Commercie

Als dochter van de voorzitter van de vereniging voor volkssterrenwachten zat ik begin jaren tachtig met mijn broertjes aan de buis gekluisterd als Carl Sagans tv-serie Cosmos werd uitgezonden. Verplichte kost. De elpee met de filmmuziek van Vangelis, draaide ik ook grijs. Toen collega Bart Schut vertelde dat zijn volgende aflevering in de serie Joodse wetenschappers over de legendarische Sagan zou gaan, heb ik die muziek nog eens teruggeluisterd. Ik begrijp nog steeds waarom ik die zo mooi vond, maar moet concluderen dat mijn muziek smaak in de loop der jaren toch iets is veranderd.

Sagan, waarover u kunt lezen in deze editie, werd door de academische wereld commercie verweten. In mijn ogen maakte hij de astronomie, een onderwerp waar ik me mateloos voor blijf interesseren, voor een groot publiek bereikbaar. En ja, als je het over de wonderen van het heelal hebt, mag daar best wat bombastische muziek bij. Veel is gerechtvaardigd om wetenschap aan de man te brengen, als het doel maar de middelen heiligt. Ook Pfizer – de CEO ontving deze week de Genesisprijs, maar doneerde de één miljoen dollar aan Holocauststudies – zal aan het wetenschappelijke onderzoek enorm veel hebben verdiend. Mij hoor je daarover niet klagen.

Het wordt anders wanneer gammel onderzoek, gebaseerd op onwetenschappelijke aannames, met veel bombarie wordt gepresenteerd als waarheid, om daar vervolgens een behoorlijk commercieel slaatje uit te slaan. En nog anders wordt het als namen van vooraanstaande wetenschappers worden misbruikt om fondsen los te krijgen van bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam.

U begrijpt waar ik heen wil, want de commotie rond het boek over de verrader van Anne Frank is nog lang niet verstomd. Hier in Nederland tenminste. In de rest van de wereld lijken de dubieuze conclusies al lang als waarheid te zijn aangenomen. De verantwoordelijken voor wat vele experts inmiddels aanmerken als broddelwerk, wilden coûte que coûte aan torenhoge verwachtingen voldoen. Ze maakten die niet waar. Echter, in plaats van bescheidenheid en voorzichtigheid, gingen ze voor de pecunia, zoveel is inmiddels duidelijk.

Laten we hopen dat de aan het project verbonden expositie in het Amsterdams Stadsarchief, waarvoor de gemeente gelden reserveerde, niet doorgaat. En dat niemand zich waagt aan een film die de dubieuze conclusies opdient als waarheid. Wetenschap en commercie kunnen best samengaan, maar dan moet de wetenschap wel kloppen.