Op 24 februari, de dag waarop Rusland zonder provocaties Oekraïne aanviel, werden nog diezelfde dag vrijwilligers van sportorganisatie Maccabi Nederland in stelling gebracht door voorzitter David Beesemer, die ook Maccabi Europe leidt. Omdat de organisatie leden heeft in alle Europese landen, waaronder Oekraïne, kon Beesemer beschikken over een enorm netwerk dat meteen in actie kwam. Er kwam direct een samenwerkingsverband tot stand tussen de afdelingen in Nederland, Duitsland, Polen, Hongarije, Slowakije, Roemenië, Israël en uiteraard Oekraïne.
Beesemer: “We ontvingen een noodkreet van onze afdeling Oekraïne: ‘We liggen onder vuur’. We hebben toen in een paar uur een taskforce opgezet. Er bleek vooral hulp nodig bij de evacuatie van vluchtelingen, Joods en niet-Joods. Maccabi Oekraïne had zelf al drie bussen geregeld die naar Moldavië reden. Onderweg werd de inzittenden gevraagd waar ze naartoe wilden. Sommigen wilden naar Slowakije of Oostenrijk, vanwege familiebanden daar. Anderen zagen Nederland of Duitsland als optie, maar het overgrote deel wilde naar Israël.”
De groep kwam echter niet over de Moldavische grens. Alternatief was Roemenië, via de grensovergang bij Isaccea, ten zuidwesten van Odessa. “Aan de overkant van die grens stond Maccabi Roemenië klaar om de groep met bussen verder te vervoeren,” vertelt Beesemer. “Verreweg de grootste groep, zo’n 150 vluchtelingen, bleek toen naar Israël te willen, waar ze inmiddels zijn gearriveerd. Voor opvang van vluchtelingen die naar Nederland wilden, stelde hotelondernemer Baruch van de Kamp meteen kamers beschikbaar. Onze Nederlandse vrijwilligerspool stond in de startblokken.” Twee evacués hebben inmiddels aangegeven naar Amsterdam te willen komen. Vijftien gingen naar Frankfurt, tien naar Wenen.
Bij de coördinatie is het Slowaakse bestuurslid van Maccabi, interniste Dagmar Gavornikova onmisbaar. Zij werkte de klok rond, ook omdat zij diverse talen spreekt. De evacuatie met hulp van Maccabi gaat nog door terwijl het NIW Beesemer op woensdagochtend spreekt. “Er is nu weer een bus onderweg naar de grens, maar we merken wel dat het voor iedereen steeds moeilijker wordt uit de steden weg te komen, omdat die worden omsingeld. De aanbiedingen van hulpverlening, onder meer uit Nederland, zijn ongekend. We kunnen het niet bijhouden. Heel wat mensen willen vluchtelingen bij hen thuis opvangen.”
Gezamenlijk
Voor de inzameling van donaties werkt Maccabi, net als veel andere Nederlands-Joodse organisaties, samen met het Joods Humanitair Fonds, dat op zondag in actie kwam. CJO, Haboniem-Dror beHolland, JMW, Maccabi, Netzer, NIHS, NIK, LJG Amsterdam, het Nederlands Verbond voor Progressief Jodendom en de Portugees-Israëlietisch Gemeente werken allemaal mee aan de humanitaire campagne van het JHF. De organisatie is al twintig jaar actief in Oekraïne en biedt jaarlijks voor 230 duizend euro hulp aan Joodse organisaties in het land.
Voor deze speciale actie verdubbelt het fonds elke gedoneerde euro, tot een maximum van 200 duizend euro (zie ook de advertentie op pagina 30). De organisatie stelt: “De Joodse gemeenschappen kwamen de afgelopen decennia tot bloei, nadat Joden door de vervolging door de nazi’s en de communistische onderdrukking extra hard waren getroffen. Des te schrijnender is het dat deze groep, waaronder nog duizenden Holocaustoverlevenden, opnieuw met oorlog en geweld wordt geconfronteerd.” De directeur van het Joods Humanitair Fonds, Muriel Leeuwin, vertelt het NIW: “Het bedrag is bestemd voor orthodoxe en liberale koepelorganisaties die actief zijn in Oekraïne en die humanitaire hulp verlenen. We doneren daarnaast aan onze eigen partners daar. Maar mensen die de weg naar ons weten te vinden, laten we niet in de kou staan. We werken daarvoor samen met het Jewish Distribution Committee, een internationaal Joods fonds. Daarnaast zijn we met het JHF ook persoonlijk betrokken. We hebben zowel een Russisch bestuurslid als een Oekraïense, Tanya Smotkin. We zitten allemaal in spanning. Tanya is vanochtend in een autootje vanuit Kiev vertrokken, hoogzwanger. Het enige wat we weten, is dat ze naar het westen probeert te komen. We houden ons hart vast.”
Foto: Christenen voor Israël
Geen voedsel
Christenen voor Israël, al jaren zeer actief in Oekraïne, kwam eveneens onmiddellijk in actie. Maccabi Nederland nam contact op om de zaken te coördineren. Duizenden Oekraïense Joden zijn de afgelopen jaren met hulp van CvI en in samenwerking met The Jewish Agency op alia gegaan. De oudere, veelal zeer arme Joden in kleine dorpen worden door de organisatie niet vergeten. Medewerker Koen Carlier zag de oorlog aankomen en zorgde al in de weken voordat de vlam in de pan sloeg voor voedselvoorraden en noodopvangplaatsen. Daarvan wordt nu gretig gebruikgemaakt.
CvI zorgt ervoor dat Joden de grens met Moldavië kunnen oversteken. Daar neemt het Jewish Agency degenen over die alia willen maken. De vluchtelingen reizen vanuit Moldavië naar Roemenië, vanwaar ze naar Israël worden gevlogen. CvI-medewerkster Sara van Oordt vertelt woensdagochtend: “Op dit moment lopen 19 refugiés het laatste stukje naar de Moldavische grens, daarna worden ze naar Roemenië vervoerd. We horen dramatische verhalen uit de Joodse gemeenschappen waar wij contact mee hebben. De supermarkten zijn leeg, mensen kunnen niet pinnen. Er zijn er die echt honger hebben en wij kunnen niet even naar Charkov rijden, dat is natuurlijk veel te gevaarlijk. Maar omdat onze organisatie in Oekraïne officieel geregistreerd is, kunnen wij ten minste geld naar die gemeenschappen overmaken, zodat ze het voedsel dat nog verkrijgbaar is, kunnen kopen.”
Klein initiatief
Aan een van de kehilot in Odessa, die onder leiding staat van rabbijn Awraham Wolf, is het kindertehuis Mishpacha verbonden. Het beschikt over minder middelen dan de organisatie Tikva (zie ook het gesprek van de dag, pagina 10). Tot woensdag konden deze kinderen niet naar veiliger oorden worden gebracht.
De Rotterdamse rabbijn Jehoeda Vorst kent rabbijn Wolf. Met het bestuur van de NIG Rotterdam riep hij de leden van de kille op gul te geven. In een paar dagen tijd werd meer dan 6000 euro ingezameld en woensdagochtend kwam het nieuws door dat de kinderen inmiddels op weg zijn naar Moldavië en vandaaruit naar Berlijn worden vervoerd, waar opvang voor hen geregeld is.
Abonneer op het NIW
