12 personen
. 3 friszoete appels
. 125 g rozijnen
. 200 g amandelen
. 100 g hazelnoten
. 100 g suiker
. geraspte schil van 1 citroen
. 4 el matsemeel
. 225 ml kidoesjwijn of dessertwijn
. 4 eetlepels matsemeel
. 1 tl kaneel
. snuf zout
Het staat zwart-op-wit in de hagada, dus we komen er niet onderuit: elke Pesach moeten we de uittocht uit Egypte herbeleven, als waren we zélf vluchtelingen, dromend van een vrije en veilige toekomst. Geen gemakkelijke opdracht, zeker niet als je een onbekommerd leventje leidt in Amstelveen en je überhaupt nog nooit een vluchteling in het echt hebt gezien (en dat koste wat het kost zo wilt houden).
Ronduit vertellen over de slavernij volstaat niet, we moeten echt in de huid kruipen van de slaaf en de vluchteling. Alleen dan is de gulden regel van Pesach van kracht: wees barmhartig voor allochtonen/asielzoekers/vluchtelingen en neem ze op in je midden. Wij weten tenslotte uit eigen ervaring wat ze doormaken (check voor de gein eens Exodus 22:21 en Leviticus 19:33-34).
Maar hoe doe je dat, de lang vervlogen Exodus herbeleven? Ik metselde nimmer een muurtje, laat staan een piramide. Afgezien van een verdwaalde pedagogische tik, ben ik nog nooit geslagen. Dus hoe weet ik wat het is om een slaaf te zijn? Het antwoord gaat, zoals te doen gebruikelijk in het jodendom, door de maag. Hapjes en drankjes moeten ons geheugen opfrissen.
Zo moet maror, mierikswortel in onze contreien, de bittere slavernij invoelbaar maken. Daar klopt alleen geen snars van, want mierikswortel is niet bitter, maar scherp. Een kniesoor die daarop let. Want als je een beetje durft te kauwen, schieten de tranen je acuut in de ogen en dat is dan weer toepasselijk, want die slavernij was natuurlijk om te janken.
Bij charoset zit de symboliek niet in de smaak, maar in de visuele gelijkenis met het leem waarmee de Israëlieten bouwstenen bakten. Nu is mijn ervaring in de bouw niet om over naar huis te schrijven, maar volgens mij zou choemoes een veel betere keus zijn. Dat denk ik omdat mijn schoonvader, die een hartstochtelijk klusser is, altijd roept dat choemoes net stopverf is.
De smaak van charoset brengt de Egyptische ellende al evenmin dichterbij. Die is namelijk weldadig zoet en smaakt zo goed dat je subiet in de teletijdmachine van professor Barabas wilt springen om terug te keren naar die héérlijke slavernij.
Natuurlijk is de culinaire omlijsting van de seideravond niet meer dan folkloristische spielerei. Het verandert heus niets als we die mierikswortel op de seiderschotel vervangen door een of andere bittere slasoort. Dat laat onverlet dat de centrale gedachte van Pesach bittere ernst is en dat we er goed aan doen om daar weer even bij stil te staan.
Bereiding
. Rooster de noten in een droge koekenpan en laat afkoelen.
. Schil de appels en verwijder de klokhuizen. Maal in de keukenmachine eerst de noten grof. Voeg de overige ingrediënten, behalve het matsemeel, toe en maal tot een smeuïge, maar niet helemaal gladde brij. Voeg in een schaal genoeg matsemeel toe om de charoset te binden.
recepten@niw.nl
Abonneer op het NIW
