Vijf jaar geëist tegen Ephraïm S.

Door Micky Cornelissen

Het Openbaar Ministerie heeft een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van vijf jaar en een beroepsverbod van vijf jaar geëist tegen Ephraïm S.Het proces tegen de 31-jarige oud-docent begon afgelopen maandag in de rechtbank aan de Parnassusweg in Amsterdam.

UPDATE: De rechtbank van Amsterdam heeft S. vrijdag op vrije voeten gesteld. “De voorlopige hechtenis verdachte van misbruik op Joodse school wordt opgeheven. De rechtbank verwacht dat de eventueel op te leggen onvoorwaardelijke gevangenisstraf niet langer zal zijn dan de tijd die de verdachte tot nu toe in voorlopige hechtenis heeft gezeten: ruim anderhalf jaar,” laat de rechtbank weten in een verklaring op Twitter. Hiermee laat de rechtbank ook weten niet de strafeis van het OM (5 jaar onvoorwaardelijk) te volgen.

Het OM verdenkt S. van seksueel misbruik van zes minderjarige leerlingen van de orthodox-Joodse school het Cheider. Vier van hen waren op dat moment jonger dan zestien jaar. Ook zou S. twee kinderen onder de twaalf jaar hebben misbruikt.

De eerste melding over het vermeende misbruik werd gedaan op 6 juni 2012 door een van de kinderen zelf. De jongen, toen dertien jaar, vertelde aan een vriend dat hij het klaslokaal van S. niet in durfde omdat S., leraar van groep drie, vier en vijf, hem ‘massages’ zou geven. Die vriend stapte met het verhaal naar zijn vader, die het nog dezelfde dag bij de school meldde. Op 7 juni 2012 werd S. op het matje geroepen bij de Cheiderdirecteur, waarna hij werd geschorst. Het Cheider vormde een crisisteam en verstuurde op 18 juni 2012 een brief gericht aan alle ouders, waarin de schorsing werd gemeld. Volgens het OM heeft S. tijdens het gesprek met de schoolleiding toegegeven dat hij de dertienjarige jongen zou hebben gemasseerd. Daar kwam S. tijdens de eerste dag van het proces op terug: “Ik ben destijds meegegaan in de term ‘massage’. Als ik erop terugkijk waren het geen massages, maar niet meer dan aanrakingen op de schouder.”

Geen uitspraken
Meerdere leerlingen hebben verklaard niet alleen te zijn gemasseerd, er zou ook sprake zijn geweest van penetratie en andere seksuele handelingen. Een kind verklaarde ook te zijn geslagen en aan de haren te zijn getrokken door de docent. Ook zou S. foto’s hebben gemaakt van de buik van een van de leerlingen, maar die later weer hebben gewist. “Daar doe ik geen uitspraken over,” zei S. in de rechtbank. Volgens S. zocht dezelfde jongen hem op en vroeg hij zelf om in de schouders te worden geknepen. “Ik deed dat om kinderen in het gareel te houden in de klas, het waren lichte aanrakingen.”

Op dag twee van het proces spraken twee deskundigen over hun bevindingen van de videoverhoren van de kinderen, gemaakt door de politie. De eerste deskundige, kinderpsycholoog Marie-José van Hoof, deed onderzoek in opdracht van de verdediging. Volgens Van Hoof werden de kinderen tijdens die verhoren in grote mate gestuurd. Ook achtte de deskundige de kans groot dat ouders de kinderen woorden in de mond zouden hebben gelegd. “Een kind sprak erover dat ‘meester lekker naar de gevangenis gaat’, dat verzinnen ze niet zomaar zelf.”

Jannie van der Sleen, de rechtbankpsychologe die werd ingeschakeld door de rechtbank zelf, noemde de verklaring van de dertienjarige jongen die als eerste naar voren trad juist ‘heel betrouwbaar’. Dit omdat de jongen er zelf voor koos om te gaan praten en omdat het misbruik in die periode nog aan de gang zou zijn. “Hoe minder tijd tussen de verklaring en de gebeurtenis, hoe betrouwbaarder.” Zij uitte echter ook haar zorg dat de overige kinderen zouden kunnen zijn beinvloed door hun ouders ten tijde van de verhoren. “Ouders begonnen hun kinderen voor de verhoren actief te bevragen. Als een kind de eerste keer een ontkennend antwoord geeft en de ouders blijven doorvragen, is de kans groter dat een kind toch een tegenovergesteld antwoord zal geven.” Ook spraken meerdere kinderen er in de verhoren over dat zij van hun ouders een beloning zouden krijgen als zij met de politie zouden praten. De deskundige gaf in haar rapport aan dat de rechtbank ‘nadrukkelijk’ rekening moet houden met een zekere mate van beïnvloeding van de kinderen en met alternatieve scenario’s voor de situatie.

Beide onderzoeksters plaatsen in hun rapporten grote vraagtekens bij de rol van orthopedagoge Sonja Brilleslijper. Brilleslijper, die bij het AMC werkt, onderzocht een van de kinderen. Zij zou daarna zelf meerdere ouders hebben gebeld en thuis opgezocht en over de vermoedens van misbruik hebben gesproken. Zij zou met die ouders openlijk hebben gesproken over de kinderen, waarbij zij misbruik zou hebben vastgesteld. “Ik noem dat zeer dubieus en onprofessioneel,” zei Van der Sleen. Ook kwamen de verklaringen die de kinderen aan Brilleslijper zouden hebben gegeven niet overeen met de uitspraken die zij deden bij de politie.

‘Het is wrang dat de kinderen naar de best beveiligde school van Nederland gingen, maar het gevaar kwam van binnenuit’

Getuigenverklaringen
De jongen die destijds op dertienjarige leeftijd door S. zou zijn misbruikt las in de rechtbank een eigen getuigenverklaring voor. “Ik vertel hier de waarheid,” zei de nu negentienjarige man. De man sprak ook zijn woede uit jegens S: “Ik zou je willen vergeven, maar je blijft maar ontkennen en wegrennen. Dat maakt me boos.” De man zegt door het misbruik moeite met leren te hebben, en angstig en snel geprikkeld te zijn. “Ik heb mijn school nog steeds niet af kunnen maken, maar ik heb de droom om kinderpsycholoog te worden. Daar ga ik voor strijden.” Ook liet hij zich fel uit over de deskundigen in de zaak: “Jullie kunnen met honderd deskundigen komen, maar ik ben de ervaringsdeskundige.”

Margreet de Boer, advocate van de slachtoffers, las in de rechtbank ook een getuigenverklaring voor namens de ouders. Volgens De Boer waren de afgelopen jaren ‘erg zwaar voor de slachtoffers en hun familie geweest’. “Er zijn gezinnen uit elkaar gevallen en de zaak verdeelde de Amsterdamse Joodse orthodoxie.”

Het OM beweert dat er vanuit het Cheider druk is uitgeoefend op de ouders om geen aangifte te doen. De kinderen zouden geen geschikte huwelijkspartner kunnen vinden als zij dat wel zouden doen.

Volgens het OM was S. een zeer populaire leraar, zo deelde hij voetbalplaatjes uit in de klas en bakte hij pannenkoeken met de leerlingen. De kinderen begonnen echter afwijkend gedrag te vertonen, zoals bedplassen, niet meer willen knuffelen en zich schamen voor naaktheid. Toen kwam het vermeende misbruik aan het licht. De officier van justitie: “Het is wrang dat de kinderen naar de best beveiligde school van Nederland gingen, maar het gevaar kwam van binnenuit.”

Psychologisch onderzoek
Het OM acht bij vier van de zes kinderen misbruik bewezen. De kinderen zouden vlotte en gedetailleerde verklaringen hebben gegeven, die als betrouwbaar kunnen worden bestempeld. S. heeft tot nu toe niet mee willen werken aan psychologisch onderzoek. Dat deed hij naar eigen zeggen op aanraden van zijn advocaat Geert-Jan Knoops. Omdat S. niet heeft meegewerkt, kan het OM geen tbs met dwangverpleging eisen maar noemde S. wel een gevaar voor de samenleving en vroeg om een gevangenisstraf van vijf jaar, wat hoger is dan gebruikelijk in dit soort zaken. Ook eist het OM een beroepsverbod van vijf jaar.

Keppeltje

S. vertrok in september 2012 naar Israël om op alia te gaan. Eerder werd zijn vertrek gezien als vlucht. De rechtbank merkte echter op dat S. al in april 2012 had aangegeven te zullen vertrekken, nog voordat er meldingen van seksueel misbruik waren. S. werd in februari 2016 in Israël aangehouden.

S., die naast de Nederlandse ook de Israëlische nationaliteit heeft, werd in november 2016 uitgeleverd aan Nederland. Sindsdien zit hij vast. S. verklaarde het zwaar te hebben in detentie. Hij zou de eerste dag al zijn bedreigd vanwege zijn keppel en daarna in isolatie zijn gezet. De gevangenisdirectie vroeg hem daarop zijn keppel voortaan niet te dragen.

Pleidooi
De advocaat van S., Geert-Jan Knoops vroeg donderdag om vrijspraak voor de ex-leraar. Hij liet zich tijdens zijn pleidooi zeer kritisch uit tegenover de houding van het OM in de zaak. Volgens Knoops waren de dossiers van het OM vaak niet goed uitgewerkt. Knoops stelde dat geen van de verklaringen van de kinderen en hun ouders betrouwbaar zijn en daarom niet geldig. Ook uitte Knoops kritiek op het feit dat het OM geen woord had gerept over de derde deskundige in de zaak. De verdediging van S. leverde maandag het rapport aan van psycholoog Peter van Koppen. De inhoud van het rapport kwam donderdag voor het eerst aan de orde in het pleidooi van de advocaat. Van Koppen stelt in zijn rapport dat de verklaringen van de kinderen sterk beïnvloed zouden zijn door de ouders en door de vraagstelling bij de politieverhoren.

Knoops ging tijdens zijn pleidooi gedetailleerd in op informatie uit het ‘leerlingvolgsysteem’ (LVS) waarin de docenten van het Cheider over de kinderen rapporteerden. Volgens Knoops bleek uit het LVS dat verandering van gedrag bij kinderen al in de jaren voordat zij bij S. in de klas kwamen, was begonnen. S. zou ook in het systeem gerapporteerd hebben over vermoedens van seksueel misbruik bij een van de kinderen, nadat een ouder bij hem aanklopte met vermoedens en zorgen. “S. ondernam juist actie.”

Geaardheid
De advocaat stelde dat er rekening gehouden moet worden met een scenario waarin valse beschuldigingen zijn geuit om S. van het Cheider weg te krijgen. “Er waren personen op de school die zeiden dat S. homoseksueel zou zijn, daarom wilden ze hem weg hebben.” S. beriep zich eerder in het proces op zijn zwijgrecht toen de rechter vroeg naar zijn seksuele geaardheid. Ook verklaarde Knoops dat het OM ‘wel degelijk’ de gelegenheid heeft gekregen om S. te spreken voordat de instantie een uitleveringsverzoek bij neerlegde Israël. In 2013 kwam S. naar Nederland voor een bar mitswa en gaf aan een verklaring af te willen leggen bij het OM. “Daar was het OM toen niet in geïnteresseerd.”

Kern
Volgens het OM probeerde Knoops met zijn pleidooi voor ‘verwarring’ te zorgen. De officier van justitie pleitte dat focus moest blijven op de kern van de zaak en dat Knoops componenten uit hun verband zou trekken. Ook merkte het OM op dat de verdediging weinig te zeggen had over de toen 13-jarige jongen die als eerste aangifte deed. Het OM bekritiseerde Knoops ook omdat hij gebruikmaakte van rapporten van twee deskundigen die door de verdediging zelf waren betaald “Daardoor zijn deze deskundigen niet onafhankelijk.” Volgens het OM is er genoeg bewijs om S. te veroordelen.

De rechtbank doet op 22 mei uitspraak.

Twitterruzie
Enkele dagen voordat het proces van start ging werd het Twitteraccount Cheider-School | Feitelijke berichtgeving (@ CheiderFacts) aangemaakt. Het account claimde via Twitter erop toe te zien dat media juiste informatie over de school zouden verspreiden. Daarna verscheen het account Cheider Feiten / Facts (@ CheiderF), dat ook stelde juiste informatie over de school te verstrekken. Volgens dat laatste account zou het andere account gemaakt zijn om de slachtoffers van de zedenzaak te intimideren. Onderzoek wees uit dat het e-mailadres achter het Cheider Feiten-account een e-mailadres en laatste twee cijfers van een telefoonnummer vertonen die gelijk zijn aan dat van VVD-politicus en CIDI-voorzitter Ron Eisenmann. Ouders van de school maakten ook bezwaar tegen het feit dat foto’s van hun kinderen op het Twitteraccount Cheider Feiten / Facts werden gezet. Het Cheider heeft inmiddels een brief rondgestuurd waarin de school claimt niets te maken te hebben met beide Twitteraccounts: “Vandaag is daarom vanuit het Cheider een mail gezonden aan het advocatenkantoor Eisenmann & Ravenstijn, waarin wij dit aan de kaak hebben gesteld,” aldus het bestuur van het Cheider.