Morsi’s agenda

President Morsi komt de onrust in de Sinaï goed uit: hij kan de boven de partijen staande autoriteit spelen en de positie van de Broederschap versterken.  

Op zondag 5 augustus hielden terroristische elementen – vermoedelijk van het Leger van de Islam, gelieerd aan Al-Qaida – huis onder Egyptische grensbewakers bij Mansoura. Er werden er zestien gedood, waarna een aanval op Israël werd uitgevoerd met twee buitgemaakte gepantserde voertuigen, die door de IDF moeiteloos werden uitgeschakeld. Een gewelddadige, maar kansloze aanval, en geen verrassing: sinds het aftreden van Moebarak is de Sinaï nog onrustiger geworden. Verschillende groeperingen zorgen voor het rumoer: islamisten, bedoeïenen, wapensmokkelaars en activisten uit de Gazastrook, die via de tunnels ontsnappen – als die groepen überhaupt al uit elkaar te houden zijn. Israël bouwt inmiddels een muur om zijn grondgebied, maar Caïro moest iets aanvangen en dat leek een onaangename uitdaging voor de nieuwe Egyptische president Morsi. Maar bij nader inzien ging het, politiek gezien, misschien wel om gefundenes Fressen.

In Caïro rolden diverse elitaire koppen; het hoofd van de veiligheidsdienst Mofawi kon zijn hobby’s weer gaan oppakken en onder de paraplu van Operatie Adelaar werden twintig militanten gedood bij het dorpje Touma. Op zaterdag werd bericht dat de ‘Bin Laden van de Sinaï’, Silmi al-Hamadeen (62) gearresteerd zou zijn. Berichten dat er zestig(!) militanten zouden zijn gedood werden door militaire experts met spot overladen (met helikopters? wie dan? waar dan?); het hele Egyptische strafoffensief was volgens Israëlische specialisten van de Israëlische geopolitieke site Debka ‘een verzinsel’.

Een verzinsel dus voor binnenlands gebruik. Morsi werd op 30 juni benoemd als tweede keus van de Moslim Broederschap, maar hij begint op dreef te raken. Op zondag zocht hij het conflict met het leger, dat na het vertrek van Moebarak de touwtjes in handen heeft en vlak voor zijn aantreden middels een Grondwettelijke Verklaring zijn macht danig ingeperkt had. Morsi verving die Verklaring zondag door een al dan niet wettige nieuwe versie, die hem meer invloed geeft op het formuleren van een nieuwe grondwet, en stuurde minister van Defensie Tantawi de laan uit, dé sterke man in de periode na Moebarak, ten faveure van el-Sisi. Stafchef Anan werd ook met pensioen gestuurd en vervangen door moslimbroeder Sidki Sobhi.

Deal
Ging Morsi daarmee een veldmaarschalk te ver? Verrassend genoeg niet. Morsi sprak van een ‘wederzijds consultatie’; mogelijk werd Tantawi door het leger geofferd, maar in ruil voor welke gunst? Het ongemoeid laten van de commerciële belangen van het leger? Zelfs liberale activisten zijn, op dit onderdeel althans, blij met Morsi’s hardhandigheid – ook zij zijn het leger meer dan zat. Van kleurloze technocraat is Morsi in enkele weken tijds een machthebber geworden.

Turkije is door de Egyptische Broederschap vaak als een voorbeeld voor een nieuwe Egyptische samenleving omschreven, en inderdaad, Morsi’s geleidelijke onthoofding van het leger lijkt geïnspireerd door de vastberaden, gefaseerde aanpak van Erdogan in Turkije, waar het leger na diverse staatsgrepen niet meer in staat lijkt de seculiere erfenis van Atatürk te beschermen. Professor Ashour, van de universiteit van Exeter, zegt dat Morsi een zorgvuldige strategie volgt om zijn macht te vergroten – het langzame vervangen van cruciale functionarissen, ‘zachte macht’ – maar dat zijn acties van zondag gingen over ‘harde macht’.

En zo lijken de terreuractie van 5 augustus koren op de molen van Morsi en zijn Broederschap: hij kan de boven de partijen staande nationale leider uithangen en ondertussen de machtsbasis van die islamisten verstevigen ten koste van het leger, waarbij hij ondertussen ook nog tanks mag inzetten in de Sinaï, een versoepeling van het vredesverdrag tussen Israël en Egypte waarmee Jeruzalem deze week instemde. Volgens Debka kan Morsi nu ‘zogenaamd’ de overgave van leden van het Leger van de Islam eisen, alsof het druk op de ketel zet, waarbij het bij nader inzien helemaal geen belang heeft: de Moslim Broederschap wil dat Hamas de positie van Fatach op de West Bank overneemt. Geen expert gelooft in ‘contraterreur’ middels helikopters: wat kunnen die uitrichten tegen ondergrondse activiteiten? Debka spreekt over een ‘contraterreur- charade’. En nu heeft Egypte ook nog tanks in de buurt van de Israëlische grens!

Er wordt ook gepraat over de smokkeltunnels tussen de Gazastrook en Egypte. Ze zouden gesloten moeten worden, volgens Egyptische kranten, maar wie moet dat doen? In wiens belang zou dat zijn? De Gazastrook zou een explosief worden met een zeer korte lont, duizenden gewapende bedoeïenen en Palestijnen zouden niet werkloos toezien. En de Broederschap kan het niet verkopen om het economische infuus van de Palestijnen door te snijden.

Morsi is een Speler geworden en de Sinaï zal ons de komende maanden bezighouden op de nieuwspagina’s.