Omroepmoraal

Bij mijn weten is de Joodse staat de enige die in nieuwsuitzendingen aangekondigd wordt als aanvaller, als die militair reageert op een aanval van buitenaf. Dan zegt de presentator van het NOS-journaal bijna schouderophalend in een laatste haastzin: “Het geweld door Israël werd voorafgegaan door raketaanvallen vanuit Gaza.” Alsof hij het over regenbuien heeft, dat malle fenomeen dat ‘weer’ heet en waar niemand iets aan kan doen. Zulke misleidende berichtgeving komt zo vaak voor, dat je er niet meer van opkijkt.

Heel anders was het geval met Op1– presentatrice Natasha Gibbs die onlangs in de uitzending Israël een staat met een apartheidsregime noemde, in één adem met Iran – nota bene het land dat aan de vernietiging van Israël werkt. Haar typering kwam regelrecht uit de antisemitische onderbuik. Het was een flinke stap verder in grofheid en leugenachtigheid dan suggestief de causaliteit van aanval en verdediging verdraaien, maar je beseft meteen: het is dezelfde omroepcultuur die van nieuws antisemitische stemmingmakerij maakt. En ermee wegkomt. Was er maatschappelijke ophef na de aantijging die Israël gelijkstelde aan Iran, waar een terreurregime de bevolking uitmoordt? Niet echt. De presentatrice kreeg denderende steun in de media, ze werd een heldin genoemd. En BNNVARA, haar omroep, beschermde haar met een steunbetuiging. Ze had toch niets geks gezegd? Die apartheidsvergelijking is gangbaar en feitelijk, vond haar werkgever.

Militant
Het is alsof je naar omroep Ongehoord Nederland kijkt, waar ressentiment en feiten ook al door elkaar gehaald wordt. Toegegeven: de NOS, een omroep met langere ervaring, doet het subtieler. Daar laten ze gewoon feiten weg. Zo leerde het journaal mij onlangs dat Hamas een ‘militante beweging’ is geworden. Hoorde ik dat goed? De laatste keer dat ik checkte – en dat deed ik meteen weer op de site van de nationaal coördinator terrorismebestrijding en van Buitenlandse Zaken – was Hamas een ‘islamitische, nationalistisch terroristische’ organisatie met als doel de staat Israël te vernietigen. Volgens BuZa staat Hamas op de terreur- en sanctielijst van de EU. Tja, dat is een mondvol voor de arme journaalpresentator die ook maar vlot door wil naar het volgende item. Maar was de formule ‘terreurorganisatie Hamas’, geheel naar waarheid, te veel gevraagd? Dat kan een NOS-redacteur kennelijk niet uit z’n toetsenbord krijgen. Hamas ‘terroristisch’ noemen vinden ze daar pas stemmingmakerij.

In dezelfde week interviewde Nieuwsuur vanuit de studio een opgewonden jonge man in Jenin. In die stad op de Westelijke Jordaanoever had het Israëlische leger tijdens een zoektocht naar terroristen van Islamitische Jihad negen Palestijnen gedood. Het gebeurde bij een clash met gewapende Palestijnen. De commentator bleek Sakir Khader, een Palestijns-Nederlandse journalist die vroeger voor Brandpunt en de NOS werkte en nu documentaires voor de VPRO maakt. Geëxalteerd vertelde hij hoe hem dat aangreep, dat het ongekende onrecht immers zijn mensen trof, dat hij een van hen was en voortaan als journalist niet meer onpartijdig kon blijven.

Dubbele moraal
Prima, dan wordt hij een activistische journalist, daar kijkt de wereld niet van op. Maar zou dat ook een Joodse journalist worden gegund? Is het voorstelbaar dat een Joodse journalist ongestraft in een nieuwsuitzending zou verklaren dat hij klaar is met onpartijdigheid, dat hij voortaan op grond van zijn identiteit en gevoel verslag zal doen? Geen sprake van. Hij zou ontslagen worden vanwege zijn ‘gekleurde blik’, wie weet zelfs beschuldigd worden van propaganda. Hilversum mag zich weleens afvragen waarom de publieke omroep deze dubbele moraal hanteert.

Ander nieuws leerde ons afgelopen week dat schrikbarend veel Nederlanders onder de veertig denken dat de Holocaust verzonnen of zwaar overdreven is. Er zijn veel oorzaken van dit kennisgebrek en allemaal dragen ze bij aan de afbraak van het collectief geheugen. Als die ‘basiskennis’ die generaties aan elkaar doorgeven en aanvullen niet meer meetelt, raak je cultureel en moreel dakloos en heb je geen grip meer op gruwel in het heden en in de toekomst. Omroepen die ongecorrigeerd foute of selectieve informatie blijven verspreiden, dragen bij aan de afbraak van het collectief geheugen. Ze maken van de leugen een gangbare mening. Het is ongehoord.