De Forum-stelling van de week luidt: Joden zijn geen vertrapte minderheid meer. Robert Vuijsje, Ido Abram, Dinah de Riquet-Bons en Wanya Kruyer Bloemgarten reageren.
Wonderlijk
Robert Vuijsje
Ik herken me in hun verhaal, ook al is dat op bepaalde manieren anders.
De reacties op mijn essay waaraan de stelling van dit Forum is ontleend waren niet verrassend. Ik kreeg steunbetuigingen en kritiek. Door critici word ik gezien als een heteroseksuele man die lid is van het blanke establishment. Ik heb het goed en mag niet klagen. Dat klopt, ik heb het ook goed. Maar ik en andere Joden zijn ook nakomelingen van de overlevenden van de grootste racistische massamoord uit de recente geschiedenis. Niet één Nederlandse Jood kwam ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog. De herdenking van die moordpartij mag echter niet langer op zichzelf staan. Daar willen velen niets meer mee te maken hebben, of in ieder geval niet aan herinnerd worden. Die moet onderdeel zijn van het wereldleed in de hele geschiedenis. En ook nu nog moeten synagogen, Joodse scholen en instellingen bewaakt worden.
Ik voel me verbonden met andere minderheden in een land waar driekwart autochtoon is en een kwart allochtoon. Ik herken me in hun verhaal, ook al is dat op bepaalde manieren anders dan dat van mij. Het is wonderlijk te ervaren dat dat andersom niet het geval is. Dat we zelfs gezien worden als onderdeel van een machtige groep die achter de schermen de wereldmacht in handen heeft. Dat we ‘witte meerderheid’ geworden zijn. En erger: daders, racisten die één op één verbonden worden aan het regeringsbeleid van Israël. Een beleid waar velen van ons niet eens achter staan.
Robert Vuijsje (46), journalist en schrijver, publiceerde onlangs het essay Joden zijn daders geworden in Trouw.
Dubbelzijdig
Ido Abram
Het heeft weinig zin het met redelijke argumenten te bestrijden.
Het populairste Joodse feest voor vroom en vrij is Pesach, en dan vooral de seider. Elk jaar lezen wij hardop ‘dat onze vijanden ons in elke generatie willen vernietigen, maar dat God ons uit hun handen redt’. Ziehier in één zin twee axioma’s, dat van de eeuwige Jood en het eeuwig antisemitisme. Antisemieten vinden dat Joden te veel macht hebben. Antisemitisme is niet alleen een idee en een visie, maar ook een walging en een waan. Het heeft daarom weinig zin het met redelijke argumenten te bestrijden. Een humorloos iemand ga je toch ook geen grap uitleggen.
Overal waar Joden nu geen vertrapte minderheid meer zijn, kan dat morgen anders liggen. Dat is mijn reactie op de stelling. ‘Nooit meer Auschwitz’ is geen voorspelling, maar een waarschuwing: ‘Het is gebeurd en kan dus weer gebeuren’ (Primo Levi). Als iemand zegt dat Joden aan de macht zijn, is hij of zij hoogstwaarschijnlijk een antisemiet. Het is niet nodig om dan meteen in de kramp te schieten. In plaats van te gaan discussiëren, kun je de Jodenhater vragen: ‘Leg me dan eens uit hoe de Holocaust heeft kunnen plaatsvinden?’ Je kunt het ook over een andere boeg gooien en hem of haar antwoorden: ‘Als Joden de macht hebben, is het verstandig op je woorden te letten.’
Ido Abram (76), publiceert over (Joodse) identiteit, opvoeding na Auschwitz, en (intercultureel) leren, www.stichtingleren.nl
Realiteit
Dinah de Riquet-Bons
Joden als vertrapte minderheid beschouwen is te kort door de bocht.
Het probleem van minderheden is complexer en eenvoudiger dan de stelling doet vermoeden. Joden als vertrapte minderheid beschouwen is te kort door de bocht. Dan zouden we alleen kijken naar Joden binnen de niet-Joodse wereld. Het probleem is veel fundamenteler. Wit privilege is een realiteit, één waaraan ook onze Joodse gemeenschap zich helaas niet kan onttrekken. Er zijn veel verschillen binnen onze etnische groep. Volgens de Joodse wet zijn we Joods als we een Joodse moeder hebben of zijn uitgekomen bij een Joods kerkgenootschap. Toch is de acceptatie van donkere/zwarte of andere niet-witte Joden een wereldwijd probleem. Dat is voelbaar in Israël, waar sefardische Joden, degenen met een donker en een Arabisch uiterlijk, het moeilijk hebben. Afrikaanse Joden en zwarte Joden moeten zich wereldwijd invechten en bewijzen op een manier waarop de blanke Joodse medemens zich nooit hoeft te bewijzen. Ook LHBTI-Joden voelen zich vaak niet inclusief opgenomen in de Joodse gemeenschap. Ook zij worden door de ‘vertrapte minderheid’ het liefst niet gezien of opgemerkt. De manier waarop inclusie door de donkere/zwarte/ gekleurde (Joodse) mens ervaren wordt, is volgens mij niet te linken aan het wel of niet Joods zijn. Dat heeft alles te maken met de privileges die gekoppeld zijn aan huidskleur en stereotype.
Dinah de Riquet-Bons (46), diversiteitsbeleidfunctionaris bij HVO Querido, actief in de PvdA.
Speciaal
Wanya Kruyer Bloemgarten
Als slachtoffers dader kunnen zijn, dan zijn we allemaal een beetje grijs.
Toen vliegtuigen vol passagiers zich in de Twin Towers boorden, begon de eeuw van de islam. Niet in de van oudsher islamitische wereld, neen, hier in het Westen. Amerika en in haar kielzog Europa werden effectief aangevallen in naam van een boze islam. Velen beseften toen pas dat miljoenen moslims al decennia in het Westen wonen. En dat migratie uit verarmde of verwoeste islamitische landen nog maar net op gang is gekomen.
Deze nieuwe minderheid roept, al naar gelang de politieke kleur, medelijden op als minderbedeelde onderklasse, dan wel agressie als indringers met een onverdraagzame cultuur. In het midden probeert men de boel bij elkaar te houden, daarbij een nieuwe variant van het aloude antisemitisme op de koop toe nemend. Een variant waarbij Joden daders zijn geworden, een variant die wonderwel aansluit bij het groeiende seculiere anti-Israëlisme.
Dat komt velen uit het oude Europa goed uit, want als slachtoffers dader kunnen zijn, dan zijn we allemaal een beetje grijs, niet goed en niet fout. Dan verdwijnt de moord op de Europese Joden naar een voltooide tijd, op nationale herdenkingen ingeklemd tussen andere slachtoffers als homo’s en Marokkaanse soldaten (zodat moslimkinderen zich ook herkennen). Zo verschuift de Holocaustherdenking langzaam maar zeker naar dagen ‘speciaal voor Joden’, zoals de Auschwitzbevrijding en Jom Hasjoa. Helaas maar waar, Robert Vuijsje ziet het goed.
Wanya F. Kruyer Bloemgarten, socioloog, wetenschapsjournalist.
Het NIW-forum bestaat uit personen van diverse pluimage, van links tot rechts, atheïstisch tot orthodox, man en vrouw, van jong tot oud. Met enige regelmaat wordt leden gevraagd te reageren op een stelling die samenhangt met hun maatschappelijke interesse en expertise. Wilt u meediscussiëren? Mail naar karendejager@planet.nl
Abonneer op het NIW
