De locatie was net zo symbolisch als de bijeenkomst historisch was. Sde Boker is de laatste rustplaats van de stichter van Israël en daarmee een soort bedevaartplaats van het zionisme. Maar zelfs David Ben Goerion had nooit kunnen vermoeden dat de gebeurtenissen van de afgelopen week zich zouden voordoen in het slaperige stadje in de Negev. Of waar dan ook. Het belang van de diplomatische bijeenkomsten van de afgelopen week is niet te overschatten, hun waarde gaat ver voorbij de term ‘historisch’.
Dat zij internationaal zo weinig aandacht trokken, mag op conto van de oorlog in Oekraïne geschreven worden – een zwart gat waar al het nieuws in verdwijnt. Dat zij in de Nederlandse pers nauwelijks te vinden waren, is ook verklaarbaar door het embargo dat lijkt te rusten op goed nieuws uit Israël. De Abrahamakkoorden werden in ons land op zijn best grotendeels genegeerd, op zijn kwaadst geridiculiseerd. Het begin van warme diplomatieke betrekkingen tussen de Joodse staat en de Arabische wereld lijkt voor veel nieuwsredacties verwarrend, wellicht zelfs ongewenst.
Dat is onterecht. In Sde Boker werd geschiedenis geschreven toen de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Yair Lapid zijn collega’s uit Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Marokko ontving. Tot slechts anderhalf jaar geleden had de Joodse staat ngo geen diplomatieke betrekkingen met de laatste drie, nu ontving Lapid zijn collega’s alsof zij oude vrienden waren. Later op maandag 28 maart voegde de Amerikaanse secretary of state Antony Blinken zich nog bij het vijftal. Het leverde een plaatje op dat tot voor kort onmogelijk leek: de zes lachende ministers, met gekruiste armen hand in hand.
43 jaar verloren
Na afloop hielden de zes een gezamenlijke persconferentie. “Ooit onmogelijke zaken zijn moge lijk geworden,” meende Blinken. Zijn VAE-ambtsgenoot Abdullah bin Zayed al-Nahyan straalde toen hij zei: “Het is nieuw voor Abdullatif, Nasser en mij hier te zijn,” waarmee hij zijn collega’s uit Bahrein (Abdellatif bin Rashid al-Zayani) en Marokko (Nasser Bourita) bedoelde. “Wij hebben 43 jaar verloren.” Dat getal refereert aan de duur van de diplomatieke betrekkingen die Israël onderhoudt met Egypte. Oftewel: de Golfstaten hadden veel eerder het Egyptische voorbeeld moeten volgen. Want, zei Al-Nahyan: “Israël bestaat al heel lang in deze regio.”
Een paar dagen eerder had zijn baas en broer al een ontmoeting op een nog hoger niveau gehad: in Sharm al-Sheikh sprak Mohammed bin Zayed al Nahyan, de kroonprins van Abu Dhabi en de facto machthebber van de Emiraten, met de Egyptische president Al-Sisi en premier Bennett. Het was de eerste keer dat de drie machthebbers bijeenkwamen en hun top bevestigt Israëls nieuwe positie binnen de Arabische wereld. Op de officiële foto van de top hing de blauw-witte vlag fier naast die van Egypte en de VAE. Hoe de tijden kunnen veranderen.
De enige die ontbrak in de Egyptische badplaats was Mohammed bin Salman, de kroonprins en sterke man van Saoedi-Arabië. De Saoedi’s laten het vooralsnog bij een flirt met Israël om zo hun positie als leidende staat in de Arabische wereld niet in gevaar te brengen. Bij die status hoort het beschermheerschap over de Palestijnen – in ieder geval officieel. Want er mag van worden uitgegaan dat kroonprins ‘MBS’ innig contact onderhoudt met zijn Emiratische tegenhanger ‘MBZ’. Het zou te ver gaan te stellen dat zonder Saoedische toestemming de Emiraten geen banden met Israël zouden zijn aangegaan, maar dat de twee oliestaten hun buitenlandse politiek coördineren, is geen groot geheim.
Olieprijs
Daarbij gaat het vooral om de vraag hoe Iran aangepakt moet worden. Sowieso is dit de belangrijkste drijfveer achter de detente tussen Israël en de Golfstaten. Saoedi-Arabië, de VAE en ook Egypte zien de IDF als hun interventiemacht, mocht het op een gewapend conflict met de sjiitische ayatollahs aankomen. Die strijd om de regionale heerschappij met Teheran is voor de soennitische staten veel belangrijker dan de Palestijnse kwestie. Dit bleek de afgelopen weken toen de Amerikaanse regering tevergeefs aanklopte bij de Saoedi’s met het verzoek de door de oorlog in Oekraïne geëxplodeerde olieprijs onder controle te krijgen door een verhoging van de productie in de Golfstaten.
Een belangrijke reden waarom Washington nul op het rekest kreeg, is dat de Saoedi’s ongelukkig zijn met de gunstige voorwaarden voor Iran bij een nieuwe nucleaire overeenkomst. Zo is het goed mogelijk dat de Amerikanen gedwongen worden minder concessies te doen aan Teheran – ook een vurige wens van de Israëlische regering. Dat zou dankzij het koninkrijk Saoedi-Arabië zijn, decennialang Israëls meest onwankelbare vijand. Het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat ook Mohammed bin Salman voet op Israëlische bodem zal zetten.
Heeft u dit artikel met plezier gelezen? Met een abonnement op het NIW krijgt u toegang tot columns, opinies, analyses, nieuws – en achtergrondverhalen. Kies hier wat het beste bij u past.
Abonneer op het NIW
