Activisme boven academie

Sinds 7 oktober is het in Nederland pijnlijk duidelijk geworden dat universiteiten het toneel zijn van radicaal activisme. Met de pro-Palestijnse groep Students for Palestine, die op 9 oktober voor de Universiteit Leiden flyers uitdeelde waarin de aanval van Hamas ‘heroïsch’ genoemd werd, als inmiddels bekendste voorbeeld. Voor mij komt dat echter niet als een verrassing. Ik ben student internationaal recht aan de VU en net als veel andere studenten ben ik me al jaren bewust van het soms repressieve klimaat op universiteiten. Je ‘verkeerd’ uitspreken over sommige onderwerpen, zoals het conflict tussen Israël en Palestina, kan heftige reacties oproepen. Joodse studenten voelen zich niet comfortabel openlijk hun identiteit uit te dragen, laat staan een andere zienswijze te geven op het conflict. 7 oktober confronteert ons met de gevaarlijke consequenties die dit campusactivisme kan hebben voor de veiligheid van medestudenten en de openheid van het academisch debat. 

In het hele land zien we radicale groepjes in onderwijsinstellingen als paddenstoelen uit de grond schieten. De Students for Palestine of de New Neighbours Group, bekend van de Holocaustlezing-affaire aan de Hogeschool Utrecht, genieten veel steun onder studenten. Antiwesterse en anti-Israëlische sentimenten zijn niet ongewoon, terroristische groepen als Hamas en de Houthi’s worden geprezen om hun verzet tegen de ‘koloniale onderdrukkers’. Samen met docenten, die dat gedachtegoed aanmoedigen, organiseren de activisten ‘teach-ins’. Een eufemisme voor een openbaar protest in de aula waar zij door megafoons leuzen scanderen als: ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ en ‘There is only one solution, intifada revolution’. 

Strenge eisen

Iedereen met ook maar een beetje kennis over het conflict weet dat dit geen oproepen zijn tot een vreedzame oplossing. Manifestaties van dit type worden door universiteiten oogluikend getolereerd. Harde maatregelen en duidelijke richtlijnen blijven vaak uit, terwijl woordvoerders mooie beloftes doen over een inclusief klimaat en een veilige leeromgeving.

Over mijn eigen universiteit ben ik minder kritisch. Vanaf het allereerste moment heeft de Vrije Universiteit in Amsterdam een duidelijke lijn getrokken: extremistische groepen krijgen geen voet aan de grond op de campus. Clubs met een radicale agenda zijn direct de toegang ontzegd. En terwijl elders ‘sit-ins’ en protesten de orde verstoren, worden zulke activiteiten bij de VU verboden en snel ontmanteld. Evenementen rondom het Israëlisch-Palestijns conflict moeten aan strenge eisen voldoen. Alle activiteiten moeten gerelateerd zijn aan het curriculum en een gebalanceerd perspectief bieden, waarin zowel Israëlische als Palestijnse standpunten worden belicht. Uitingen van haat en polarisatie worden niet getolereerd. 

Het radicale activisme en de censuur begint in de collegezalen

Bovendien heeft de universiteit roundtables georganiseerd. Daarbij krijgen studenten die zich persoonlijk aangevallen voelen, zoals degenen met een Joodse of islamitische achtergrond, achter gesloten deuren de ruimte hun grieven op een respectvolle manier te uiten. Zo hou je het emotionele twistgesprek gescheiden van het academische debat en voorkom je intimiderende openbare manifestaties die leiden tot onveiligheid. 

Ik waardeer het beleid van de VU, maar het is een typische top-downaanpak van het bestuur. Het probleem ligt dieper en kwalificeert zich eerder als bottom-up. Het radicale activisme en de censuur van andere meningen begint bij de docenten en studenten in de collegezalen. Een goed voorbeeld hiervan is de docent die in de digitale leeromgeving doodleuk meedeelt dat Israël een apartheidsstaat is en dat het Westen ‘gebouwd is op genocidaal kolonialisme’. Als je het niet met hem eens bent, hoef je niet op te komen dagen bij dit vak. Nota bene: een verplicht vak.

Kweekvijvers

So much for het academisch debat. Hoewel de VU heeft ingegrepen en de docent op de vingers is getikt, illustreert het incident het klimaat. Tal van docenten zijn in de afgelopen maanden in opspraak gekomen door uitingen die terrorisme legitimeren. Let wel: de aandacht richt zich nu op het Israëlisch-Palestijns conflict. Andere radicale dogma’s die in de collegezaal domineren, halen de landelijke media niet. 

Onze universiteiten lopen gevaar te vervallen tot activistische kweekvijvers waar tegenspraak niet geduld wordt, in tegenspraak met de academische vrijheid. Academische waarheidsvinding bestaat, voor zover ik weet, niet uit wie het hardste schreeuwt en waar de meeste stemmen gelden. Wetenschappelijke discussie dient open, kritisch en onderzoekend te zijn. Het Palestijnse perspectief geniet legitimiteit en verdient de aandacht, net als het Israëlische. Echter, conflicten moeten gezamenlijk worden onderzocht met een academisch niveau als uitgangspunt, ongeacht de emoties die ze oproepen. Wie daar niet voor openstaat, kan beter de straat op gaan.

Alexander Arts is masterstudent Europees en internationaal recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam