Nederland ligt dwars

Nederland maakt als enige van de 28 landen van de Europese Unie bezwaar tegen aanname van de werkdefinitie antisemitisme.

Afgelopen voorjaar zag eindelijk, na jaren getouwtrek, een internationale, werkbare definitie van antisemitisme het levenslicht. Daar zouden Europese landen, de politiek en de gerechtelijke macht mee kunnen werken om antisemitisme tegen te gaan. De Britse regering heeft deze definitie inmiddels aangenomen en al haar officiële instanties opdracht gegeven ermee te werken. De bedoeling is dat de lidstaten van de EU deze definitie ook officieel zullen aannemen en wel op 8 december, tijdens een conferentie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de OVSE.
Op dit moment is Duitsland voorzitter van de OVSE en tijdens een voorbereidende ministeriële bijeenkomst in Wenen, vorige week, kwam dat land met het voorstel om de definitie in december in stemming te brengen. Groot was de verbazing, ook bij andere lidstaten, toen bleek dat van de 28 Europese lidstaten, één land dwars lag: Nederland.

Holistische aanpak
Welingelichte bronnen op het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigen dit en geven hier twee redenen voor aan. Allereerst zou Nederland streven naar een ‘holistische’ aanpak. Door de definitie te accepteren zou er te weinig ruimte zijn ‘voor interpretatie’. Ten tweede melden ingewijden dat het ministerie bang is dat als het voorstel wordt geaccepteerd, de weg ook vrijgemaakt wordt voor definities aangaande moslimhaat en haat tegen christenen. Het ministerie gaat zo voorbij aan het essentiële verschil tussen de drie begrippen, omdat antisemitisme niet alleen te maken heeft met haat tegen een geloof, maar tegen een heel volk, gelovig of niet. Van andere definities zoals islamofobie en haat tegen christenen is bij de OVSE vooralsnog helemaal geen sprake. Buitenlandse Zaken wijkt dus af van de koers van alle andere landen binnen de EU.

De stemmingen bij de OVSE gaan via consensus. Eén land kan dus de invoering voor de hele EU saboteren

De bewuste definitie werd in mei aangenomen door 31 lidstaten van de internationale alliantie ter herinnering van de Holocaust, de IHRA. Ook door Nederland. Toen kon de regering zich dus nog wel vinden in de tekst, maar waren er nog geen wettelijke consequenties aan verbonden.
Naast klassiek antisemitisme wordt met deze richtlijn ook het ontkennen van het zelfbeschikkingsrecht van het Joodse volk en het stellen dat de staat Israël een racistische onderneming is, onder de noemer antisemitisme gebracht. Ook kunnen Holocaustontkenning en complottheorieën ermee worden tegengegaan. De stemmingen bij de OVSE gaan via consensus. Eén land kan dus de invoering voor de hele EU saboteren.

Weigering
Intussen heeft Israël afgelopen maandag officieel laten weten niet in te gaan op de uitnodiging van Frankrijk om deel te nemen aan een vredesconferentie met de Palestijnen. Al langer staat de regering-Netanyahu op het standpunt dat alleen directe onderhandelingen tussen het land en de Palestijnse Autoriteit, zonder bemoeienis van vooral de Europese Unie, de enige manier is om het in 2014 afgebroken vredesproces nieuw leven in te blazen. De banden tussen Israël en de Unie staan al langer onder spanning, omdat het land de opstelling van de Europeanen wantrouwt. De Palestijnen zijn juist voorstander van een conferentie die in Parijs zou moeten worden gehouden. Nabil Abu Rdainah, een woordvoerder van Mahmoud Abbas reageerde met de woorden: “We zijn voorstander van de conferentie en verwelkomen die, of Israël nu wel of niet meedoet.”
Israëls weigering maakt de weg vrij voor een motie die enkele maanden geleden in de Tweede Kamer werd ingediend door PvdA-Kamerlid Michiel Servaes, medeondertekend door CDA-buitenlandwoordvoerder Raymond Knops en hun D66-collega Sjoerd Sjoerdsma. Daarin werd de weg vrijgemaakt voor Nederland om sancties door te voeren richting partijen die niet aan vredesinitiatieven zouden willen meewerken.