Pas donderdag einde middag werd duidelijk dat onze interviewafspraak vrijdag door kon gaan, want er werd – niet voor de eerste keer – wereldwijd door de medewerkers van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, gestaakt. In Israël wordt niet altijd het nut van buitenlandse diplomatie gezien, net als dat de medewerkers van ambassades geen cocktaildrinkende ambtenaren zijn maar keihard werken aan het imago van het land en economische en culturele samenwerking. Het budget van het ministerie was eind oktober al opgesoupeerd en de Israëlische regering wil opnieuw beknibbelen op de secondaire arbeidsvoorwaarden van de medewerkers, zoals onkostenvergoedingen. Daarom werd er gestaakt. Maar de rechter oordeelde donderdagmiddag dat er 25 dagen moest worden gekeken of men met onderhandelingen toch uit deze impasse kon komen. Daarom ging iedereen vrijdag toch weer aan het werk en dus zitten we op deze ochtend in het oude, vertrouwde pand aan het Haagse Buitenhof tegenover elkaar. Een pand dat in de zomer van volgend jaar zal worden verruild voor een andere locatie, maar daarover later meer.
Mensenmens
Gilons voorgangers waren totaal verschillende types: Chaim Divon had grote sociale vaardigheden, onderhield zeer nauwe banden met Nederlandse Joden en was altijd op belangrijke Joodse bijeenkomsten te vinden. Zijn opvolger Aviv Shir-On was afstandelijker maar stond bekend om zijn kennis en kunde. Waar plaatst Naor Gilon zichzelf? “Bij gebrek aan een beter woord noem ik mezelf een ‘mensenmens’ en ik vind de band met de Joodse gemeenschap heel belangrijk. De gemeenschap in dit land is bovengemiddeld zionistisch. En dat is een pre. Dat is echt niet overal zo,” antwoordt hij.
Maar laten we bij het begin beginnen. Gilons vader overleefde als Duitse Jood de Holocaust: “Mijn opa overleefde het niet. Mijn vader emigreerde in 1949 naar Israël. Mijn moeders familie kwam oorspronkelijk uit Oost-Europa, emigreerde rond 1900 naar Londen en ging in 1951 op alia. Mijn ouders ontmoetten elkaar in een moshav, we waren een typisch middenklassengezin. Nog even heb ik voor mijn militaire dienst getwijfeld of ik verder zou gaan met een loopbaan als basketballer, maar uiteindelijk koos ik toch een andere weg. Ik was officier bij de parachutisten en daarna volgde ik een studie aan de universiteit.”
Gilons diplomatieke carrière begon in Boedapest, twee maanden na de eerste vrije verkiezingen daar in 1990. Hij werkte als belangrijke regeringsadviseur voor Yitzhak Rabin (hij heeft nog een briefje van Rabin dat hij aan hem schreef op de dag waarop hij werd vermoord), daarna voor Shimon Peres en ook voor Benjamin Netanyahu. Zijn dat niet totaal verschillende personen om voor te werken? “Kijk, diplomatie is een vak. Daarin mag ideologie geen rol spelen. Als professional hoor je altijd loyaal te zijn aan de regering die er op dit moment zit. Een goede vriend van me had ideologische problemen met de huidige regering. Ik heb hem geadviseerd te vertrekken want loyaliteit is essentieel. Hij heeft dan ook een andere baan gezocht en gevonden, bij Shimon Peres. Als ambassadeur kun je je geen ideologisch standpunt veroorloven.” Gilon is een zwaargewicht. Hij was onder meer ambassadeur in Rome en hooggeplaatste diplomaat in Washington. Hij blijft in principe voor vier jaar in Nederland. Gilon is vader van vier kinderen. De oudste twee, jongens, hebben inmiddels een eigen leven. De derde, een dochter, studeert in Israël en de jongste, ook een dochter, is meegekomen naar Nederland en zit hier op de middelbare school.
‘Visitekaartje’
“Ik vind een goede relatie met de Joodse gemeenschap ontzettend belangrijk. In het begin van zijn bestaan was Israël kwetsbaar en waren we afhankelijk van de hulp van de gemeenschappen in de diaspora, nu is dat meer gebalanceerd. Het is belangrijk dat die Joodse organisaties bijvoorbeeld nog altijd arme Joden in Israël helpen, maar Israël is ook verplicht om de Joodse gemeenschappen in de diaspora te helpen, bijvoorbeeld in de strijd tegen antisemitisme. Nederlandse Joden zijn zionistisch ingesteld. Dat is niet overal zo. Ik zie in een aantal andere landen dat je alleen maar een ‘goede Jood’ bent als je Israël voldoende bekritiseert. Alsof je eerst door een ballotagecommissie moet. Dat heeft ook te maken met het vooroordeel dat Joden in de diaspora een gedeelde loyaliteit zouden hebben. Als ze maar voldoende afstand nemen van Israël, bewijzen ze in ieder geval dat dat niet waar is. Dat mechanisme heb ik regelmatig in werking gezien. Kijk, geef vooral kritiek, maar gebruik een kritische houding ten opzichte van Israël niet als visitekaartje om als Jood in de diaspora serieus genomen te worden.”
Onwetendheid
“Het liefst nodig ik, als ik het budget zou hebben, zo veel mogelijk mensen uit om Israël te bezoeken. De realiteit daar is zo anders dan het beeld dat men hier heeft. Onwetendheid is onze grootste vijand. Meningen worden gevormd door mensen die het land totaal niet kennen, en de slechte buurt eromheen ook niet. Ze denken dat Israël Goliath is geworden, maar de realiteit is dat het natuurlijk nog steeds David is. Ja, het is waar, economisch en strategisch zijn we sterker geworden. Maar kijk naar de geografische overmacht en het aantal inwoners in de regio dat vijandig tegenover ons staat, dan zie je dat Israël helemaal geen Goliath is.
Ook op de ambassade worden bijvoorbeeld de ontwikkelingen in buurland Libanon met argusogen gevolgd, want Hezbollah is een nog groter hoofdpijndossier dan Hamas dat over Gaza de scepter zwaait: “Hezbollah is Iran. Saad Hariri loopt aan hun leiband. Niet voor niets probeert Hezbollah nu Hariri toch weer op het schild te hijsen nadat hij zelf ontslag nam. De militaire tak van Hezbollah wordt door de EU als een terroristische organisatie gezien, maar Nederland gaat zelfs nog een stap verder en spreekt niet eens met de politieke tak. Waar Iran geen overmacht in het Midden-Oosten heeft, probeert het land in ieder geval chaos te creëren.
Daarbij is het voor het sjiitische Iran helemaal niet relevant of het om soennieten of om sjiieten gaat. Kijk naar hun steun aan Hariri, een soenniet, kijk naar hun steun aan het soennitische Hamas, aan de soennitische Moslimbroederschap of aan de Houthi’s in Jemen, ook geen sjiieten. Het is simpel: Israël is gebaat bij stabiliteit. Hoe die er ook uit ziet. Of dat nu in Syrië is of in Irak of in Saoedi-Arabië. We hebben de meeste baat bij een duidelijke leiding, zodat wij weten wie verantwoordelijk is voor het beleid. De chaos die nu gaande is, is voor ons niet gunstig.”
Zijn er achter de schermen contacten met Erdogan? “Ik heb eind 2018 een aantal weken in Ankara gezeten, en ik kan naar eer en geweten antwoorden dat ik van contacten achter de schermen tussen Turkije en Israël geen wetenschap heb, volgens mij zijn die er niet. We proberen in het Midden-Oosten niet voor God te spelen of de regio opnieuw in te delen, maar we maken ons wel in het bijzonder zorgen over de Koerden. De Koerden mogen niet worden afgeslacht. Zij zijn degenen die de bad guys (ISIS) hebben bevochten. En laten we eerlijk zijn, de hele regio is in chaos sinds de Arabische lente, die ik liever de Siberische winter noem. Dat is een betere benaming.”
Fouten gemaakt
“Kijk, we hebben geen invloed op alle ontwikkelingen die om ons heen gaande zijn. Wat we wel kunnen doen is door middel van innovatie en uitvindingen de wereld een beetje beter maken, in Europa, Amerika, Azië en Afrika. Met wetenschap, uitvindingen, op gastronomisch gebied, enzovoort. Dat is waar ik op inzet.”
Binnenkort dus vanaf een ander adres, want de ambassade moet weg uit het Buitenhof. En er waren nogal wat strubbelingen met de gemeente Den Haag over die verhuizing. Gilon: “Ik zeg het eerlijk: wíj hebben fouten gemaakt. De gemeente is ons zeer ter wille geweest. Gelukkig zijn die geschillen achter de rug en zitten we vanaf volgend jaar zomer op een locatie waar het bijvoorbeeld veel gemakkelijker parkeren is.” Volgend jaar zal ook in het teken staan van zeventig jaar diplomatieke betrekkingen met Nederland. De Israëlische ambassade opende in 1950 in Den Haag voor het eerst de deuren.
Abonneer op het NIW
