Foto: Esther de Bruijne
Een debatavond over de bescherming van de vrijheid van meningsuiting wekt, laten we eerlijk zijn, niet echt hoge verwachtingen. Onterecht, in het geval van het eerste Mo & Moos debatcafé in Amsterdam.
Officieel heet de club, die in 2014 opgericht werd, ‘Mo & Moos, vriendschap en leiderschap in Mokum’. Het is het geesteskind van dialoogduizendpoot Chantal Suissa, medebedenker van het project ‘Leer je buren kennen’ en hoofdredacteur van de website Nieuwwij.nl. In 2016 zijn Mo en Moos opgegroeid en doen ze het zonder Suissa. De groep, die uit ongeveer twintig jonge professionals bestaat, heeft als missie: een platform zijn waarin Joden en moslims ‘strijden tegen uitsluiting in het algemeen en Joden- en moslimhaat in het bijzonder’. Ze volgen daarvoor trainingen over identiteit en over religieuze en maatschappelijke thema’s en praten vooral heel veel met elkaar. ‘Geen theedrinkers’, benadrukt Anne Maria van Hilst, een van de leden van Mo & Moos, maar serieuze mensen die op een beschaafde manier de confrontatie willen aangaan.
Terugpraten
De opkomst is, voor een zonnige zomeravond waarop nog diverse andere ‘Joodse’ evenementen zijn gepland, goed te noemen. Rond de zestig man verzamelt zich in het Vondel CS, waar journaliste en gespreksleider Lamyae Aharouay journalist Kustaw Bessems aan de tand zal voelen over het onderwerp van de avond. Bessems is welbespraakt en heeft zich verdiept in de vrijheid van meningsuiting. Via een aantal voorbeelden (dat Sylvana Simons op een bananenboot het land uit moet is naar, maar mag gezegd worden) worden in het gesprek de randen van die vrijheid afgetast, die wat Besssems betreft ruim zouden moeten zijn. Dat de Tweede Kamer vindt dat salafistische organisaties verboden moeten worden, gaat hem bijvoorbeeld te ver. Het betekent volgens hem dat je dergelijk gedachtegoed uit de samenleving wil bannen, en dat gaat niet.
Eerder zou hij willen pleiten voor meer burgerschap. Nederland voedt zijn inwoners niet op tot burgers. Nederlandse jongeren weten minder dan jongeren in andere landen over hoe hun staatsvorm werkt en waarom dat belangrijk is. “Heel weinig mensen kunnen uitleggen waarom de wereld er beter van wordt als er vrijheid van meningsuiting is. Leraren zijn er niet goed voor geëquipeerd, ze weten zelf niet waarom het belangrijk is.”
Ook de rol van de media komt aan bod. “In het publiek debat wordt het veld overgelaten aan stamdenkers: het is het ene kamp tegen het andere kamp, waarbij men niet bezig is met wat ze eigenlijk vinden, maar met de groep die ze verdedigen.”
Journaliste Sophie Moerman (Metro) reageert vanuit de zaal. Wat moet een medium aan met de vele (soms walgelijke) onderbuikmeningen die sommige berichten oproepen? Bessems stelt voor: als experiment zou je ook iets kunnen terugzeggen of nuanceren. “Dat is tijdrovend en onaangenaam. Maar iedereen zou het kunnen en moeten doen. Als je mensen aanspreekt, normeer je.” Andere vragen uit de zaal komen van een officier van justitie, een wethouder, een docent.
Braafjes
Aan het einde van het gesprek benoemt Aharouay wat het publiek al lijkt te voelen: het is wel heel braa!es verlopen. Is het toch een avondje theedrinken geworden? “Ik voel iets broeien in de zaal. Is er niemand hier die dacht: wat een bullshit?” En ze heeft gelijk. Imad, lid van Mo & Moos en leraar, ziet iedere avond in talkshows mensen schelden en maar wat roepen. “Maar als mijn leerlingen dan complottheorieën verkondigen, luistert niemand naar ze.” Een andere jongen vindt dat de media in geval van de recente berichtgeving rond Erdogan niet gebalanceerd waren. “Er zijn ook andere meningen.” Bessems merkt droogjes op dat het een feit en geen mening is, dat er tweeduizend zaken lopen tegen mensen die Erdogan beledigd hebben, en spreekt af na afloop nog verder met hem te praten. En dat doet hij ook. Het evenement wordt afgerond met een optreden van rapper L-Deep, die in een improvisatie de avond samenvat.
Wat hebben Mo & Moos geleerd van de avond? Anne Maria van Hilst: “De balans tussen Joden en moslims was niet ideaal. Daarmee kwam de islamitische stem te weinig aan bod.” Maar volgens haar laat de avond goed zien wat de kracht is van Mo en Moos: ‘een positieve sfeer en mensen die wat willen bereiken’. Geen theedrinkers dus.
Abonneer op het NIW
