Hannahs huis

Credit: Willem van der Vlies

Bij Beit Ha’Chidush in Amsterdam wordt komende maandag gevierd dat Hannah Nathans onlangs rabbinale bevoegdheid kreeg. Hoe staat het eigenlijk met de meest progressieve gemeente van Nederland?

Door: Jaron Beekes.

In feite verandert er niet veel voor Hannah Nathans (69) van Beit Ha’Chidush, behalve dat ze ‘in opleiding’ achter haar rabbijnentitel mag schrappen. Nathans werkt al sinds 2012 als interim- rabbijn bij de progressief-Joodse gemeente, maar sinds ze op 12 januari haar smicha bij de Amerikaanse Alliance for Jewish Renewal (Aleph) behaalde, mag ze zich officieel rabbijn noemen. Komende maandag wordt dat gevierd met een speciale dienst in de Amsterdamse Uilenburger Synagoge.

Het behalen van de rabbinale bevoegdheid ziet Nathans als een mijlpaal op een lange weg. „Mijn moeder was niet Joods,” vertelt ze. „Toen ik een jaar of dertien was, zat ik in een doos met oude foto’s te kijken. Bij één foto zei mijn moeder: ‘die zijn vergast’. Zo kwam ik erachter dat ik via mijn vader een Joodse achtergrond had. Maar ik was christelijk opgevoed, dus ik heb er heel lang een ambivalente houding bij gehad. Als mensen vroegen of ik Joods was, dacht ik: als ik ja zeg lieg ik, en als ik nee zeg verloochen ik.”

„Bij ons om de hoek was een huis waar kinderen woonden die naar Israël zouden verhuizen. Als die op straat de hora dansten, wilde ik daar zo graag bij horen, maar ik wist dat dat niet kon. Dat is heel lang zo gebleven.” Toen Nathans veel later op een congres een sjabbatdienst bijwoonde, voelde ze zich zo thuis, dat ze besloot er serieus werk van te maken. Ze begon kabbala te leren en deed een universitaire studie Hebreeuws. Ze maakte kennis met Beit Ha’Chidush, dat nog in de kinderschoenen stond, en werd lid bij de Liberaal Joodse Gemeente Utrecht. „Nadat ik gioer had gedaan, wilde ik steeds verder leren. Uiteindelijk ben ik voor rabbijn gaan studeren.”

Visitekaartje

Om zich volledig aan de studie te kunnen wijden, verkocht Nathans in 2007 haar bedrijf. „Van oorsprong ben ik management consultant, coach, spiritueel begeleider. Dus een gedeelte van het werk als rabbijn is wat ik ook altijd in bedrijven heb gedaan.” Voorlopig blijft Nathans actief als coach, naast haar aanstelling als rabbijn. De gemeente komt minimaal twee keer per maand samen in de Uilenburger Synagoge voor kabbalat sjabbat, een zaterdagochtenddienst of een feestdag.

Sinds de oprichting in 1995 is Nathans de derde rabbijn van de gemeente. In 2005 begon de Duitse Elisa Klapheck als de eerste vrouwelijke rabbijn in Nederland. Zij werd in 2009 opgevolgd door Clary Rooda, die twee jaar later wegens ziekte moest stoppen. In 2012 werd Hannah Nathans ad interim aangesteld en nu gaat zij dus officieel de functie vervullen. Is het toeval dat Beit Ha’Chidush tot nog toe alleen vrouwelijke rabbijnen heeft gekend?

„Het past goed bij onze gemeente,” zegt voorzitter Daniel Cil Brecher. „Er zijn meer vrouwelijke leden. We zijn egalitair, dus vrouwen hebben dezelfde rechten als mannen. Als een rabbijn een visitekaartje voor de gemeente is, maakt het ons dus niet uit of dat een man of een vrouw is. Er zijn mensen binnen de kehilla die graag een mannelijke rabbijn zouden zien, en daar staan we ook voor open. Maar het gaat om de persoon.”

Samenwerking

Beit Ha’Chidush (‘Huis van Vernieuwing’) zag in 1995 het levenslicht. Brecher: „De gemeente is opgericht door een aantal Joodse homo’s uit de Verenigde Staten, die zich niet welkom voelden bij de Nederlandse liberale gemeentes. Nu is dat allemaal veranderd, maar in de jaren 90 was homoseksualiteit nog een groot issue.” Toch zou Brecher Beit Ha’Chidush (BHC) in die beginperiode geen homogemeenschap noemen. „Dat was slechts één deel. Daarnaast waren er mensen uit Amerika en Engeland die een progressievere sfeer waren gewend, zoals bij de Amerikaanse Reform-gemeentes. Zij vonden het toenmalige liberale beleid in Amsterdam te conservatief.”

Lees verder in NIW 21