Sekspraat

Iedereen heeft natuurlijk de uitzending van Zomergasten gezien waarin de Belgisch-Amerikaans seksuoloog en relatietherapeut Esther Perel te gast was.

Niet? De uitzending is via de site van de VPRO nog als podcast te beluisteren. De zestigjarige polyglot groeide op in Antwerpen en is de dochter van Poolse Holocaustoverlevenden. Thuis werd Pools, Jiddisj, Vlaams en Frans gesproken. Later studeerde ze aan de Hebrew University in Jeruzalem, waarna ze naar New York trok om verder te studeren.

Ze kreeg een supersterrenstatus met haar in 2004 verschenen boek Mating in Captivity: Unlocking Erotic Intelligence, dat in 24 talen vertaald werd, waaronder in het Nederlands (waar het de aanzienlijk minder tot de verbeelding sprekende titel Erotische intelligentie kreeg). Ze verkent erin het centrale dilemma van de monogame relatie zoals we daar tegenwoordig vorm aan geven. “Moderne relaties zijn ketels gevuld met tegengestelde verlangens: veiligheid en opwinding, werkelijkheid en transcendentie, de troost van de liefde en het vuur van de passie. We willen het allemaal en we willen het met één persoon,” schrijft ze.

Perel is een waardig opvolger van Ruth Westheimer, de nu negentigjarige Dr. Ruth die tientallen boeken schreef over seksualiteit en in de jaren tachtig en negentig wereldwijd grote bekendheid verwierf met haar televisieoptredens waarin ze advies gaf over seks en relaties. Westheimer, in 1928 in Duitsland geboren, werd in 1939 door haar moeder naar een weeshuis in Zwitserland gebracht. Haar beide ouders werden vermoord. Meteen na de oorlog trok ze naar Palestina waar ze (vanwege haar beperkte lengte van 1,40 meter) verkenner en scherpschutter bij de Hagana werd en ernstig gewond raakte tijdens Onafhankelijkheidsoorlog. Ze studeerde psychologie in Frankrijk en trok daarna naar New York. Veel van haar werk ging over joi de vivre en dankbaarheid. Een upbeat attitude is volgens Westheimer de manier om je leven te leiden, ondanks alles wat moeilijk en zwaar is. Dat had zij aan den lijve ondervonden.

Ook Perel legt een link tussen haar afkomst en haar werk. Tijdens haar jeugd in het naoorlogse Antwerpen zag zij twee groepen mensen: degenen die niet dood waren en degenen die tot het leven waren teruggekeerd. Haar ouders, die beiden hun hele familie hadden verloren, waren van het laatste soort en zijn een belangrijke inspiratie voor haar. “Mijn ouders waren in mijn ogen uitzonderlijk. Ze wilden niet alleen overleven, maar ook van het leven genieten. Ze hadden een sterk verlangen naar nieuwe ervaringen en belevenissen. Ze cultiveerden plezier.”

Verzet
Waar Dr. Ruth het grote publiek bereikte met televisieshows, maakt Perel, geheel eigentijds, een podcast: Where should we begin? Ze deed een online oproep: stellen konden een drie uur durende relatietherapiesessie krijgen op voorwaarde dat deze mocht worden opgenomen. Alleen de namen worden weggelaten. Die sessies zijn gemonteerd tot afleveringen van rond de veertig minuten. Als luisteraar zit je op de bank naast de stellen, terwijl Perel vraagt, spreekt, luistert. En o, wat doet ze dat goed. Met vlijmscherpe intuïtie weet ze tot de kern van de problemen te komen. Dat doet ze met warmte, zachtheid, maar ook met humor en stelligheid en ze schuwt het onorthodoxe niet. In het eerste seizoen vraagt ze een man in zijn Franssprekende alter ego ‘Jean-Claude’ te stappen. De zachtaardige, zorgzame en stille man verandert van het ene op het andere moment in een zelfverzekerde macho. Ze is niet wars van het gebruik van aforismen (“sex is not a thing you do, sex is a place you go”), maar wat doet ze dat heerlijk, glashelder, eenvoudig en bovenal charmant (“if you will allow me: shut the fuck up”). Niet in de laatste plaats vanwege haar Frans-Hebreeuwse tongval die, minus het Duitse, toch onmiskenbaar aan die van Dr. Ruth doet denken. En net als Westheimer toen deed, slecht Perel een barrière in het bespreken van seks en relaties.

Where should we begin? is absoluut verslavend. Voyeuristisch, zeker, maar ook geweldig herkenbaar. Een gouden combinatie, zo bleek; inmiddels is een derde seizoen afgerond, waarbij telkens een zorgvuldige afweging is gemaakt: heterostellen, homostellen, ouders, kinderlozen, transgenders, stellen die al veertig jaar getrouwd zijn of mensen die elkaar net hebben leren kennen. Bij allemaal gaat er iets niet goed op het gebied van seks. Zij moeten aan het werk, want, schrijft Perel in Mating in Captivity: “Klagen over seksuele verveling is makkelijk en conventioneel. Het cultiveren van de erotiek thuis is een daad van openlijk verzet.”