Het zal ergens in 2015 zijn geweest. Hevige discussie binnen Joods Nederland: stolpersteinen, een goed idee of niet? De twist ging vergezeld van de nodige polemiek, we lijken niet zonder te kunnen. Bezwaren waren er alom: zoals over de motivatie van de initiator Gunter Demnig of het feit dat die steentjes ‘met voeten getreden’ zouden worden, honden erop zouden poepen en dan was er nog het gevaar van vandalisme en diefstal.
Voor de burgemeester van een provinciehoofdstad was het aanleiding met begeleiding aan te schuiven aan m’n Amsterdamse keukentafel. Wat was wijsheid? Dilemma. We kwamen tot een voorzichtige eindconclusie het over te laten aan nabestaanden en huidige bewoners van het bewuste pand, met voorrang voor de nabestaanden. Inmiddels zijn we acht jaar verder. De discussie binnen Joods Nederland lijkt verstomd. Een overgrote meerderheid lijkt de steentjes een mooie vorm van herdenken te vinden of heeft het verzet opgegeven.
Werd die discussie ook gevoerd in andere Europese landen? Bewijs daarvan vinden we niet terug. Zeker niet met de hevigheid waarmee hij hier werd gevoerd. Je ziet ze in heel ons werelddeel liggen. Zo kwam ik ze een paar jaar geleden onverwachts tegen in Boedapest. Het gaf mij een macaber gevoel van ‘thuis’. Stenen des aanstoots, zoals ze hier wel werden genoemd, zijn het allang niet meer.
Uit wat zich de afgelopen weken afspeelde in Aerdenhout blijkt dat de discussie nu vooral buiten de gemeenschap wordt gevoerd. Dat is best een beetje laat en de gemeente Bloemendaal viel algehele verontwaardiging ten deel. Vandaar de logische vraag: moet iedere gemeente zelf het wiel uitvinden of kan er gewoon een algehele richtlijn voor komen? Per slot van rekening vindt de plaatsing van die steentjes plaats op de openbare weg, stoep zo u wilt, waar de gemeente het voor het zeggen heeft.
Van een heel andere orde is het verschrikkelijke bericht over het overlijden van rabbijn Leo Mock. Eens in de acht edities verzorgde hij een sidra voor de NIW-lezers en zelden zal de benaming ‘grote geest’ toepasselijker zijn geweest. Jaren geleden maakte ik tijdens een Ojec-studiedag kennis met zijn enorme knowhow. Er ging een wereld voor me open. Leo was een zeer ruimdenkende, wandelende encyclopedie. U vindt herinneringen aan hem van mensen die hem veel beter kenden op pagina 21. Zijn familie, vrienden, kennissen en leerlingen wensen wij als NIW veel sterkte toe.
Abonneer op het NIW
