TEKST EN BEELD: ESTHER VOET EN BART SCHUT
Wat is er toch aan de hand, deze week in augustus? De hotelprijzen in Dublin zijn hoger dan in downtown New York. Terwijl we een stad volgehangen met Palestijnse vlaggen verwachten, kleurt het centrum vooral rood en paars. Veertigduizend Amerikanen blijken te zijn ingevlogen voor de opening van het Amerikaanse college football-seizoen. U leest het goed: de eerste wedstrijd van het jaar vindt niet plaats in de VS, maar in Ierland. Het land ontvangt de fans met open armen, want kassa. Rood is de kleur van Iowa State, paars die van Kansas State, vandaar. En dan zijn er nog concerten van Robbie Williams en Oasis.
De torenhoge hotelprijzen blijken echter niet alleen een gevolg van deze evenementen. In deze stad met opvallend weinig hoogbouw – je vindt in het centrum hele wijken met eensgezinswoningen – heerst grote woningnood. Niet alleen door de massa’s Oekraïense vluchtelingen die Ierland heeft opgevangen, vaak in hotels, maar ook door de expats die de beste appartementen voor de neus van de Ieren wegkapen. De nationale economie is booming, zo wordt gezegd, mede vanwege de multinationals die er vooral sinds de brexit zijn neergestreken. Niet dat de gemiddelde Ier daar veel van merkt, wordt ons diverse malen op het hart gedrukt.
Drie procent
Dat willen we best geloven. Dublin is een gezellige, maar rommelige stad met veel slecht onderhouden en leegstaande panden. Dat laatste zou vooral het gevolg zijn van speculatie waartegen de gemeente niet optreedt. Geen wonder dat de Ier zich volgens een recente peiling het meeste zorgen maakt om de woningnood, op de voet gevolgd door immigratie. De situatie in Gaza bungelt ergens onderaan: slechts drie procent van de Ierse bevolking maakt zich daar druk om. Toch loopt Ierland voorop in Europa als het gaat om antizionistische maatregelen. De Ierse kranten stromen over van het nieuws uit Gaza, waarmee lokaal nieuws naar pagina 7 wordt verwezen. Universiteiten hebben zich allang afgekeerd van hun Israëlische collega’s en politici buitelen over elkaar heen om te bewijzen dat ze de grootste Israëlcriticus zijn.
Anders dan in andere Europese landen zijn conservatieve partijen in Ierland antizionistisch en een rechts-populistische beweging staat nog in de kinderschoenen. Daarom heerst er over één zaak consensus: de ‘schandalige oorlog die Israël voert tegen het Palestijnse volk’. Politiek, universitair noch journalistiek wordt er tegengas gegeven. Dissidenten worden zonder pardon gecanceld. Toch zien we tijdens een uitgebreide tour door Dublin minder Palestijnse vlaggen dan je zou verwachten. Ze zijn er wel, maar het aantal staat in geen verhouding tot bijvoorbeeld Amsterdam. Misschien is dat omdat het hele land al ‘om’ is?
Je zou denken dat je als Jood in dit land niet dood gevonden wil worden, maar dat blijkt te boud gesteld.
Hart van de gemeenschap
De Joodse gemeenschap is geconcentreerd in het zuiden van de stad. We bezoeken een pizzeria, een orthodoxe en een liberale sjoel, een propvol Joods museumpje en Deli 613, waar de hele gemeenschap elkaar ontmoet. Deli 613 is meer dan een delicatessenwinkel. In het grote pand komt men samen voor Toralessen, feestdagen en gezamenlijke maaltijden. Het centrum is opgezet door Chabad.
Op vrijdagochtend is het een komen en gaan van klanten die hun challe op komen halen. De deuren van de zaak staan open, de zon schijnt, dus zit een grote groep vrouwen op het terras aan de straatkant. Het is een gemengd gezelschap: de vrouw van de voorzitter van de gemeente, vriendinnen die veelal – al dan niet aangetrouwd – familie van elkaar zijn en de jonge vrouwen die vanochtend vroeg zijn opgestaan om de challes te bakken. “Je mist vandaag één lid van de groep. Die zit nu in Engeland, daar komt ze oorspronkelijk vandaan. Tja, ze is Engels. Maar we hebben haar toch maar geaccepteerd,” grapt een van de dames, doelend op de historische animositeit tussen Ieren en Britten. Van enige angst hier als soft target te zitten, is geen sprake.
Leeg restaurant
De deli is een initiatief van rabbijn Zalman Lent en zijn vrouw Rifky. Zij kwamen in 2000 naar Ierland op uitnodiging van de gemeenschap. Hier geen onderlinge concurrentie tussen de verschillende religieuze stromingen: “Daarvoor is onze gemeenschap te klein.” Lent heeft een paar jaar geleden dit centrum opgericht. Naast de deli is er een koosjere keuken waar een niet-Joodse chef-kok die alles van kasjroet weet, de scepter zwaait. Er is een bibliotheek die gebruikt wordt als Joods studiecentrum, een kinderspeelruimte en een fors restaurant dat vandaag rond lunchtijd opvallend leeg is. Het is tekenend voor de situatie sinds 7 oktober 2023.
“Ierland wordt dankzij de internationale berichtgeving beschouwd als een land waar het niet meer veilig is voor Joden, wat in mijn optiek sterk overdreven is,” vertelt Zalman. “Ik denk niet dat Ieren in de kern antisemitisch zijn, maar ze kennen het verschil niet tussen Israëlisch en Joods. Toeristen blijven weg. De rechtstreekse vluchten van en naar Tel Aviv zijn gecanceld, ik heb er van de week een hele dag over gedaan om vanuit Israël terug te komen naar Dublin.”
‘Veel niet-Joden stappen in deze tijden liever niet een Joodse zaak binnen’
Het aantal Joodse toeristen uit Amerika is dramatisch gedaald en waar voorheen tachtig procent van de clientèle niet-Joods was, zetten velen nu liever geen voet meer over de drempel. “Ieren mijden nu eenmaal graag de confrontatie. In deze tijden stappen ze niet graag een Joodse zaak binnen.”
Vooral Israëli’s
Inmiddels leeft de gemeenschap met een andere realiteit. Terwijl rabbijn Lent ons een typisch Iers Joods gerecht voorzet, een verrukkelijke gebakken versie van gefilte fisj, vertelt hij hoe hij de demografie van de gemeenschap sinds 2000 heeft zien veranderen. Het oorspronkelijke Asjkenazische bevolkingsdeel vergrijst. Veel jongeren kiezen ervoor, mede vanwege de huwelijksmarkt, naar grotere kehilot te trekken zoals die in Londen en Manchester. De Ierse gemeenschap, en dan hebben we het eigenlijk alleen over die in Dublin, is zo’n 2500 leden groot. “Die bestaat inmiddels voor veruit het grootste deel uit Israëli’s,” zegt Lent, “onder wie expats die bij de hier neergestreken techbedrijven werken, en studenten. Velen woonden hier al voor 7 oktober 2023. Een voorbeeld: ons zomerkamp van vorige week bestond uit 45 deelnemers. Daarvan waren er 40 Israëlisch.”
Zalman Lent en zijn vrouw Rifky kijken naar de toekomst, naar een tijd na de oorlog in Gaza. Er zijn vergevorderde plannen voor een Joods studentenhuis en een aparte bakkerij, waarmee ze binnenkort een begin hopen te maken. Zodra het kan en het benodigde geld binnen is, is dat een van de volgende doelen, juist ook omdat veel Joodse studenten vanwege de vijandige opstelling op universiteiten, de rust zoeken van een veilige, Joodse omgeving.
Hoge prijs
Hoezeer die studenten onder druk staan, vertelt Rachel Moiselle. Zij is promovenda in de linguïstiek aan Trinity College, de prestigieuze universiteit van Dublin. Zoals in veel andere landen is ook hier de universiteit een van de grootste aanjagers van anti-Israëlsentiment. Moiselle is een van de weinigen die zich daartegen durft uit te spreken, wat haar op X ruim 36 duizend internationale volgers heeft opgeleverd.
Voor die strijd betaalt ze een hoge prijs. Zij probeert de aanvallen van haar tegenstanders altijd keurig en feitelijk te weerleggen, maar wat zij aan antisemitische intimidatie over zich heen krijgt, is tenhemelschreiend. Moiselle zag wat er op 7 oktober gebeurde: “Die dag werd gevierd en toegejuicht. Ook op Trinity, zelfs door gerespecteerde leden van de staf. Eén docent publiceerde een cartoon van een Palestijn met een geweer in zijn hand en had zelfs waardering voor de aanval.” Toen de promovenda hier op X bezwaar tegen maakte, werd ze door haar decaan gesommeerd die berichten te verwijderen. Er werd een officiële klacht tegen haar ingediend, want zij zou de reputatie van de bewuste docent beschadigen. Rachel noemt zijn naam niet, maar het blijkt om Brandon Ciarán Browne te gaan, die nota bene conflictoplossing doceert. Moiselle kreeg van de leiding te horen dat haar bezwaren ongegrond waren, omdat dit Brownes ‘terrein van expertise was’. Ook de vakvereniging van universitaire medewerkers uitte openbaar haar goedkeuring voor 7 oktober.
Autoritair
Moiselle kan een goed oordeel vormen over de veranderde mentaliteit op haar universiteit, die alle banden met Israël heeft verbroken. Ze studeerde er eerder van 2011 tot 2015.
‘Ik word geconfronteerd met een intolerante, autoritaire mentaliteit’
“Het is een verschil van dag en nacht. Ook de studentenorganisaties zijn compleet overgenomen door BDS. In de jaren tussen 2015 en nu heeft de universiteit fors geïnvesteerd in diversiteit en inclusiviteit. Maar ik word geconfronteerd met een intolerante, autoritaire mentaliteit. Daarnaast haalt de universiteit dubieuze sprekers binnen. Zoals Muhammed Hijab, een islamistische activist die niet alleen antisemitisch is, maar ook antihindoe en volslagen misogyn. Een gevaarlijke man. Op Trinity kon hij vrijuit praten.”
Heeft Moiselle een verklaring voor het succes van de nieuwe doctrine die door de samenleving lijkt te zijn overgenomen? “Ik denk dat de ontkerkelijking een rol speelt. Misschien heeft het ermee te maken dat mensen een houvast nodig hebben en dat ze die zoeken in deze nieuwe ideologie.”
Daarin is geen ruimte voor een andere mening. In haar strijd heeft Moiselle veel vrienden verloren, zelfs jeugdvriendinnen. Haar sociale wereld is klein geworden, haar ouders en de gemeenschap zijn nu haar steun en toeverlaat. “Weet je,” zegt ze, “naast het antisemitisme, de opruiing en het gedreig waarmee ik ben geconfronteerd, is misschien wel het ergste het besef dat er niet zoiets bestaat als sisterhood. Vrouwen deinzen er niet voor terug zich seksistisch en misogyn naar me te uiten.”
Ook in Ierland geldt: gaat het om de oorlog in Gaza, dan lijken alle taboes over Joden overboord te zijn gezet.
Verliefd op Ierland
Orli Degani is een van de Israëli’s die Ierland bewust tot haar nieuwe thuisland maakte. Haar familie komt uit Duitsland, ze is geboren en opgegroeid in Israël en nu in het bezit van het Iers staatsburgerschap: een Ierse met een overduidelijk Israëlisch accent. Hoe dat zo kwam? “Ik ben in mijn leven vaak verhuisd. Mijn man en ik gingen waar we werk hadden. In 2016 reisden we met onze zoons tijdens een sabbatical een jaar door Europa en kwamen in Ierland terecht. We werden verliefd op het land. Toen mijn man hier in 2018 een baan kreeg aangeboden, kozen we definitief voor Ierland.”
Niet veel later begon het stel het adviesbureau Degani Consultants, dat start-ups begeleidt. De bedrijven worden veelal doorverwezen door de gemeente. Voor 7 oktober merkte het echtpaar nu en dan onderhuidse, onuitgesproken signalen op. Mensen die tijdens vergaderingen bijvoorbeeld niet naast hen wilden zitten. Maar één keer kreeg het stel overduidelijk te maken met antisemitisme. Toen een cliënt weigerde van Orli’s bedrijf gebruik te maken ‘omdat we Joden waren,’ zoals de beoogde klant de gemeente liet weten. “Maar na 7 oktober leek het alsof het taboe ineens niet meer bestond.”
Uit de partij gezet
Dat gold zeker voor de partij waarvoor Orli Degani in 2020 besloot zich in te zetten, de Sociaaldemocraten. “Na een tijdje vrijwilliger te zijn geweest, werd ik aangewezen als kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat houdt hier in dat je van deur tot deur gaat, het gaat om persoonlijk contact. Mijn speerpunt was vooral de woningnood. Toen kwam 7 oktober en veranderde alles. Sprak mijn partij zich in het begin nog uit tegen Hamas, naarmate de tijd vorderde, wilden de Sociaaldemocraten niet eens meer toegeven dat die slachting had plaatsgevonden.”
Begin vorig jaar stapte Degani naar de partij om het bestuur in te lichten over de angst in de Joodse gemeenschap: hoe Joden werden buitengesloten, hoe kinderen op scholen werden gepest, hoe bedrijven zagen dat hun clientèle ineens wegbleef. Het was aan dovemansoren gericht, de partij pookte het vuur zelfs op. “Hoewel de officiële lijn van de partij een tweestatenoplossing is, waar ik voorstander van ben, hoorde ik een-op-een heel andere geluiden: Israël zou geen bestaansrecht hebben.
‘Joden zouden niet kunnen oordelen over wat wel en niet antisemitisme is’
“Mijn kandidatuur werd ingetrokken en ik werd de partij uitgezet, ik was persona non grata geworden. Het excuus? Joden zouden niet kunnen oordelen over wat wel en niet antisemitisme is.”
Degani besloot als onafhankelijk kandidaat verder te gaan en daarmee begon de hetze: “Mijn voormalige partijgenoten analyseerden al mijn socialemedia-uitingen, maar vonden natuurlijk niets waarmee zij konden bewijzen dat ik genocide zou steunen of een kindermoordenaar zou zijn. Toen gooiden ze het op mijn vrouw-, immigrant- en Joods-zijn. Ze gingen achter mijn man aan en achter het personeel van ons bedrijf. En ze stapten naar de landelijke media, waar ze vertelden dat met ‘deze genocidesupporter’ korte metten moesten worden gemaakt. Ze trokken een nieuwe kandidaat aan. Intussen ging ik gewoon door met deur-tot-deurgesprekken.”
Wat waren de reacties? “Kijk, Ieren zullen je nooit in je gezicht zeggen wat ze echt vinden, maar toch heb ik m’n portie racisme wel gekregen. De een hield niet van immigranten, de ander gewoon niet van Joden.”
‘Vriendelijk en tolerant’
Uiteindelijk won Orli Degani niet. Haar vervanger bij de Sociaaldemocraten ook niet, maar: “Toen afgelopen najaar de landelijke verkiezingen plaatsvonden, was er op de publieke tv-zender een groot debat met de leiders van alle tien partijen. Ze waren het over één ding allemaal eens: drie keer raden.”
Intussen worden antisemitische incidenten onder het tapijt geveegd. In totaal zijn er drie gewelddadige incidenten gepubliceerd. Een van de drie, waarvan een video is, werd na lang aandringen gepubliceerd in één krant. We zien een Joodse man die een dronkaard helpt met het betalen van zijn kaartje in de bus. De dronken Ier meent de man te herkennen als Joods, geeft hem een klap in het gezicht en begint tegen hem te schreeuwen met uitlatingen als ‘jullie genocidale Joden’.
De meeste kranten weigeren ook maar één woord vuil te maken aan dit soort incidenten. Sommige geïnterviewden vertellen de onderliggende reden: de Ier ziet zichzelf als vriendelijk en tolerant. Jodenhaat past niet in het Ierse paradigma. “De meeste Ieren voelen zich diep beledigd als je hen confronteert met hun antisemitisme,” zegt een geïnterviewde die haar naam liever niet gepubliceerd ziet worden. “Maar vaak zijn ze zich helemaal niet bewust van hun eigen vooroordelen. Ze worden gevoed door activisten die zeggen van Joodse komaf te zijn, die in de pers mogen brullen dat ze zich schamen voor hun davidster. Maar niemand in de gemeenschap weet wie ze zijn.”
Orli Degani heeft inmiddels een nieuw doel. Ierland kent geen instantie als het CIDI of de Britse evenknie CST. Antisemitische incidenten kunnen nergens worden gemeld, maar ze zijn er wel degelijk. Zo vertelt de orthodoxe moeder Nora hoe haar zoon David, duidelijk herkenbaar als Jood, regelmatig buiten Trinity College werd opgewacht door een groep jongens van Noord-Afrikaanse herkomst. Op een dag volgden ze hem zelfs tot in de bus. Hij wist aan de groep te ontsnappen, maar wijzigde sinds die ervaring zijn dagelijkse routine: niet meer elke dag op hetzelfde tijdstip Trinity verlaten, niet meer altijd met dezelfde bus naar huis. Inmiddels studeert David in de Verenigde Staten, zijn ervaring staat nergens op papier. Degani wil deze incidenten gaan inventariseren. De uitingen van onze taxichauffeur (zie pagina 14) leggen we dus maar meteen bij haar neer.
Drijfzand
Maurice Cohen is als voorzitter van de Vereniging van Joodse Organisaties het boegbeeld van de gemeenschap. We spreken hem in het centrum van Dublin. Cohen is de belangrijkste vertegenwoordiger van Joods Ierland in de politiek en de media. Hij kent de Ierse maatschappij door en door. Hij vertelt over de dualiteit die hij als kind ondervond als hij met zijn vader langs de rooms-katholieke kerken ging om post zegels op te kopen die door geëmigreerde Ieren werden opgestuurd.
“Bij de mensen met wie mijn vader in aanraking kwam, was er respect voor hem, juist omdat hij Joods was. Daar stond tegenover dat de aartsbisschop een antisemiet was die grote invloed had op de politiek. Die invloed is nu veel minder, maar zit bij velen nog in het DNA.”
Hij legt uit dat de Ierse economie niet zo solide is als het lijkt. “Die steunt hoofdzakelijk op twee pijlers: hightech bedrijven en de farmaceutische industrie. Maar op de lijst van 160 landen waarin het goed investeren is, komt Ierland niet eens meer voor.” De maatregelen die Trump heeft aangekondigd, worden met angst en beven tegemoetgezien. De woningnood is torenhoog, immigratie wordt een steeds groter probleem omdat veel nieuwkomers werkloos zijn, waardoor de druk op de verzorgingsstaat toeneemt.
En dan zijn er de belastingen. Na de financiele crisis van 2008 moest Ierland door andere landen worden gered. “De inkomstenbelasting werd verhoogd en de schulden zijn tot op de laatste cent terugbetaald. Maar die tijdelijke belastingen zijn nooit teruggedraaid. Volgens diverse experts is onze economie echt niet zo sterk als-ie lijkt, die rust voor een groot deel op drijfzand.”
Wokeness
Vanuit de bubbel waarin politici volgens Cohen leven, is het gemakkelijk de focus op iets anders te leggen, om de aandacht af te leiden van de interne uitdagingen. Hij heeft zichzelf altijd gezien als een man die zich in politiek opzicht links van het midden bevond. Dat is nu aan het veranderen. “Niet omdat ik verander, maar omdat links zo enorm naar het extreme is opgeschoven.” Hij ziet dat ook in zijn land voorzichtig rechts- populistische politieke stemmen opkomen, waar de regering geen antwoord op heeft. In tegenstelling tot de rest van Europa zijn die rechtse stemmen niet per se pro-Israël.
“Volgens mij zit het verschil erin dat de Ieren niets te maken hebben gehad met de Shoa,” legt Cohen uit. “De honderd Joodse vluchtelingen die hier onderdak zochten, hebben ze teruggestuurd. De Holocaust heeft de Ieren nooit geraakt, daarom is er geen enkel gevoel van schuld. Hier heeft niemand meer een persoonlijke herinnering aan wat die oorlog werkelijk inhield.”
Maar is het niet juist de herinnering aan de vrijheidsstrijd waarom de Ieren zich identificeren met de underdog? Dat speelt zeker mee, denkt Cohen. “De Ier laat zich er graag op voorstaan op te willen komen voor alle onderdrukten. Wij hebben als geen ander land wokeness omarmd.” En dat laat het land weten ook in de Europese Unie, als koploper in de boycotacties tegen Israël. “Het is een obsessie, een soort massahysterie. Maar ik hoor al geluiden dat Europese vertegenwoordigers er moe van worden. Zo van: daar heb je de Ieren weer.”
‘Zodra je in een discussie iets moet gaan uitleggen, heb je al verloren’
Tegelijkertijd heeft hij kritiek op de manier waarop Israël zich opstelt. Cohen heeft een hekel aan het woord hasbara. “Dat zou uit het woordenboek geschrapt moeten worden. Het betekent letterlijk ‘uitleggen’, maar zodra je in een discussie iets moet uitleggen, heb je al verloren. Het waarom is heel simpel: met logica verander je geen emoties. Israël begrijpt dat niet. Het enige wat ik probeer te doen is mensen de vraag stellen: ‘Wat had jij in die situatie na 7 oktober gedaan? Wat had jij gedaan als ze vanuit Noord-Ierland ineens zo’n slachtpartij zouden aanrichten?’ Iedereen blijft me daarop het antwoord schuldig.”
____________________
Onvermoeibaar strijder
De meest spraakmakende Ierse Jood van deze eeuw is ongetwijfeld Alan Shatter. De in Dublin geboren 74-jarige oud-politicus werkte in zijn jonge jaren in een Israëlische kibboets, wat vandaag de dag als doodzonde beschouwd zou worden in de Ierse politiek. Parallel aan een succesvolle carrière als advocaat, werd Shatter in 1981 gekozen als lid van de Dáil, het Ierse Lagerhuis. Daar onderscheidde hij zich al snel door zich in ethische kwesties weinig aan te trekken van de fractiediscipline. Zo stemde hij tegen een grondwettelijk verbod op abortus en verzette hij zich tegen de hondenjacht op hazen, een eeuwenoude Ierse traditie.
Als overtuigd zionist was Shatter vaak een eenzame pro-Israëlstem in de Ierse politiek. In 2009 leverde hem dat een vergelijking met nazipropagandaminister Joseph Goebbels op door een collega van het extreemlinkse Sinn Féin. Twee jaar later werd Shatter benoemd tot minister van Justitie én van Defensie. In 2014 zag hij zich gedwongen af te treden om een afluisterschandaal bij de politie. De minister legde zich er niet bij neer en werd tot aan het hooggerechtshof toe in het gelijk gesteld.
Met name sinds 7 oktober 2023 spreekt Alan Shatter zich in het openbaar uit tegen het vrijwel unanieme antizionisme in de Ierse politiek. Hij ageert tegen een landelijke boycot van producten uit nederzettingen op de Westoever. Zo’n boycot vergeleek hij met anti-Joodse maatregelen in het Duitsland van de jaren 30. In augustus stuurde Shatter een klacht naar de Ierse voetbalbond, nadat profclub Bohemians uit Dublin een wedstrijd had gespeeld met een afbeelding van een Palestijnse staat die het gehele territorium van Israël in beslag nam.
____________________
Jonge opperrabbijn
De synagoge van de orthodoxe Hebrew Congregation in Dublin herinnert in niets aan het trotse gebedshuis aan Adelaide Road in het centrum van de stad, dat in 1999 werd gesloten. De gemeenschap verplaatste zich naar het zuidelijker gelegen Rathmines, naar een naoorlogs gebouw waar alleen de gebrandschilderde ramen de moeite van het aankijken waard zijn. De sjoel biedt plaats aan 450 personen, maar werd kortgeleden verkocht. Binnenkort verhuist de gemeenschap naar een ander pand, met een capaciteit van slechts 150 zitplaatsen.
Binnen worden we verwelkomd door de opvallend jonge opperrabbijn. Yoni Wieder is achter in de twintig, een Brit die gecharmeerd raakte van de warme, hechte gemeenschap. Hij besloot met zijn vrouw definitief de Ierse Zee over te steken. Niet veel later werd hij benoemd tot opperrabbijn van Ierland.
“Toen ik hier kwam, was de gemeenschap er trots op Iers en Joods te zijn,” zegt Wieder. “De leden vertelden onder meer dat het hier voor Joden veiliger was dan in het Verenigd Koninkrijk, omdat hier veel minder incidenten en fysieke aanvallen op Joden waren. Dat klopt. Maar ook kennen ze de antisemitische geschiedenis van het land en zien ze hoe antisemitisme hier weer groeit. Een ouder lid van de gemeenschap vertelde me kortgeleden: ‘Ik beschouwde mezelf altijd als een Ierse Jood en nu voel ik me als een Jood die in Ierland leeft.’ We moeten zaken niet overdrijven, want we worden niet dagelijks met antisemitisme geconfronteerd maar het is een feit dat telkens als de Joodse staat zich moest verdedigen in een oorlog, het anti-Israëlsentiment groeide. Maar de demonisering is nog nooit zo wijdverbreid geweest als nu.”
“In november hebben we presidentiële verkiezingen. Een krant opende nu al met de tekst dat Israël daarin een centrale rol zou gaan spelen. Dan vraag je je toch echt af waarom, met alle interne problemen die in ons land spelen.”
Wieders verstandhouding met andere religieuze gemeenschappen zijn minder sterk dan voorheen. “Er zijn kleine groepen die aan onze kant staan, zoals de evangelische christenen, maar bij de Church of Ireland ligt dat heel anders. Een predikant stak bij een grote bijeenkomst in november een preek af waarin hij vertelde hoe Israël zichzelf ziet als het superieure ras en er daarom geen probleem mee had onschuldige burgers te doden. Hij vermengde nazidenkbeelden met de ‘Israëlische ideologie’. Geen woord over Hamas, alles compleet zwart-wit.”
Zwart-wit
‘De aartsbisschop bood mij persoonlijk excuses aan, maar weigerde dat in het openbaar te doen’
“Ik hoor dezelfde geluiden van de rooms-katholieke kerk, wellicht valt dat te verwachten. Maar juist van de Ierse kerk was deze retoriek teleurstellend.” De aartsbisschop bood Wieder persoonlijk excuses aan voor die preek, maar weigerde dat in het openbaar te doen.
Met de moslimgemeenschap waren er tot 7 oktober relatief vriendelijke betrekkingen. Zoals met een zeer invloedrijke imam uit Pakistan, Muhammed Umar al-Qadri. In 2023 sprak hij zelfs tijdens een Chanoekaviering. Die vriendschap bekoelde toen boven water kwam dat Al-Qadri al voor 7 oktober berichten op sociale media bleek te hebben gedeeld waarin hij de terroristen van Hamas ‘zijn broers en zusters’ noemde. Op zijn X-account lezen we dat Al-Qadri voorzitter is van de Moslimraad voor Vrede en Integratie; hij stelde zich recentelijk kandidaat voor het Ierse parlement.
Renaissance
Veel Joodse jongeren uit de gemeenschap trokken naar Engeland, en dan zijn er ook die kozen voor assimilatie. De gemeenschap vergrijsde, maar er is een kleine renaissance zichtbaar. “Vooral dankzij de komst van jonge Israëlische gezinnen, hoewel ik in die groep ook onrust bemerk in het huidige klimaat.” De rabbijn hoopt dat er niet een al te negatief beeld ontstaat. “Ik heb gezien hoe onze gemeenschap de afgelopen anderhalf jaar is opgebloeid. We zien dat meer mensen naar onze bijeenkomst komen en er zijn meer aanmeldingen op Stratford College, de van oorsprong Joodse school. Die is nu voor iedereen toegankelijk, maar draagt nog altijd een duidelijk Joods stempel. Mensen hebben die verbondenheid nodig, de steun van de gemeenschap.
‘Er komen veel mensen op mij af die zeggen: wij staan naast jullie’
En ik loop overal met mijn kipa op. Ja, ik word weleens uitgescholden, maar er zijn ook mensen die op me afkomen en zeggen dat ze plaatsvervangende schaamte voelen voor wat in het parlement en de journalistiek gebeurt. Die zeggen: wij staan naast jullie.”
Deze Dublinspecial werd mede mogelijk gemaakt door Maror en verscheen eerder in het NIW43 van 12 september 2025
