Laat je de demonstranten begaan? Grijp je in en sla je erop los? Of escaleer je met mate? Aan het begin van het academisch jaar lijken universiteitsbesturen, actievoerders en politie elkaar af te tasten. Zowel de Erasmusuniversiteit Rotterdam (EUR) als de Universiteit van Amsterdam (UvA) hadden cadeautjes voor de actievoerders. Beide instellingen kondigden aan geen nieuwe samenwerkingsverbanden met Israël aan te gaan. De EUR noemde ook Palestina expliciet in haar verklaring. Ruard Ganzevoort, voorzitter van de ethische commissie in Rotterdam die de samenwerkingsverbanden moet beoordelen, zei in de NRC: “Wij zijn ons heel erg bewust dat de mensenrechtensituatie in die twee [gebieden] niet dezelfde is. Maar in beide gevallen speelt de vraag of zij betrokken zijn bij geweld. Wij mogen niet naïef zijn.”
China en Hongarije
Edith Hooge, de nieuwe bestuursvoorzitter van de UvA, vertelde de media dat haar universiteit geen nieuwe samenwerkingsbanden met Israël aan zal gaan en dat de bestaande banden via ‘een speciaal toetsingskader’ geëvalueerd zullen worden. Om niet de indruk te wekken dat het alleen om Israël draait, noemde zij twee samenwerkingsverbanden die eveneens met voorrang worden geëvalueerd, namelijk die met China en Hongarije. Het laatste land is een opmerkelijke keuze als schaamlap, want ondanks de omstreden politieke koers van premier Viktor Orbán is het land voorzitter van de EU. Via Horizon, het wetenschappelijke samenwerkingsproject van de EU, zijn er bovendien academische banden met Tunesië en Turkije. Geen van die twee landen is een democratie; de Turken worden gezien als bezetters en zijn betrokken in een oorlog.
Vorige week werd bekend dat burgemeester van Amsterdam Femke Halsema zou hebben voorgesteld een bezette academische club beschikbaar te stellen voor de actievoerders. Dat was tijdens de hevige rellen in mei rondom de UvA-gebouwen bij de Oudemanhuispoort in de hoofdstad. “Inrichting van een actiecentrum kan ook leiden tot doodbloeden,” schreef de burgemeester, “want wat is er dan nog om voor te vechten?” Uiteindelijk kreeg haar voorstel geen vervolg. Het illustreert wel de neiging te accommoderen en de actievoerders ter wille te zijn. De demonstranten lijken gesterkt in hun acties.
Hamasdriehoekjes
Bij de recente demonstratie bij het universiteitscomplex op Roeterseiland wilde iedereen het kennelijk vooral zo gezellig mogelijk houden. Een docent liet tegenover stadsomroep AT 5 weten ‘door te gaan met demonstreren zolang het maar vreedzaam blijft’. Universitair docent en activist Martijn Dekker dribbelde voortdurend heen en weer om alles in goede banen te leiden. Hoogleraar filosofie Yolande Jansen, een van de promotiebegeleiders van BDS-oprichter Omar Barghouti, stond erbij alsof zij op een buurtbarbecue was. Desondanks bevonden zij zich te midden van onafgebroken megafoongeschreeuw en onverzoenlijke teksten op protestborden. Een van die borden toonde rode ‘Hamasdriehoekjes’, inmiddels gebruikelijke icoontjes voor Israëlische doelwitten, met de Arabische tekst: “Wij zullen Israël nooit erkennen.”
Het merendeel van de aanwezige media hield zich grotendeels doof voor deze geluiden. “Er zijn opvallend weinig gemaskerde gezichten, vergeleken bij de demonstraties voor de vakantie,”, meldde de pers, terwijl een opzichtig groepje gemaskerden met kaffiya’s en zonnebrillen amok maakte, journalisten hinderde in hun werk en de politie uitdaagde. De universiteit sloot voor de zekerheid de deuren, maar via social media liet het bestuur weten dat de demonstratie ‘gemoedelijk’ was verlopen.
Boekenmarkt
Ondanks hun onafgebroken gebrul lieten de demonstranten op weg naar het Maagdenhuis aan het Spui zich gedwee door de politie met een grote boog om het Joods Cultureel Kwartier heen leiden. Op die manier probeerden de agenten de bezoekers van de Hollandsche Schouwburg, het Holocaustmuseum en de Snoge te vrijwaren van kreten over genocide.
‘Wij zullen Israël nooit erkennen,’ meldt het bord in het Arabisch
Pal naast het Maagdenhuis – het bestuurlijk centrum van de UvA – vindt elke vrijdag een boekenmarkt plaats, die gewoonlijk tot zes uur ‘s middags duurt. Om half vijf, een kwartier voor de komst van de demonstranten, hielp de politie in allerijl de kramen af te breken om vrij baan te maken voor de zeshonderd betogers. De verkopers kregen pas die middag te horen kregen eerder te moeten vertrekken, omdat de demonstranten een vergunning hadden gekregen. “Moet dat juist hier op deze marktdag?” verzuchtte een van de verkopers, die nog niet klaar was met inpakken. “Ik zou een claim indienen,” riep een marktopbouwer de koopman toe, terwijl hij samen met de agenten de kar oplaadde.
Ruim een kwartier later, toen de marktlieden met succes waren weggewerkt en demonstranten het plein vulden, vond een schisma plaats tussen de actievoerders die het zo gezellig mogelijk wilden houden en de gemaskerde hardcore activisten die de politieagenten op de trappen van het Maagdenhuis begonnen te tergen. Een Palestijnse demonstrante smeekte door de megafoon vooral verenigd te blijven en met z’n allen deel te nemen aan de afgesproken teach-in voor de Amerikaanse boekhandel, die zich ook op het Spui bevindt. Daarop begon een extremist per megafoon de politie uit te schelden, die door het ‘fascistische universiteitsbestuur’ op hen zou zijn losgelaten. De meeste studenten hoorden inmiddels braaf in kleermakerszit op het plein de onverstaanbare betogen van de teach-in aan, om in plichtmatig applaus te ontbranden zodra zij het woord ‘bezetting’ of ‘kolonisatie’ hoorden. Tegelijkertijd bastten de gemaskerde fanaten voor de trappen van het Maagdenhuis uit in dol gekrijs, ze sprongen op en neer om te ‘escaleren voor Palestina’. Uiteindelijk riep een van sprekers bij de ‘teach-in’ alle aanwezigen op zich te voegen bij de extremisten voor het Maagdenhuis, want ‘strijd voor Palestina maakt één’. Niet lang daarna barstte een regenbui los die vrijwel iedereen naar huis dreef.
Videomeeting
Ook in andere universiteitssteden lieten activisten zich horen. Dat gebeurde met name op de ‘alternatieve opening’ van het academisch jaar. Doorgaans organiseert de vakbond AOB – aangesloten bij de FNV – zo’n evenement om te demonstreren tegen de bezuinigingen. Op de universiteit van Wageningen werd de dag volledig gekaapt door Palestina-activisten. Encampment Wageningen en Dutch Scholars for Palestine hadden een videomeeting georganiseerd met de speciale rapporteur voor Palestina van de VN, Francesca Albanese en Lama Samad van hulporganisatie Oxfam Novib. Onderwerp: ‘internationale rechtvaardigheid en waterpolitiek in Palestina’. Albanese laat geen kans voorbij gaan om Israël te beschuldigen van misdaden tegen het oorlogsrecht.
Ook in Groningen lagen actievoerders, gekleed in bloederig besmeurde T-shirts voor de ingang van de Martinikerk. De stoet hoogleraren en senatoren van studentenverenigingen moesten over hen heen stappen om in de kerk traditiegetrouw het academisch jaar te openen. De actievoerders lieten vervolgens sirenes loeien en beukten net zo lang op een van de zware zijdeuren van de kerk tot die het uiteindelijk begaf. Rectrix magnifica Jacquelien Scherpen moest noodgedwongen tijdelijk haar toespraak staken. De politie greep in en arresteerde enkele actievoerders, op het plein bleef het onrustig. In de kerk stelde burgemeester Koen Schuiling de aanwezigen gerust met de mededeling: “Buiten gaat het goed, maakt u zich geen zorgen.”
Etnisch profileren
In Leiden toonden anti-Israëlactivisten zich verontwaardigd over vermeende ‘stillen’ onder de beveiligers van het Wijnhavengebouw in Den Haag die stiekem foto’s zouden maken. Interim-decaan Koen Caminada ontkende dat, hoewel hij bevestigde dat er beveiligers in burger actief waren. “Zij moeten onveilige situaties vroegtijdig signaleren, zodat zij de-escalerend kunnen optreden”. Studentenvertegenwoordigers beweren dat bij controles etnisch wordt geprofileerd: vooral studenten met een Palestijnse sjaal zouden worden gecontroleerd. Zij dienden een Woo-verzoek in om erachter te komen of die maatregel onder druk van de gemeente Den Haag is ingesteld. Net als in Amsterdam richten de activisten zich op de extra veiligheidsmaatregelen die de Universiteit Leiden heeft genomen om de rust zoveel mogelijk te bewaren. De studenten zien die verscherping als een inperking van hun vrijheid van meningsuiting en demonstratierecht.
Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies aan de UvA, meldt op X trots dat zijn vakgroep dit jaar vijftien nieuwe studenten ontvangt: “Een zeer diverse groep die klaar is om zich onder te dompelen in de complexiteiten en dynamiek van het Joodse verleden en heden”
Eén reactie
Het Westen valt niet door een externe supermacht, maar door haar eigen barbaren. Dit is niet te stoppen. Je kunt alleen proberen aan de volkomen zekere ondergang te ontsnappen door te emigreren. Doe het, wie dat kan. Het is pikoeach nefesh.