Ronit Palache schreef afgelopen week een boeiend opinieartikel in de Volkskrant. Daarin sprak zij haar bewondering uit voor schrijfster Lale Gül, die wordt bedreigd omdat ze in haar boek Ik ga leven ferme kritiek uit op de islam en haar conservatief-Turkse opvoeding. Ik deel die bewondering, dat heb ik Gül persoonlijk laten weten. Terecht stipt Palache de nadelen van het beroemde (of beruchte) artikel 23 van de Grondwet aan, over vrijheid van onderwijs, omdat kinderen daarmee het risico lopen hun jeugd in een bubbel door te brengen. Zij vergelijkt islamistisch onderwijs en orthodox gereformeerd onderwijs met Joods onderwijs, met name Rosj Pina en Maimonides, waarop zij zelf gezeten heeft.
Ik weet dat ik me nu op glad ijs begeef, want ik spreek niet uit eigen ervaring, maar haar woorden schuurden. Palache beschrijft hoe verstikkend zij – achteraf bekeken – haar tijd op Rosj Pina en Maimonides heeft ervaren. Het feit dat Maimonides als excellente school bekend staat, wordt slechts in een bijzin genoemd. Ze beschrijft hoe zij, ondanks haar tolerant-traditionele opvoeding, zich moest bevrijden door een niet-koosjer broodje ossenworst te eten. Hoe zij zich op sjabbat genoodzaakt voelde om op de Buitenveldertse Van Boshuizenstraat in de auto een sjaal om haar hoofd te doen. Heeft dat te maken met het feit dat ze op Maimonides zat? Haar eerste achttien jaar doen haar zelfs denken aan de kinderen op de boerderij in Ruinerwold.
Palache heeft zeker een punt wanneer zij schrijft dat op Maimonides alleen halachisch Joodse kinderen worden toegelaten, dat is nog steeds onderwerp van discussie. Toch kreeg ik het gevoel dat zij een karikatuur schetst. Ook omdat ze voorbijgaat aan het feit dat Joods onderwijs bijdraagt aan versterking van een door de Shoa kaalgeslagen Joods-Nederlandse identiteit. Daarnaast zijn de verhalen over discriminatie van Joodse kinderen op openbare scholen geen uitzondering. Natuurlijk bestaan er parallellen tussen vormen van bijzonder onderwijs, maar echt niet alleen op religieuze basis. Denk aan scholen op theosofische grondslag of op een dubieuze didactische ideologie. In tegenstelling tot leerlingen die van Maimonides afkomen, hebben die jongeren een gigantische kennis achterstand bij hun intrede in de maatschappij.
Tot slot geef ik Palache nog een zaak ter overweging. Haar tekst is een schot voor de boeg voor haar dissertatie over religieverlaters van Joodse, christelijke en islamitische signatuur. Maar hoe atheïstisch je als Jood ook kunt zijn, Jood blijf je. Ik ben benieuwd hoe zij dat verschil in haar promotieonderzoek gaat ondervangen.
Abonneer op het NIW
