Bij de ingang van het Amsterdamse stadhuis, de Stopera, was recent een expositie te zien getiteld Hollandse meesters her-zien, waar de gemeente foto’s van huidige Nederlanders van kleur toonde, die vanwege het diversiteitsbeleid historische figuren van kleur uitbeeldden. Niet toevallig hier opgehangen: ‘op de plek waar nu het stadhuis staat, lag vroeger de wijk Vlooienburg. Een wijk waar veel Amsterdammers van kleur woonden.’ Elk archeologisch onderzoek wijst uit dat die bewoners toch echt gewoon Joden waren. Worden die hier als allochtonen uit hun oude wijk weggesmokkeld? Een recente tentoonstelling in het Joods Historisch Museum benadrukte juist het Joodse karakter van de wijk. Een bijschrift spreekt over ‘bediende of slaafgemaakte’. Onzin: zelfs de kleine Afrikaanse gemeenschap daar, zo’n 150 man groot, bestond niet uit slaven, maar zelfstandige zeelui. Hier lijkt de wens de vader van de gedachte: men moet en zal zeventiende-eeuwse ‘zwarte slaafgemaakten’ hebben. Alleen was indertijd slavernij in Amsterdam al door de Staten van Holland verboden.
Een en ander wordt nog pijnlijker wanneer de in 1629 op Beth Haim begraven Joodse bediende Elieser op een foto van Humberto Tan door de rapper Typhoon wordt uitgebeeld als ‘zwarte man die deel uitmaakte van het huishouden van dichter-koopman Paulo de Pina.’ Maar waar het gemeentearchief de gepigmenteerde status van Elieser nog in het midden laat (‘een zwarte of donkere man’), simpelweg omdat we het niet weten, kiest deze expositie resoluut voor zwart. Ook wordt Elieser neergezet als slaafgemaakte, terwijl hij dat nu juist niet was. Anders was hij niet prominent naast de koopman begraven, maar als escravo moreno buiten het hek begraven. Elieser was een misschien zongebruinde, maar zeker Portugese Jood.
De hele expositie Hollandse meesters her-zien verhuisde recent, compleet met die ahistorische bijschriften, naar Museum de Hermitage.
Doorgeschoven
NIW stelde vragen over de vermelde vergissingen aan de GroenLinkse cultuurwethouder Touria Meliani, verantwoordelijk voor het gemeentelijk diversiteitsbeleid. Zelden zijn vragen zo snel doorgeschoven naar de makers van de expositie, terwijl het toch duidelijk om een politieke uiting gaat van de diversiteitsafdeling binnen het gemeentebestuur. Nu krijgt ‘maker’ Tjon A Fong de hete aardappel toegeschoven, terwijl deze theatermaker als curator van de expositie fungeert zonder aanwijsbare ervaring daarin, en zonder dat hij dankzij historische scholing zijn stempel erop kan drukken. Zijn theatergroep Urban Myth specialiseerde zich jarenlang, gestut door gemeentelijke subsidie, in voorstellingen over diversiteit, maar recent oordeelde het Amsterdams Fonds voor de Kunst dat het werk van de toneelclub wegens te geringe kwaliteit niet meer in aanmerking kwam voor subsidie.
Ingewijden op het stadhuis zien deze expositie dan ook als een politiek goedmakertje voor die subsidiestop. Vreemd, want diversiteit is toch bij uitstek een politiek issue, het is beleid van B en W. Zeker zolang de gemeente bewust de mate waarin een gesubsidieerde instelling naar diversiteit zegt te streven, als maatstaf hanteert voor subsidie en de hoogte daarvan. Niettemin moet Urban Myth stedelijke mythes ontmaskeren, niet in de wereld helpen door de Joodse geschiedenis van de stad te herschrijven. A Fong bleek desgevraagd incommunicado want in het buitenland, maar diverse voorlichters en een week verder bleek Kim Koopman van het Amsterdams Historisch Museum bereid het vuile werk voor de wethouder op te knappen. Zij vertelt wat we al weten: dat in Vlooienburg een kleine zwarte minderheid woonde. ‘Dus dat Amsterdam een verleden heeft met zwarte inwoners’, licht Koopman toe. Dat ontkent niemand, en het was de vraag ook niet. Het ging erom dat diversiteit als politiek doel van de Joodse buurt Vlooienburg een ‘wijk van kleur’ maakte die het niet was.
Geschiedvervalsing
Bij mij aan de overkant woonde jarenlang Donald Jones, uit Harlem, New York, en naar eigen zeggen toen ‘de enige neger in de Jordaan’. Hij zou vreemd hebben opgekeken als men zei dat daarom de Jordaan het New York van Nederland was. ‘Alsof het normaal, of helemaal niks is een neger te zijn’, had hij dan gezegd. Geschiedvervalsing: net zoals uit Vlooienburg de overgrote Joodse gemeenschap weggummen.
Toch moet de expositie het linkse gemeentebestuur tevreden hebben gesteld: Amsterdam heeft er ineens sinds 1600 een ‘zwarte’ geschiedenis bij. Is het dan een idee bij Spinoza, van wie een beeld bij de ingang van het stadhuis staat, zijn opschrift ‘Joodse vluchteling’ ook meteen maar te vervangen door ‘asielzoeker van kleur’?
Abonneer op het NIW
