te lossen. De gemeente bezit panden en verhuurt die aan anderen. In de afgelopen jaren moesten we de huren naar beneden bijstellen omdat de huizenprijzen daalden. Zo werkt het bij ons. Toch konden we nog winst maken op onze panden omdat er nauwelijks onroerendgoedbelasting werd geheven. Door de nieuwe huizenbelasting is dat voorbij,” legt hij uit. Onder druk van de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) moest de Griekse regering de belastingmaatregel invoeren om haar schulden af te betalen. „Hierdoor is het financiële verdienmodel van onze gemeente onder druk komen te staan. Gemiddeld gaan we er 40procent op achteruit. Alleen al dit kalenderjaar komen we 355.000 euro tekort op onze begroting. Voor volgend jaar verwachten we een tekort van 400.000 euro,” vertelt de voorzitter van de Atheense gemeente, die ongeveer 3500 leden telt.

Dreigend faillissement
Andere inkomsten krijgt de gemeente uit donaties, lidmaatschapsgelden en Holocausttegoeden, maar ook die vullen het onstane gat bij lange na niet. „De kehille heeft gewoon onvoldoende eigen geld. Als niemand ons helpt, dan zijn we begin 2013 gewoon failliet” zegt Albalas. In dat geval moeten de sjoel, scholen en archieven van de Joodse gemeente in Athene dicht. Verder moeten dan alle medewerkers, rabbijnen incluis, ontslagen worden. Albalas doet er alles aan om dit nachtmerriescenario te voorkomen. „We hebben contact gezocht met de Joodse gemeente van Thessaloniki. Zij hebben weinig financiële problemen omdat ze als gemeenschap kleiner zijn dan wij en veel meer onroerend goed hebben waaraan ze geld verdienen door verhuur aan derden. Thessaloniki wil ons helpen, maar ook bij hen groeit het geld niet op de rug.” De Atheense gemeente krijgt meer dan tienduizend euro van de zustergemeente in Thessaloniki, maar dat bedrag is onvoldoende. „Daarom hebben we contact gezocht met onze broeders en zusters in de Verenigde Staten. De American Jewish Joint Distribution Committee (JDC) denkt erover om ons enkele honderdduizenden euro’s te schenken. Een paar maanden geleden hebben we onze financiële administratie ter inzage gegeven aan het JDC en onlangs is er een delegatie bij ons langs geweest om de situatie bekijken. Tegen gen het einde van deze maand nemen ze een besluit over financiële steun.” Andere hulp is eveneens welkom, meent Albalas. „Als de JDC het geld geeft, dan willen de Joodse gemeenschappen van Engeland en Frankrijk misschien ook geld geven.”

‘Atheense Joden waren te laat’
Publiciste en oud-Griekenlandcorrespondent Ingeborg Beugel woonde zelf vijftien jaar in het Balkanland. Volgens haar was de onroerendgoedbelasting in Griekenland tot twee jaar geleden absurd laag. „Huizenbezitters in de miljonairswijken van Athene betaalden domweg evenveel onroerendgoedbelasting als huizenbezitters van kleine rotappartementjes vol Albanese huurders in de achterbuurten van havenstad Piraeus. Onroerendgoedbelasting voor grote huizen op gewilde eilanden was bijvoorbeeld minder dan 200 euro per jaar. Vanaf de dictatuur in 1974 tot een paar jaar geleden is er bijna geen belasting over huizen en grond geheven, successierechten in het geval van erfenissen waren voor kinderen bijna nihil.” Iedereen in Griekenland wist drie jaar geleden al dat dit belastingparadijs voor onroerendgoedbezitters niet voor eeuwig zou duren, meent Beugel. De Joodse gemeente van Athene heeft kennelijk te laat gereageerd op de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. „Sommige huizenbezitters zijn een paar jaar geleden begonnen met het trapsgewijs ophogen van de huren om een klap zoals die van nu te kunnen opvangen. De Joodse gemeente heeft dit blijkbaar niet gedaan. Ze hebben een gat in hun begroting die volgend jaar oploopt tot meer dan 7,5 ton. Dat vind ik wel erg hoog.”

Joodse belastingontduiking?
Beugel benadrukt dat vooral rijke burgers in Griekenland aan belastingontduiking hebben gedaan. „Het zou mij dus niets verbazen als ook rijke Griekse Joden hieraan zouden hebben meegedaan,” zegt ze. Immers, het wantrouwen van de meeste Grieken tegen hun overheid zit diep. „De Grieken hebben vierhonderd jaar onder het juk van de Turken geleefd en zijn daarna afwisselend geregeerd door ondemocratische regimes en corrupte regeringen. Daaruit komt voort dat ze de staat als vijandig zijn gaan zien.” Wantrouwen of niet; voorzitter Albalas van de Joodse gemeente in Athene benadrukt dat zijn bestuur nooit aan belastingontduiking heeft gedaan. „Ik wil mij ten sterkste van die gedachte distantiëren. Individuen in Griekenland hebben aan belastingontduiking gedaan, maar organisaties zoals de onze niet. En het is niet zo dat alle Grieken massaal hun belasting niet betaalden. Ik weet zeker dat 95 procent van de mensen hun belastingen hebben betaald. Kijk, belastingontduiking komt overal ter wereld voor, dus ook in Griekenland.”

LAOS
Momenteel wordt Griekenland geleid door een regering van nationale eenheid onder leiding van Loukas Papademos, ex-vice president van de Europese Centrale Bank. In de coalitie zitten de sociaal-democratische PASOK-partij, de rechts-conservatieve partij Nea Demokratia (ND) en de rechts-populistische partij Laikos Orthodoxos Synagermos (LAOS). Samen hebben ze een tweederde meerderheid die nodig is om vergaande economische hervormingswetten door te voeren. LAOS is het buitenbeentje in de regering- Papademos. „Deze partij is een racistische en rechts-populistische partij die xenofobie hoog in het vaandel heeft staan. Partijleider Georgios Karatzaferis is een lichte variant van PVV-leider Geert Wilders. LAOS neemt nu zijn verantwoordelijkheid, maar is op de lange termijn geen oplossing voor Griekenland,” legt Beugel uit. Ze kan zich voorstellen dat de Joodse gemeenschap van Griekenland niet staat te springen om de deelname van LAOS aan de regering. Voorzitter Albalas van de Joodse gemeente in Athene: „We vonden het niet fijn dat deze partij in de coalitieregering kwam, maar gezien de situatie waarin het land momenteel verkeert, hebben we er publiekelijk geen punt van gemaakt.” Hij stelt vast dat er geen extra antisemitisme is ontstaan door de economische noodsituatie. Wel neemt de vreemdelingenhaat toe tegen economische vluchtelingen uit Afrika en Azië. „Maar voor alle Grieken is belangrijk dat het land wordt gered. We blijven hopen op een goede afloop.