Namenwand in behandeling 

Foto: Dirk P. H. Spits/DPHOTO

Jacques Grishaver kondigde eerder dit jaar aan dat de veelbesproken Namenwand in 2015 gereed moet zijn. Wat is nu de stand van zaken in de juridische procedure voor het monument? 

De plannen voor een Nationaal Holocaustmonument – bekend als de Namenwand – in het Amsterdamse Wertheimpark stonden stevig op de rails, tot een avond in juni. Tijdens een emotionele en roerige vergadering van het stadsdeel Centrum besloot de bestuurscommissie om het plan van de gemeente uit te stellen. Buurtbewoners hadden ‘veel bezwaren tegen de keuze voor het Wertheimpark’ en ‘tegen de gevolgde procedure’. En zo werd de laatste horde in een vrijwel afgerond proces nog niet genomen.
Volgende maand gaat de gemeente, onder aanvoering van burgemeester Eberhard van de Laan, in gesprek met de buurtbewoners over het Nationaal Holocaustmonument. Volgens bronnen zal het college haar beslissing in november heroverwegen, dan wel bekrachtigen. Het is niet de eerste keer in de vaderlandse geschiedenis dat de komst van een monument weerstand oproept. Er zijn zal tal van voorbeelden waarbij sprake was van langdurig uitstel, waarvan het Nationaal Monument op de Dam misschien wel de bekendste is.
In januari verklaarde Jacques Grishaver, voorzitter van het Auschwitz Comité, nog in het NIW: „Als alles loopt zoals het zou moeten, dan vindt de onthulling plaats in september 2015. De grote strijd is dan gestreden.” Wat betekent de vertraging voor deze wensdroom? Hoe lang moet het Nederlands Auschwitz Comité wachten voordat de daadwerkelijke onthulling plaats kan vinden? Volgens mr. dr. Jan Robbe, expert op het gebied van bestuursrecht en verbonden aan de Universiteit Leiden, is dat niet helemaal duidelijk. „Op dit moment is er nog helemaal geen vergunning aangevraagd. Pas als dat gebeurd is, ga je formeel het juridische traject in met bijbehorend tijdspad,” zegt Robbe in een telefonisch interview.

Herhaling van zetten
Robbe verwacht nu een herhaling van zetten van het gemeentebestuur. „Uit alle documenten blijkt wel dat de gemeente bereid is mee te werken aan het plan. Ze gaan nu praten met buurtbewoners en moeten dan de knoop doorhakken. Of we gaan door of niet. Als ik naar de procedure tot nu toe kijk, dan zijn er op het eerste gezicht geen fouten gemaakt. Er is uitgebreide inspraak geweest,” aldus Robbe. Het zou hem dan ook verbazen als het stadsbestuur een andere beslissing gaat nemen. „Alle tegenargumenten van de buurtbewoners zijn niet nieuw. Van bezoekersoverlast tot de omvang van het park. Allemaal zijn ze al besproken tijdens eerdere inspraakavonden.”
Toch ziet hij mogelijkheden voor de bewoners om de komst van het Nationaal Holocaustmonument te vertragen dan wel te blokkeren. „Als er een besluit is genomen over de vergunningsaanvraag, dan kan daartegen bezwaar worden gemaakt. Daarna kan je altijd nog beroep instellen bij de rechtbank en als dat niet het gewenste resultaat oplevert kun je nog aankloppen bij de Raad van State.” Maar of zo’n bezwaar succesvol kan zijn, betwijfelt Robbe. „De klachten van buurtbewoners zullen, ben ik bang, weinig uithalen bij de rechter, omdat die zijn meegenomen bij de randvoorwaarden voor de vergunning. Bovendien heeft de gemeente de tegenargumenten gepareerd. En de rechter zal niet snel tot het oordeel komen dat de beslissing inhoudelijk niet deugt.”
Wanneer begonnen kan worden met de bouw van het nieuwe monument hangt ‘in de eerste plaats’ af van de gemeente. Verder zijn er ook nog vragen over de financiering en welke namen precies op het monument komen, die staan echter los van de puur juridische aspecten. „Als de vergunning eenmaal is aangevraagd, kan het snel gaan. Eind 2015 kan dan nog steeds gehaald worden. Maar het wordt wel erg krap.”