De belangrijkste boodschap van de vorige week overleden Joan Rivers was: taboes zijn er om doorbroken te worden. Of beter gezegd: om met een stoomwals overheen te gaan. Wie een stand-upshow van haar terugkijkt, of nog beter, terugluistert, hoort haar grappen maken over homo’s, lesbiennes, domme mensen, dikke mensen, gehandicapten en, last but not least, over Joden. Ze stak de draak met Auschwitz, Hitler en Anne Frank. Dat deed ze als trotse Jodin uit een door de Sjoa gedecimeerde familie. Totaal meedogenloos was ze voor ijdele filmsterren, bekende zangeressen en supermodellen, ook als ze hen persoonlijk kende. Daarmee maakte ze vijanden. Het aantal grappen dat ze maakte over Elizabeth Taylor is nauwelijks te tellen. Ongeveer vier van de vijf grappen waren flauw of wel aardig. De vijfde was echter zo doeltreffend, dat de vier voorgaande stenen door de ruit met terugwerkende kracht in waarde stegen. Ook door het adembenemende tempo waarin Joan homerun na homerun maakte.
Ten slotte – of misschien wel in de eerste plaats – spaarde ze zichzelf bepaald niet. Het meest in het oog springende van Rivers, haar misvormde uiterlijk door een krankzinnige hoeveelheid plastische chirurgie, was bijna structureel onderwerp van haar eigen shows. Intussen toonde ze zich in de media een hartstochtelijk verdediger van Israël, ook tijdens de Gaza-oorlog afgelopen zomer. Antisemieten nagelde ze publiekelijk aan de schandpaal of ze lachte ze simpelweg uit, waardoor de Jodenhaat in hun eigen gezicht explodeerde.
Joan deed het allemaal ‘the American Way’ en in Brooklyn-style, waarbij de Sjoa niet steeds als zware last wordt meegedragen zoals in Europa. Haar shows waren ook een grote ode aan de westerse vrijheid en een aanklacht tegen de vele onvrije samenlevingen in de wereld. Haar grappen over Bin Laden en andere terroristen zijn ongeëvenaard. Maar ze deed dus ook stand-ups over blinden ‘die altijd maar over zichzelf praten’. „Wanneer was de laatste keer dat een blinde je een compliment maakte?” Misschien kan alleen een type als Joan Rivers – bij wie de eigen kwetsbaarheid zo evident was – dergelijke harde grappen maken: „Het enige moment dat ik gelukkig ben, is als ik op de planken sta,” zei Rivers ooit. Dat voelde je als publiek. En precies dat maakte haar tot een zo grote sensatie.
Abonneer op het NIW
