Kamer roept financiering BDS halt toe

Vanaf linksboven met de klok mee: Han ten Broeke (VVD), Michiel Servaes (PvdA), Kees van der Staaij (SGP) en
Raymond Knops (CDA)

Het leek er even om te spannen, maar de Tweede Kamer heeft vorige week toch een motie aangenomen die de regering ertoe oproept alle financiering van aan de BDS-beweging (boycot, desinvestering, sancties) verbonden organisaties stop te zetten.

De motie, ingediend door Kamerleden Kees van der Staaij (SGP), Han ten Broeke (VVD) en Joël Voordewind (ChristenUnie) verzoekt de regering “zo snel mogelijk de directe of indirecte financiering van organisaties, die op basis van hun doelstellingen of middels hun activiteiten een boycot of sancties tegen Israël nastreven of bevorderen, te beëindigen, in het  bijzonder van die organisaties die daarin een voortrekkersrol spelen.” De crux zit hem hierbij in de het woordje ‘indirect’. Weinig instellingen binnen het BDS-kamp ontvangen direct geld van de Nederlandse overheid, maar het is wel degelijk zo dat zij gefinancierd worden door NGO’s die op hun beurt overheidssteun ontvangen.
In zekere zin is de motie-Van der Staaij c.s. een aanvulling op de motie-Van Klaveren, die vorig jaar werd aangenomen. Deze stelde voor de financiering stop te zetten van organisaties die zich schuldig maken aan antisemitisme. Dat deze motie een no-brainer leek – wie is er nu niet tegen antisemitisme? – weerhield de (centrum-)linkse partijen in de Kamer er niet van tegen te stemmen. Al zijn de bewoordingen van de motie-Van Klaveren wat vaag, zij heeft wel degelijk invloed bij het toekennen van subsidies: organisaties waaraan een antisemitisch luchtje hangt, zullen minder snel voor financiering in aanmerking komen. Toch bleek behoefte aan meer duidelijkheid en aan het aan banden leggen van Nederlandse geldstromen in de richting van BDS.

Van Agt
Een voorbeeld hiervan is de Palestijnse organisatie BADIL, het Resource Center for Palestinian Residency and Refugee Rights. De in Jeruzalem gevestigde NGO Monitor schrijft dat BADIL van 2014 tot 2016 260.000 dollar ontving van het door Nederland, Zweden, Denemarken en Zwitserland gefinancierde Human Rights and International Law Secretariat. BADIL gebruikt in haar communiqués termen over Israël als ‘langzame genocide’ en ‘systematische etnische zuivering’, aldus NGO Monitor. Dat is op zich niet antisemitisch, maar de cartoon die van BADIL in 2010 een prijs kreeg in het kader van de ‘Al-Awda Nakba karikatuurwedstrijd’ was dat zeker wel: de tekening toont een orthodoxe Jood die met een bebloede hooivork (in de vorm van een menora) in de hand Palestijnse kinderen vertrapt. De vraag is of de financiering van BADIL met Nederlands belastinggeld kon worden aangepakt op basis van de motie-Van Klaveren, maar met de motie-Van der Staaij kan dat zeker: de organisatie promoot de BDS-campagne prominent op haar website.

De ooit zo Israëlgezinde partij legt de afgelopen jaren steeds meer haar oor te luisteren bij de fel ‘antizionistische’ factie van oudpremier Dries van Agt

Het was onduidelijk of de motie het wel zou redden, omdat het CDA naar een ‘nee’ leek over te hellen. De ooit zo Israël-gezinde partij legt de laatste jaren steeds meer haar oor te luisteren bij de fel ‘antizionistische’ factie van oud-premier Dries van Agt. Of, zoals de christelijke pro-Palestijnse organisatie Kairos vorig jaar op haar website schreef: “Het CDA is met kleine stapjes aan het
opschuiven naar kritischer posities.” Een van deze ‘stapjes’ was de uitspraak van CDA-kamerlid Pieter Omtzigt dat zijn partij sancties overwoog als Israël het vredesproces zou blijven belemmeren.
Omtzigts opvolger als buitenlandwoordvoerder, Raymond Knops, voegde de daad bij het woord door op 9 juni samen met D66 en PvdA een motie in te dienen waarin wordt voorgesteld het EU-associatieakkoord met de Joodse staat op te zeggen als Israël een nieuw Frans initiatief voor onderhandeling met de Palestijnen ‘ondermijnt’. Ook stemde het CDA tegen een motie die een einde zou maken aan het omstreden etiketteren van producten uit de door Israël bezette gebieden.

‘ Het CDA wilde eigenlijk het ‘indirect’ uit de motie halen, daarmee was deze zinloos geworden’

De draai van de christendemocraten werd in links Den Haag met gejuich ontvangen. PvdA-buitenlandwoordvoerder Michiel Servaes complimenteerde zijn collega Knops triomfantelijk met het ‘de goede kant opsturen’ van het CDA en het innemen van ‘de goede positie’. Het leidde tot een golf van verontwaardiging onder opiniemakers en op social media. Onder anderen Esther Voet (op Jalta.nl) en Nausicaa Marbe (in De Telegraaf) schreven felle aanklachten tegen Knops en de christendemocratische fractie in de Kamer, wat tot een storm van protest leidde onder CDA-kiezers. Acht leden van het CDJA, de christendemocratische jongerenorganisatie, schreven deze week een opiniestuk in het Reformatorisch Dagblad, waarin zij de moederpartij opriepen ‘ondubbelzinning’ achter Israël te blijven staan.

Schoorvoetend akkoord
Het CDA wilde eigenlijk het ‘indirect’ uit de motie halen, waarmee deze zinloos was geworden. Dus stelden de indieners een minuut voor de stemming de motie uit. Na honderden boze mailtjes van kiezers en zelfs opzeggingen door CDA-leden, ging Knops schoorvoetend akkoord met de tekst zoals die er lag. Vervolgens schreef hij een blog met toelichting, waarin hij verzaaktete melden dat hij eerst tegen was. Deze gang van zaken wordt bevestigd door een Haagse insider, die anoniem wenst te blijven. Een overwinning te elfder ure voor het anti-BDS-kamp dus, waarbij het opvalt dat individuele opiniemakers – en niet het CIDI – voor de omslag zorgden.
Uiteindelijk stemden VVD, CDA, SGP, ChristenUnie en PVV voor de motie, alle partijen links van het midden, inclusief D66, waren tegen. DocP (de stichting Diensten Onderzoek Centrum Palestina, bekend van haar ‘etikettencontroles’ van Israëlische producten in Nederlandse supermarkten) probeerde op het allerlaatste moment nog een ‘urgente’ schrijfactie aan het CDA te organiseren, klaarblijkelijk zonder al te veel succes. Op haar website laat DocP weten de meest recente draai van de christendemocraten ‘een heel slechte zaak’ te vinden, “zeker gezien het overige door ons als redelijk ervaren stemgedrag van het CDA in dit debat.” Ook PvdA-buitenlandwoordvoerder Servaes toonde zich verbitterd over de opstelling van Knops c.s. ‘Tweede Kamer neemt motie aan die financiering stopt voor activiteiten die toch al nooit subsidie kregen… Effect: nul #voordebühne’, schreef Servaes op Twitter. (Wat wel de vraag opwerpt waarom hijzelf mordicus tegen deze motie ‘zonder effect’ was.)

Regeringsbeleid
De vraag is nu in hoeverre de regering de motie zal uitvoeren. Al sluit zij aan bij het regeringsbeleid dat tegen op Israël gerichte sancties is, minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) raadde de Kamer af de motie van Van der Staaij, Ten Broeke en Voordewind aan te nemen. De verdeeldheid in de Tweede Kamer, waar de PvdA onder aanvoering van Servaes stevig in het BDS-kamp zit en de VVD van Ten Broeke fel ageert tegen op Israël gerichte maatregelen, lijkt ook binnen de regering te bestaan. Het is aan het parlement erop toe te zien dat Koenders wel degelijk de financiering – ook en vooral deindirecte – van de BDS-beweging aanpakt. De indieners hebben de minister daarom om een brief gevraagd waarin hij duidelijk maakt hoe hijde motie denkt uit te zullen voeren.