Scheiding der machten

Volgens de nieuwsmedia heeft premier Netanyahu tijdens de Auschwitzherdenking in Israël vorige week in een onderhoud met de Franse president Macron de affaire Sarah Halimi ter sprake gebracht. De Israëlische en buitenlandse media wisten te melden dat Macron aan Bibi beloofde ‘naar de zaak te zullen kijken!’.

Het Hof van Beroep in Parijs oordeelde onlangs dat de dader van de gruwelijke antisemitische moord op de Joodse Sarah Halimi niet vervolgd kon worden omdat hij ten tijde van zijn daad aan een door marihuana veroorzaakte psychose leed. Inmiddels heeft de Franse Republiek tegen het arrest van het Hof cassatie bij de Franse Hoge Raad aangetekend.

Frankrijk is de geestelijk vader van de scheiding der machten. Montesquieu is leidend voor het functioneren van de rechtsstaat. Dat betekent dat de politiek zich niet kan mengen in zaken die aan het oordeel van de onafhankelijke rechter worden voorgelegd en dat de samenleving zich tandenknarsend zal moeten neerleggen bij haar onwelgevallige rechterlijke uitspraken. Indien de politiek zich wel denkt te kunnen mengen in lopende, aan de rechter voorgelegde zaken, kan dat binnen de EU tot sancties van een lidstaat leiden. Aan zowel Polen als Hongarije zijn inmiddels vanuit Brussel gele kaarten uitgereikt.

Natuurlijk is het Bibi’s goed recht om Macron op de afschuwelijke beslissing van het Hof van Beroep aan te spreken. Regeringen doen dat meestal als het high profile-zaken in andere staten betreft. Maar ze doen dat voor de bühne, omdat ze dondersgoed weten dat hun buitenlandse collega’s zich niet kunnen mengen in rechterlijke uitspraken.

Ik vermoed dan ook dat Macron niet meer dan instemmend heeft geknikt toen Bibi namens Israël zijn afschuw over het verloop van de strafzaak tegen de moordenaar van Sarah Halimi ter sprake bracht en hem erop wees dat er appel bij de hoogste Franse rechter is aangetekend. Dat vond plaats op initiatief van de procureur-generaal die de staat vertegenwoordigt. Wat Macron nog meer zou kunnen doen, is me niet duidelijk.

Demjanjuk
Israël weet maar al te goed dat de scheiding der machten ook in de Joodse staat in het verleden enkele keren tot uitspraken heeft geleid die de (Joodse) wereld diep hebben geschokt. Als de dag van gisteren herinner ik me hoe na een intensief strafproces met getuigen uit de gehele wereld in Jeruzalem Ivan de Verschrikkelijke, Ivan Demjanjuk, de beul van Treblinka, in hoogste instantie werd vrijgesproken. Demjanjuk bleek niet werkzaam te zijn geweest in Treblinka maar in Sobibor. Ondanks het feit dat de ene na de andere overlevende van Treblinka Demjanjuk herkende, oordeelde het hooggerechtshof dat er te veel twijfel was gerezen en kon de beul het Joodse land als vrij man verlaten. Later zou hij vanuit de VS aan Duitsland worden uitgeleverd, waar hij als de beul van Sobibor alsnog zijn terechte straf kreeg.

Voor een goed begrip zij opgemerkt dat na het Eichmann- proces, het proces tegen Demjanjuk het belangrijkste strafproces was dat ooit in Israël tegen een oorlogsmisdadiger werd gevoerd.

In ons eigen land werd, na een aanvankelijke veroordeling tot vijftien jaar, oorlogsmisdadiger Menten na cassatie ontslagen van rechtsvervolging omdat hem ooit in een verleden een sepot zou zijn toegezegd. Als vrij man kon hij de gevangenis verlaten, om er na een nieuwe cassatie weer in terug te keren. Probeer het maar aan de slachtoffers en aan het buitenland uit te leggen. Om het op antisemitisme te schuiven is te gemakkelijk. Dat zal – dunkt me – bij de rechters in Israël toch echt geen rol hebben gespeeld!