Joods-Marokkaanse dialoog in de klem

Cartoon: Arend van Dam

Het Joods Marokkaans Netwerk, geroemd als voorbeeld van vruchtbare dialoog, lijkt te veranderen in een club waar in de praktijk weinig plek is voor mensen met een pro-Israëlische houding.

Het begon allemaal zo hoopvol: debatten, filmavonden, etentjes en reisjes. Het Joods Marokkaans Netwerk Amsterdam (JMNA) werd opgericht in 2006 nadat Marokkaanse jongens met kransen van de Dodenherdenking aan het voetballen waren geslagen. Het initiatief moest ervoor zorgen dat een brug werd geslagen tussen Joden en Marokkanen in de stad, dat er vanuit beide gemeenschappen werd opgetreden tegen antisemitisme, islamofobie en andere vormen van discriminatie. De gemeente pompte onlangs nog 40.000 euro subsidie in het culturele samenwerkingsfront. De vraag is nu in hoeverre de doelstellingen bereikt worden. Want het netwerk is uitgegroeid tot een plek waar het slaan van bruggen lastiger lijkt dan ooit. Zo worden mensen met pro-Israëlische opvattingen van de JMNA-Facebookpagina geweerd en worden enthousiastelingen die plaats willen nemen in het bestuur afgerekend op hun liefde voor Israël. „Het JMNA heeft zich ontwikkeld tot een clubje gelijkgestemden,” vertelt Harry Polak, oud-voorzitter van het JMNA en voorzitter van de Commissie Dialoog van de Amsterdamse Liberaal Joodse Gemeente (LJG). „Als jouw mening hen niet bevalt, dan word je eruit gezet. Wat heb je daar als gemiddelde Jood nog te zoeken? Het lijkt wel of je alleen welkom bent als je je extra fel uitlaat tegen Israël.” Ook worden Joden tijdens een online discussie door een individuele Marokkaanse deelneemster op het forum bestempeld als ‘zionisten die landjepik en het etnisch zuiveren goedpraten’. Dezelfde persoon spreekt van een complot. Even verderop schrijft ze dat ze niet begrijpt waarom ‘de staat Israël niet in NL/Duitsland is opgericht’. Volgens haar zou dat ‘eerlijker zijn na die ellende van de Holocaust’. Een dergelijke bijdrage wordt gedoogd door voorzitster Belhaj, die zich in het kader van dezelfde discussie expliciet tot Harry Polak richt met aanzienlijk minder tolerantie: „@Harry het wordt tijd voor een ander Joods geluid!! En tijd de harde kritiek aan te kunnen. Ga maar zelf face to face je Israël propaganda en zionistische idealen delen met Marokkanen en Palestijnen, dan begrijp je zelf we’ll waarom je steeds een doodlopende discussie hebt. Maar graag binnen je eigen netwerk, niet hier in het JMNA.” Inmiddels heeft het JMNA-bestuur een advocaat ingeschakeld die de persoon achter Keesjemaduraatje op maandag een brief heeft gestuurd. Daarin sommeert zij de blogger om interne JMNA-documenten en alle citaten uit de discussies van de Facebookgroep te verwijderen van zijn website evenals al zijn commentaren daarop. De advocaat geeft aan dat de publicatie uit de Facebookdiscussie onrechtmatig is. Als geen gevolg wordt gegeven aan de sommatie van het JMNA-bestuur zullen civiele en strafrechtelijke procedures worden gestart, schrijft de advocaat. Op woensdag heeft de blogger alle posts over het JMNA verwijderd.

Ontvlammen  

De huidige medevoorzitter en PvdA-prominent Harry van den Bergh verwerpt de suggestie dat het JMNA een club van gelijkgezinden is geworden waar voor Joden met een pro-Israël standpunt nauwelijks nog plek is. „Ik ben een hardcore zionist en ik ben voorzitter,” zegt Van den Bergh. „Deze aantijgingen komen van mensen met rancune. Natuurlijk zijn er spanningen in het netwerk, maar om na te trappen vind ik makkelijk. Persoonlijk weet ik niks af van die discussie op het internet. Ik doe daar niet Waar ging het nu precies mis met het netwerk dat door burgemeester Van der Laan – onlangs nog in het NIW – wordt genoemd als succesvol voorbeeld van de dialoog tussen Joden en Marokkanen? De recente spanningen lijken onder andere terug te voeren tot de Facebookpagina van het JMNA en de website van de pro-Israëlische blogger genaamd Keesjemaduraatje.    

Verwijderd  

De blogger is een doorn in het oog van medevoorzitter – en beheerder van de JMNAFacebookpagina – Karima Belhaj. Als blijkt dat Keesjemaduraatje delen van felle discussies op de JMNA-Facebookpagina en andere JMNA-documenten herpubliceert op zijn eigen website, barst de bom. Medevoorzitter Belhaj stelt als maatregel in dat iedereen die op wat voor manier dan ook bevriend is met de blogger wordt verwijderd van de pagina. Belhaj kan het publiceren uit discussies op de JMNA-Facebookpagina storend vinden, het verbannen van iedereen die verbonden is met de blogger wordt door deelnemers als buiten proportie beschouwd. De verontwaardiging is groot als Joodse deelnemers erachter komen dat ze geweerd zijn. „Dit bestuur houdt er rare en onfrisse gebruiken op na door mensen zonder reden van een discussiepagina af te gooien; geen uitleg en geen kans op weerwoord,” vertelt Polak, die zijn functie twee jaar geleden neerlegde vanwege samenwerkingsproblemen met de co-voorzitter. „Toen mijn dochter wilde weten waarom ik van de pagina was afgegooid, werden ook haar berichten van de Facebookpagina verwijderd.” Sheila Gogol, lid van de Commissie Dialoog van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG), wist niet wat haar overkwam toen ze merkte dat ze niet meer welkom was. „Ik heb zeshonderd Facebookvrienden, maar ik ken ze niet allemaal persoonlijk. Dat gaat zo op Facebook. Ik heb Keesje als vriend toegevoegd na een conversatie op het internet. Blijkbaar mag dat niet van het JMNA. Ik ben er afgegooid. Mij werd verteld dat ik weer mee mocht praten als ik hem zou ontvrienden. Alsof ik een gevaar ben,” vertelt Gogol. „Ik heb het idee dat je alleen bij de club mag als je spreekt over Israhel.” aan mee. Voor mij is dat een privékwestie.” Erwin Brugmans, een van de initiatiefnemers van het netwerk, vertrekt per 1 november. Hij is actief lid van Sjoel West en oprichter van het Marokkaans-Joodse voetbaltoernooi. „Ik wil geen olie op het vuur gooien. De mensen die problemen met elkaar hebben, moeten nu gewoon echt met elkaar gaan praten,” aldus Brugmans. Ik wil mijn naam schoonhouden en geef dus ook geen reden waarom ik opstap.” Co-voorzitter Karima Belhaj blijft volop staan achter haar optreden op het JMNA-forum en het verbannen van het inmiddels grote aantal forumleden in het bijzonder: „Het is verschrikkelijk dat er privégesprekken worden gelekt op de website van Keesjemaduraatje. Iedereen doet mee in de gedachte dat de discussie achter gesloten deuren plaatsvindt. We moeten dus wel een streep trekken. Iedere connectie met de blogger wordt uitgesloten.” Dat daarmee het evenwicht op de Facebookpagina wordt verstoord, wordt voor lief genomen. De gang van zaken rondom de JMNA-Facebookpagina verbaast Hadassa Hirschfeld allerminst. Zij is lid van de raad van de NIHS, de orthodox-Joodse gemeente in Amsterdam en een van de mede-oprichters van het netwerk. Jarenlang was ze JMNA-bestuurdlid. „Ik wil geaccepteerd worden, ongeacht mijn visie op Israël. Dat kan blijkbaar niet. Bijna iedereen die eruit is gestapt ziet de dialoog als enige oplossing voor een fatsoenlijke samenleving. Maar van een dialoog is allang geen sprake meer bij het JMNA. Er is geen empathie,” zegt de oud-JMNA-bestuurder. Volgens Belhaj kunnen de discussies over het Midden-Oosten inderdaad ontvlammen. „Maar we horen ook extreme pro-Israëlstandpunten. Dat vinden sommige Marokkanen weer niet leuk.” Hirschfeld heeft verder kritiek op het gebrek aan transparantie onder het huidige bestuur. Zij besloot eind augustus het JMNAbestuur om opheldering te vragen over de gang van zaken binnen het platform. „Ik hoorde van de problemen, dus ik wilde graag weten wat er allemaal speelde. Niet alleen op het internet, maar ook in de echte wereld. Aangezien ik een van de oprichters ben, wilde ik graag weten wie er tegenwoordig in het bestuur zit. Bovendien heb ik gehoord dat ze een subsidie hadden ontvangen. Dus ik wilde weten of dit klopte en wat dan de toekomstplannen zouden zijn.” Hirschfeld kreeg geen inhoudelijk antwoord. „Ik kreeg een reactie waarin ik word afgescheept en waaruit blijkt dat er geen ruimte is voor een dialoog.”

CIDI niet welkom  

Aan het begin van dit jaar was het JMNA druk op zoek naar nieuwe bestuursleden. Esther Voet, vicevoorzitter van het CIDI, wilde graag haar steentje bijdragen, maar werd zonder reden geweigerd. „Tijdens een bijeenkomst in Kriterion waar de film Süskind werd getoond, hoorde ik dat het netwerk op zoek was naar nieuwe bestuursleden. Ik heb mij toen aangemeld, maar ik heb verder nooit meer iets vernomen. Je mag iedereen afwijzen, maar dan hoor ik ook graag waarom,” vertelt Voet. Medevoorzitter Harry van den Bergh heeft wel een idee waarom Voet geweigerd is: „Het is misschien niet handig dat iemand van het CIDI, met zo’n uitgesproken mening, het JMNA-bestuur komt versterken.” Intussen mag oud-GroenLinks-kamerlid Mohammed Rabbae die tevens lid is van het comité van aanbeveling van de actiegroep van Gretta Duisenberg, Stop de Bezetting, wel plaatsnemen in het JMNA-bestuur. „Rabbae is een onafhankelijk persoon. Hij is geen woordvoerder noch het gezicht van deze stichting. Dat is wel het geval bij Voet. Wij willen alleen echte mensen, geen afgevaardigden van koepelorganisaties,” reageert Karima Belhaj, die alle verdere aantijgingen naar het land der fabelen verwijst: „Er is helemaal geen sprake van gedoe. We zijn een prima bestuur. Laat ons gewoon ons werk doen. De druk komt zoals altijd van buiten, zowel van Joodse als van Marokkaanse kant.” Binnen de muren van het JMNA lijkt er echter een beperkte Joodse stem over te blijven. Oud-bestuurslid Hirschfeld: „Je vraagt je af waar die subsidiegelden aan worden besteed. Kennelijk niet aan het bereiken van de oorspronkelijke doelstelling: het bestrijden van antisemitisme en racisme en het slaan van bruggen tussen Joden en Marokkanen.”