Gemaskerde strijders van de (Izz ad-Din al-)Qassam Brigades tijdens de begrafenis van de in Gaza
vermoorde Hamas-terrorist Mazen Fuqaha
Veranderingen in het handvest van de terreurbeweging stuiten op scepsis bij experts in het Westen, de Joodse staat en – opvallend genoeg – de Palestijnse Autoriteit.
Hamas lijkt voor het eerst een Palestijnse staat te accepteren die gebaseerd is op de grenzen van 1967, zo blijkt uit een afgelopen maandag gepubliceerd manifest van de terreurbeweging. De toon van het manifest is opvallend minder radicaal en antisemitisch dan het beruchte uit 1988 (dat overigens niet wordt vervangen door deze nieuwe versie). Desondanks wordt Israël niet erkend, wordt terreur – ‘gewapend verzet’ in de terminologie van Hamas – niet opgegeven, en zal een toekomstige Palestijnse staat zich op termijn wel degelijk uitstrekken ‘van de Jordaan tot aan de Middellandse Zee’.
Toch slaat de Harakat al-Muqawama al-Islamiyya (Arabisch Islamitische Verzetsbeweging, kortweg Hamas) een voor haar doen gematigde toon aan. Een, zij het voorlopige, acceptatie van de grenzen van 1967 was tot voor kort ondenkbaar. Anti-Joodse retoriek is vervangen door ‘antizionistische’: “Hamas voert geen strijd tegen de Joden omdat zij Joden zijn, maar tegen de zionisten die Palestijns land bezetten,” is te lezen. Ook stelt Hamas dat het niet langer de Palestijnse tak van de Moslimbroederschap is, in een poging de banden met de Golfstaten en vooral Egypte – waar de ‘Broederschap’ een verboden terreurbeweging is – aan te halen. Sowieso lijkt de draai van Hamas vooral voor de bühne bedoeld, gezien de recente benoeming van havik Yahya Sinwar tot leider van de terreurbeweging in de Gazastrook.
Machtsvacuüm
Sinwar volgt in die functie Ismail Haniyeh op, die op zijn beurt hoopt de positie van Khaled Mashal, hoofd van het Politieke Bureau en de facto leider van Hamas, over te nemen. Het nieuwe manifest werd gepresenteerd in Doha, de hoofdstad van Qatar, waar Mashal woont. Hamas lijkt zich met haar mildere opstelling te mengen in de opvolgingsstrijd die steeds openlijker wordt gevoerd binnen Fatah, de concurrerende Palestijnse organisatie die de scepter zwaait op de Westelijke Jordaanoever. Mahmoud Abbas (ook bekend onder zijn nom de guerre Abu Mazen), de leider van Fatah en president van de Palestijnse Autoriteit is inmiddels 82. Als het machtsvacuüm dat zijn dood zal veroorzaken niet snel wordt ingevuld door een nieuwe Fatah-leider, bestaat de kans dat Hamas vaste voet de grond krijgt op de Westbank – iets dat met haar extreme standpunten tot nu toe minder voor de hand lag.
Fatah reageert niet bijzonder enthousiast op Hamas’ nieuwe manifest. Woordvoerder Osama al-Qawasmi zei in een reactie dat Hamas ‘excuses moet aanbieden nadat zij ons dertig jaar lang van verraad en blasfemie heeft beschuldigd en het Palestijnse volk heeft verdeeld’.
Benjamin Netanyahu wees het nieuwe manifest van de hand en noemde het een ‘rookgordijn’. “Wij zien dat Hamas al haar middelen inzet in niet alleen het voorbereiden van een oorlog tegen Israël, maar ook in het opleiden van de kinderen van Gaza om Israël te vernietigen,” liet de premier in een verklaring weten. En: “De dag dat Hamas ophoudt tunnels te graven (…), dat zou pas verandering betekenen.”
Feit is wel dat de officiële posities van Hamas en Fatah nu dichter bij elkaar liggen. Dit is problematisch voor Israëlische hardliners, die juist van de tweestrijd tussen beide Palestijnse bewegingen gebruikmaken om geen concessies aan de onderhandelingstafel te hoeven doen. De timing van Hamas’ bekendmaking is in ieder geval opvallend: woensdag bezocht Mahmoud Abbas president Donald Trump in Washington. Zoals Yolande Knell, Midden-Oosten-correspondent van de BBC in Jeruzalem schrijft: “Hoewel Hamas officieel diplomatie van de hand wijst, wil het niet volledig langs de zijlijn staan als het op sterven na dood lijkende vredesproces wordt gereanimeerd.”
Abonneer op het NIW
