De parterre in de Amsterdamse vestiging in1976
Maison de Bonneterie bestaat in maart 125 jaar. Een groot feest zal er niet komen: vorige week werd bekend dat de warenhuizen in Den Haag en Amsterdam in de zomer sluiten.
Auteur: Lisa Goudsmit
Zondagmiddag 23 februari, Maison de Bonneterie, Kalverstraat. Een hippe jonge vrouw snuffelt door de laatste restjes uitverkoop. Twee stoer uitziende tieners vragen beleefd aan een verkoopster of er nog ergens Woolrich-jassen met bontkraag hangen. Een gedistingeerde heer zoekt voor zichzelf een zijden das uit. Een Aziatische toerist met buideltas kijkt rustig rond, terwijl twee Russische vrouwen druk overleggen over een paar pumps. Aan het zeer gevarieerde en zorgeloos winkelende publiek te zien is het een gewone dag in de winkel. Niets is minder waar. Afgelopen vrijdagochtend heeft het personeel te horen gekregen dat De Bonneterie na 125 jaar de deuren voorgoed zal sluiten. „Verdriet. Ontzetting. Verbazing.” Zo vat een aangeslagen verkoopmedewerkster het gevoel onder het personeel samen. Eigenlijk mag ze geen commentaar geven, maar de vriendelijke dame wil wel graag kwijt erg verdrietig te zijn. „Ik werk hier al achttien jaar met veel liefde en toewijding. De sluiting betekent dat voor mij persoonlijk, maar ook voor heel Amsterdam, een pagina in het geschiedenisboek voorgoed wordt omgeslagen. Na Metz & Co, dat vorig jaar sloot, zal er weer een typisch Joods Amsterdams warenhuis verdwijnen. Van De Bijenkorf gaan ook al een paar filialen dicht. Het is eeuwig zonde.”
Familiebedrijf
De oprichters van Maison de Bonneterie waren Joseph Cohen (1860-1924) en Rosalie Wittgenstein (1868-1949), beiden Joodse Duitsers. Maison de Bonneterie opende op 18 maart 1889 in de Kalverstraat, hoek Olieslagerssteeg, Amsterdam. De winkel dankt zijn naam aan de gebreide kleine textielwaren, ‘bonneterie’, die er in eerste instantie werden verkocht. Al in 1901 ontving de winkel van Koningin Wilhelmina het predicaat ‘hofleverancier’. Door de populariteit van de bonnetterieproducten werd de collectie al snel uitgebreid, in 1905 werd de huidige winkel gebouwd door naastgelegen panden erbij te trekken. De inrichting was geïnspireerd door de stijl van Louis XVI: een statig pand met brede trappen en grote kroonluchters. De ruime etalages waren juist erg modern. Het Amsterdamse pand is sinds 1974 een rijksmonument. In 1895 werd De Bonneterie in Den Haag geopend, in 1913 verhuisde de winkel naar het huidige pand aan het Buitenhof. De winkels van de warenhuisketen zagen er heel anders uit dan nu: de kleding lag in kasten en werd in vitrines tentoongesteld, niet zoals nu aan rekken. Deftige dames en heren werden geadviseerd door verkoopmedewerkers die hun klanten goed kenden. In 1921 namen de neven Alfred en Max Cohen het bedrijf over van de kinderloze Joseph en Rosalie. In 1933 trad ook jurist Paul Herz, de zoon van Rosalies zus Emma, tot de zaak toe. Zelfs in de crisis van de jaren 30 ging het de onderneming voor de wind, maar toch werd het gouden jubileum in 1939 niet gevierd: dat vonden Alfred en Max niet gepast, gezien de politieke en economische situatie op dat moment. Het personeel bood het bedrijf als cadeau wel vier gebrandschilderde ramen aan, die tot de dag van vandaag in het trappenhuis in Amsterdam hangen.
Opslagruimte
De Tweede Wereldoorlog is ook in de geschiedenis van Maison de Bonneterie een inktzwarte bladzijde. In 1942 konden Alfred, Max en Rosalie, in ruil voor kostbare schilderijen, vluchten naar Portugal en vandaaruit naar de Verenigde Staten. De werknemers, bijna allemaal Joods, hadden minder geluk. In de Amsterdamse winkel hangt een plaquette ter herinnering aan de 68 personeelsleden die werden vermoord. Ondertussen werd de winkel grotendeels leeggeroofd, een klein deel van de collectie kon het personeel redden en onderbrengen op een etage in De Bijenkorf. De Bonneterie diende in de oorlogsjaren als opslagruimte voor een textielimportbedrijf. Elk jaar vindt er op 4 mei nog een bijeenkomst plaats in De Bonneterie ter herinnering aan het omgekomen personeel.
Lees de rest van dit verhaal in NIW 23
Abonneer op het NIW
