Mijn vriendin Esther van Fenema en ik maken een onlineserie over het jodendom van nu en over allerlei Joodse eigenaardigheden (Achter de boekenkast met Es&Es). We zijn even weggeweest en nu weer terug.
Toen we vorige week onze nieuwe aflevering aan het opnemen waren stelde Esther mij de vraag: “Wat betekent Joods zijn voor jou?” Hoe vaak ik ook vragen heb gekregen over het jodendom, toch zelden zo direct als van Esther. (Het was natuurlijk ook in een soort interviewsituatie en daar ga je soms per ongeluk gewichtig van doen). Een antwoord had ik niet echt op de vraag en dat is elke keer als hij mij gesteld wordt zo. Mijn eerste reactie is altijd dat ik er niet zo mee bezig ben, dat ik er niet zo veel mee doe en dat ik het grootste deel van de dag niet actief Joods zit te zijn. Maar aangezien ik sinds de Gazaoorlog in de zomer van 2014, naar aanleiding van de vragen die ik kreeg, veel meer met mijn achtergrond bezig ben, nu al meer dan anderhalf jaar vlogs met Esther van Fenema maak en op dit moment een column voor het NIW aan het typen ben, kan ik toch echt niet meer volhouden dat ik er niet zo mee bezig ben.
Als onbekenden vragen aan mij stellen over het jodendom ligt er vaak een oordeel in hun vraag besloten. Veelal willen ze eerst weten of ik mijzelf dan ook ontzettend uitverkoren vind en als ik dan wat voorbeelden noem van wat ik Joods vind voelen de gesprekspartners zich vaak geroepen om aan te tonen dat die voorbeelden niet uitsluitend Joods zijn. Dat laatste is niet zo gek, want het gaat natuurlijk om zaken die inderdaad niet alleen maar Joods zijn. Waar gaat het dan om, wat ís het dan?
Mazzel dat je bestaat
Het gaat om een melancholie en om kippensoep. Om zelfspot en om een aangemoedigd soort nieuwsgierigheid. Het gaat voor mij om minder dan het willen vinden van een Joodse echtgenoot, maar om meer dan 4 en 5 mei. Om opgroeien met liefde voor discussie. Om weten dat je bestaat dankzij die paar mensen die het hebben overleefd. Je hebt mazzel dat je bestaat. Het gaat om weten dat er mensen zijn die je bij voorbaat zullen haten. Om ergens het gevoel hebben iets te moeten verdedigen. Om niet te veel willen opvallen en dat dan toch doen. Om iets herkennen in andere Joden en om toch altijd het gevoel hebben er nooit helemaal bij te horen. Het gaat om een zelfhatende Jood genoemd worden als je kritiek hebt op Israël, ook dat hoort erbij. Of om neonazi’s op je af krijgen op sociale media, die doen alsof ze alleen maar bezorgde burgers zijn. Om niet weten of we vaker onze mond moeten houden of hem juist moeten opendoen.
Uiteindelijk weet ik het niet echt en verandert mijn lijstje constant. Wat ik wel weet is dat het iets is wat ik wil koesteren en onderzoeken. Voor dat onderzoeken heb ik in elk geval Esther van Fenema. Zij zal mij nog genoeg gewichtige vragen gaan stellen.
Abonneer op het NIW
