Laten we eerst een onzinbericht ontkrachten. Nee, president Joe Biden viel niet in slaap tijdens zijn gesprek met minister-president Naftali Bennett. Gemanipuleerde video’s waarop dat zo leek, werden verspreid via sociale media, onder andere door een Knessetlid van Likoed. Gelukkig waren er wakkere feitencheckers die het nepnieuws snel onderuithaalden.
Bennetts bezoek aan Washington, het eerste in twaalf jaar door een andere Israëlische premier dan Bibi Netanyahu, mag een succes genoemd worden. Vooral omdat Bennett geen Bibi is. En al zijn er wel degelijk verschillen van mening, met name over de beste strategie om Iran van een atoomwapen af te houden, de animositeit tussen Washington en Jeruzalem lijkt grotendeels uit de lucht. Zelfs ondanks het recente plan van de regering-Bennett nieuwe woningen te bouwen in ‘bezet gebied’ (volgens de VS) op de Westelijke Jordaanoever. Sterker nog, de Palestijnen leken nauwelijks een agendapunt tijdens Bennetts bezoek aan het Witte Huis.
Israël en de VS hebben urgentere zaken aan het hoofd. In één woord: Iran. De afgelopen maanden beseffen de Amerikanen in toenemende mate dat het erg lastig gaat worden de onder president Obama afgesloten nucleaire overeenkomst met de Islamitische Republiek nieuw leven in te blazen. De ayatollahs in Teheran zijn eenvoudigweg te radicaal en te onbetrouwbaar. Wie daar voor de ‘verkiezing’ van de nieuwe president Ebrahim Raisi nog aan twijfelde, zal de afgelopen weken de ogen zijn geopend na de benoeming van moordenaars en terroristen in zijn regering.
Onwankelbare vriendschap
Biden lijkt dat ook te begrijpen, bovendien kan hij zich na het fiasco in Afghanistan in de ogen van de Amerikaanse kiezer niet nog meer zwakheid op buitenlands vlak permitteren. Dus waren de geluiden die deze week uit het Witte Huis klonken zeer naar de zin van Bennett en andere haviken in Jeruzalem. “De VS zal altijd klaarstaan voor Israël,” zei Biden tijdens een gezamenlijke persconferentie, “er is een onwankelbare vriendschap tussen onze twee landen.” Een mooi sentiment, maar wat betekent het in de praktijk? Biden houdt vooralsnog formeel vast aan de diplomatieke weg als het om het probleem Iran gaat, maar ‘er zijn ook andere opties’. Het was een duidelijke militaire dreiging aan het adres van Teheran door de Amerikaanse president, die eerder de wereld al had verzekerd dat ‘Iran geen nucleair wapen zal krijgen’.
De sfeer tussen de twee leiders was in ieder geval bijzonder gemoedelijk. “We zijn hechte vrienden geworden,” zei Biden. Dat mag met een korrel zout genomen worden, want op dat moment kenden de twee leiders elkaar nauwelijks een uur, maar de vele lachende gezichten aan beide zijden vormden een schril contrast met de kille relaties tussen Amerikaanse en Israëlische diplomaten tijdens de laatste jaren van Netanyahu’s premierschap. “Ik heb elke Israëlische minister-president sinds Golda Meïr gekend,” vertelde Biden, die inderdaad al een tijdje meeloopt in de internationale politiek. “Ik heb ze vrij goed leren kennen en ik kijk ernaar uit een sterke persoonlijke band met jou te ontwikkelen.” Bennett straalde en haalde op zijn beurt uit naar zijn voorganger, overigens zonder diens naam te noemen: “[Ik ben gekomen met een] nieuwe instelling van goede wil, van hoop. Een instelling van fatsoen, eerlijkheid en eenheid (…)”.
Verplicht nummer
Naast Iran werd verdere militaire hulp aan de Joodse staat besproken. De Amerikanen hebben beloofd het na de strijd in Gaza uitgeputte Israëlische Iron Dome-arsenaal aan te vullen. Ook steunt het Witte Huis verdere verbetering van de Israëlische betrekkingen met de Arabische wereld, al weigeren medewerkers van de regering-Biden het woord ‘Abrahamakkoorden’ in de mond te nemen. Die term is te sterk verbonden met Donald Trump. Intussen wordt gewerkt aan opname van Israël in het zogeheten visa waiver program, waarmee EU-burgers zonder visum de VS kunnen betreden. Israëli’s moeten op dit moment een toeristenvisum aanvragen willen zij Amerika bezoeken.
Natuurlijk waren er de obligate opmerkingen over vrede met de Palestijnen, maar dit onderwerp lijkt in de praktijk nauwelijks voor te komen op de agenda’s van Biden en zijn minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken. Een vredesvoorstel voor Israël en de Palestijnen, eigenlijk een verplicht nummer voor elke nieuwe Amerikaanse president, zit er voorlopig bij Biden niet in – iets waar Bennett niet rouwig om zal zijn. Het handhaven van de status quo lijkt in het belang van de Joodse staat en is op dit moment het hoogst haalbare voor de Palestijnen.
Eerste in tien jaar
Hoewel? Kort nadat Biden en Bennett elkaar spraken, hielden de Israëlische minister van Defensie Benny Gantz en de leider van de Palestijnse Autoriteit Mahmoud Abbas een onverwacht overleg – het eerste in tien jaar op zo’n hoog niveau. Gantz kwam met een serie gebaren van goede wil, zoals een lening van 500 miljoen sjekel (ongeveer 125 miljoen euro) aan de PA. Ook kondigde hij aan 16 duizend nieuwe vergunningen aan Palestijnen te verstrekken om in Israël te kunnen werken en zei hij zich in te willen spannen voor de mogelijkheid van nieuwbouw voor Palestijnen in de volledig door Israël gecontroleerde ‘Area-C’ op de Westelijke Jordaanoever.
De ontmoeting in Ramallah kwam Abbas op felle kritiek van Hamas te staan: een woordvoerder sprak met het bekende pathos van de terreurbeweging van ‘verraad aan het bloed van de martelaren’. Maar ook in Israël was niet iedereen tevreden met Gantz’ stap. Een medewerker van Naftali Bennett haastte zich te zeggen dat er ‘geen diplomatiek proces’ is tussen Jeruzalem en Ramallah en dat Gantz alleen over samenwerking op het gebied van veiligheid had gesproken. Maar de minister van Defensie zelf weigerde mee te gaan met die lezing en zei: “Als we morgen opstaan, zijn de Palestijnen er gewoon nog steeds,” implicerend dat het probleem niet zal verdwijnen door het te negeren. Gantz: “Hoe sterker de Palestijnse Autoriteit, des te zwakker Hamas zal zijn.” De minister van Defensie kondigde aan in contact te blijven met Abbas over alle door de twee besproken onderwerpen.
Devar Tora
Terug naar Washington. Daar zag het er direct na aankomst van Bennett niet naar uit dat zijn bezoek succesvol zou verlopen. De ontmoeting met president Biden werd uitgesteld na de bloedige aanslag op de luchthaven van Kaboel waarbij dertien Amerikaanse militairen – naast tientallen Afghaanse burgers – gedood werden. Het daaropvolgende crisisberaad gooide het schema van Bennetts bezoek in de war. Zelfs zo dat de Israelische delegatie zich gedwongen zag sjabbes in het hotel in Washington te vieren. De Israëlische ambassade en Chabad zorgden in allerijl voor een torarol, een aron hakodesj en gebedsboeken, waarmee een zaaltje in het hotel werd veranderd in een sjoel voor de (modern-)orthodoxe Bennett en zijn gevolg.
“Hebben jullie de energie voor een korte devar Tora?” vroeg Bennett de verzamelde medewerkers en pers. “Een lange kan ook,” voegde de premier eraan toe, tot hilariteit van de vele seculiere aanwezigen. Bennett vertelde zijn gehoor over Psalm 23:4: ‘Al gaat mijn weg door een dal van diepe duisternis, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij …’ De premier had dezer dagen geen betere metafoor voor de Amerikaans-Israëlische vriendschap kunnen kiezen.
Abonneer op het NIW
