‘Laat het gaan, laat Israël naar voren bewegen. Het volk heeft het recht een nieuwe regering te kiezen, zelfs als die niet door jou wordt geleid.’ De woorden van de beoogde nieuwe premier Naftali Bennett klonken als een bezwering aan een minnaar die niet bereid is te aanvaarden dat zijn relatie voorbij is. Maar er sprak ook angst uit: “Laat geen verschroeide aarde achter je.” Genoeg reden voor die angst: de retoriek in de afgelopen week is door Netanyahu en zijn aanhangers opgeschroefd tot hoogten die niet meer bereikt werden sinds de moord op premier Yitzhak Rabin in 1995.
Het nieuwste slachtoffer van de verbale terreur door de rechts-religieuze partijen is Idit Silman, Knessetlid van het zelf rechts-religieuze Yamina. Het is een angstaanjagende traditie geworden dat demonstranten in Israël protesteren bij de privéwoningen van politici. Zo ook voor het huis van Silman, waar Netanyahu-aanhangers haar zoontje toebeten: “We zullen je afslachten” en “Je moeder zal branden in de hel.” Silman wordt inmiddels zwaar beveiligd.
Geëxcommuniceerd en uitgestoten
Opvallend is ook dat de leiders van de godvrezende ultraorthodoxe partijen olie op het vuur gooien en hun volgelingen opzwepen tot een punt waarop geweld bijna onvermijdelijk lijkt. In een gezamenlijke persconferentie gooiden de leiders van het Sefardische Shas en het Asjkenazische Verenigd Tora Jodendom alle remmen los. Shasleider Aryeh Deri waarschuwde dat de beoogde achtpartijencoalitie ‘alles zal vernietigen: de sjabbat, gioer, het opperrabbinaat, kasjroet … het volk van Israël zal uit elkaar gescheurd worden’.
VTJ-voorman Moshe Gafni riep Bennett op zijn keppel af te doen. “Er komt een oorlog op alle fronten. Er is niets wat hij daaraan kan doen, deze kwaadaardige! (…) Zuiver deze mensen uit uw midden, zodat zij geëxcommuniceerd en uitgestoten worden.” Gafni’s partijgenoot Yaakov Litzman noemde de beoogde coalitie een ‘extreemlinkse regering’, wat met name de rechtse houwdegens Bennett, Avigdor Lieberman en Gideon Sa’ar bevreemd zal hebben. Voor Bennett had Litzman de misschien wel verschrikkelijkste belediging in het charediarsenaal in petto: “Hij is een liberale Jood.”
Hebben de ultraorthodoxe partijen reden zich zorgen te maken? Bennett bezweert hen van niet en verklaart dat hij de belangen van de charediem in de regering zal beschermen. Maar de seculiere Avigdor Lieberman wordt minister van Financiën en dus voelen de ultraorthodoxen zich aan hem overgeleverd voor de enorme monetaire steun die hun gemeenschap economisch op de been houdt. Tegelijkertijd lijkt de nieuwe regering een aantal religieuze hete hangijzers aan te willen pakken, zoals de dienstplicht voor jonge charediem, de wurggreep van de ultraorthodoxie op het opperrabbinaat, bekering door meer liberale rabbijnen en de situatie bij de Klaagmuur, waar eindelijk een aanvaardbare plaats moet komen waar mannelijke en vrouwelijke gelovigen samen kunnen bidden.
Gevaarlijke gok
Stuk voor stuk nachtmerries voor de ultraorthodoxie, die meer dan ooit haar lot aan dat van Netanyahu lijkt te hebben verbonden. Een gevaarlijke gok, die contraproductief zou kunnen blijken wanneer de Likoedbasis een Bibi in de oppositie meer als een blok aan het been dan als leider voor de toekomst zou gaan beschouwen. Zetten de charediem zich politiek buitenspel? Voorlopig lijkt hun apocalyptische retoriek geen effect te hebben: behalve Knessetlid Amichai Chikli, die van het begin af aan weigerde de door Yair Lapid gesmede coalitie te steunen, lijken er ondanks alle druk geen andere Yaminadissidenten te zijn. Dat is begrijpelijk, want wanneer eerder mocht een partij met slechts zeven van de 120 parlementsleden de premier leveren?
Dus lijkt het erop dat de regering Bennett-Lapid het gaat halen, al blijft het onvoorspelbaar wat Netanyahu voor vier uur zondagmiddag nog uit zijn hoge hoed zal toveren. Het zou kunnen dat de premier eindelijk zijn negende politieke leven heeft verspeeld, maar dit betekent niet dat hij in het nauw geen rare sprongen kan maken.
Foto: De acht partijleiders van de beoogde nieuwe Israëlische regering tijdens een diner op 6 juni. Vlnr: Lieberman, Lapid, Bennet, Sa’ar, Abbas, Michaeli, Gantz en Horowitz
Abonneer op het NIW
