Begin maart publiceerde de onderzoeksafdeling van de Joint (American Jewish Joint Distribution Committee – International Centre for Community Development, afgekort JDC-ICCD) de uitkomsten van haar derde onderzoek onder Joodse gemeenschappen in Oost- en West-Europa. Het ging om een online onderzoek in 29 landen. Nederland deed ook mee.
De belangrijkste bevindingen: Zorg om antisemitisme neemt toe, Joodse status is een potentiële bron van conflict, Europese Joodse gemeenschappen zouden elkaar meer moeten opzoeken en Joodse gemeenschappen moeten meer ruimte bieden voor verschillende meningen over Israël en zijn politiek.
De grootste zorgen maken de deelnemers aan het onderzoek zich over de vervreemding van Joden van de Joodse gemeenschappen (61 procent van de ondervraagden), de zwakke Joodse organisaties (55 procent) en de afname van het aantal Joden (54 procent). En dus zijn het versterken van Joodse educatie, het bevorderen van jong leiderschap in besluitvormende organisaties en het ondersteunen van Joden in nood, opnieuw de drie prioriteiten voor de Joodse gemeenschappen.
Antisemitisme
In 2011 noemde ‘slechts’ 26 procent van de ondervraagden antisemitisme als zorg. Nu is dat 40 procent. Daarbij wordt vooral antisemitisme op internet genoemd. De verwachting is dat vooroordelen ten aanzien van Joden zullen toenemen. Respondenten in West-Europa maken zich meer zorgen dan hun mede-Joden in Oost-Europa.
Er was geen verschil tussen de regio’s en die uitkomst is van historische betekenis, aldus de onderzoekers
Ondanks die zorg over antisemitisme voelt 22 procent van de ondervraagden zich héél veilig in eigen land en 63 procent ‘gewoon’ veilig. Slechts 9 procent voelt zich niet zo veilig en 5 procent echt onveilig. Er was geen verschil tussen de regio’s en die uitkomst is van historische betekenis, aldus de onderzoekers.
Joodse status
Onderwerpen als ‘Wie is Jood?’, gioeriem buiten de orthodoxie en het lidmaatschap van de Joodse gemeenschap blijven issues binnen alle Joodse gemeenschappen. De opvattingen hierover verschillen per religieuze denominatie en leiden – volgens een aantal respondenten – tot spanningen binnen de gemeenschap. Het percentage uit orthodoxe hoek dat weigert een ‘niet-halachische Jood’ als lid van de gemeenschap te erkennen, daalde van 60 naar 44 procent.
De respondenten werden vijf stellingen voorgelegd over ‘Wie is Jood?’, variërend van de normatieve halachische definitie – een Joodse moeder hebben – tot de postmoderne definitie: ik ben Jood omdat ik me Joods voel. De postmoderne definitie van een Jood kreeg de minste voorstemmers. Iemand met één Joodse grootouder kreeg een ‘Joodse erkenning’ met 28 procent voorstemmers en 19 tegen. Iemand die is uitgekomen bij een rabbijn, ongeacht de denominatie, kreeg 45 procent van de stemmen voor en 19 tegen. Ondanks deze vriendelijke uitkomsten ziet bijna de helft van de deelnemers aan het onderzoek (47 procent) op dit gebied in de toekomst meer problemen ontstaan.
Europa en Israël
Vooral Oost-Europa is geïnteresseerd in het verstevigen van de banden met andere Joodse gemeenschappen in Europa. Maar dat is vooral een wens en geen praktijk. Slechts 9 procent van de deelnemers gelooft in een positieve en levendige toekomst. Wat betreft Israël waren Oost en West het eens. Ja, Israël is belangrijk. En ja, de recente ontwikkelingen in het Midden-Oosten galmen door in Europa. 85 procent van de ondervraagden denkt dat een van de consequenties is dat het antisemitisme in Europa toeneemt. 84 procent vindt dat binnen de Joodse gemeenschappen meer mogelijkheden gecreëerd moeten worden om verschillend te kunnen denken over Israël en zijn politiek.
Het onderzoek is uitgevoerd door Trinity College, Hartford, Connecticut, in de VS. In totaal vulden 314 deelnemers de enquête in. De onderzoeksgroep bestond uit leken en professionals uit het brede spectrum van Joods Europa.
Voor het hele rapport zie: www.jdc-iccd.org/en/article/70/findings-of-the-third-survey-ofeuropean-jewish-leaders
Abonneer op het NIW
