De Rothschilds: Van societykoningin tot zwart schaap

Met uitzondering van de Engelse koninklijke familie zullen er weinig families zijn waarover door de eeuwen heen zoveel geroddeld is als over de Joodse bankiersfamilie Rothschild. Het is vaak moeilijk feit van fictie te onderscheiden. Het grote brein achter de successerie Downton Abbey, de schrijver en producer Julian Fellowes, werkt op dit moment aan een nieuw kostuumdrama voor televisie over deze dynastie. Het NIW portretteert in een nieuwe serie vijf opvallende telgen uit dit roemruchte geslacht. Deze week deel 1: Almina Herbert, dochter van Alfred de Rotschild, gravin van Carnarvon.

Als op 4 november 1922 door Howard Carter in de Egyptische Vallei van de Koningen het ongeschonden graf van farao Toetanchamon wordt ontdekt, is dat over de hele wereld maandenlang voorpaginanieuws. Carter kon zijn archeologische onderzoek doen dankzij de financiële steun van George Herbert, de vijfde graaf van Carnarvon. Het geld voor de opgravingen was echter niet van de graaf afkomstig maar van zijn vrouw, Almina Victoria Maria Alexandra Wombell. Almina is naar algemeen wordt aangenomen het onechte kind van bankier Alfred de Rothschild. Ze wordt op 14 april 1876 geboren. Haar moeder, Marie Boyer, door intimi Mina genoemd, is getrouwd met Frederick Wombell, een aristocraat die voortdurend kampt met financiële problemen. Bankier en fervent kunstliefhebber en -verzamelaar Alfred de Rothschild zorgt voor de kennismaking tussen Mina en Frederick. Het is een ongelukkig huwelijk en de rapen zijn gaar wanneer Frederick op heterdaad wordt betrapt bij het stelen van waardevolle spullen van Mina’s familie. Hoewel het paar getrouwd blijft, scheiden ze al snel van tafel en bed. Maar acht jaar later schenkt Mina het leven aan een dochter, Almina. De naam is een combinatie van Alfred en Mina. Hoewel hij haar nooit officieel zal erkennen als zijn dochter, is het een publiek geheim wie Almina’s vader is. Almina is Alfreds oogappel en zal ook zijn fortuin erven. Hij stelt alles in het werk om het Mina en Almina naar de zin te maken. Almina wordt door hem verwend en maakt op haar zeventiende haar debuut in de Londense high society. Er is een brief waarin Alfred na een bedelbrief van Almina vraagt: “Och lieve, ik heb je vorige week nog 10.000 pond gegeven, wat heb je in vredesnaam met dat geld gedaan, m’n schat?”

Bruidsschat
Almina is negentien als zij in 1895 trouwt met de tien jaar oudere George Edward Stanhope Molyneux Herbert, de vijfde graaf van Carnarvon. Het is een verstandshuwelijk: hij krijgt haar geld, zij zijn titel want de wetenschap dat ze een buitenechtelijk kind is heeft haar kansen op de huwelijksmarkt verkleind, ondanks het enorme vermogen dat ze zal erven. Hoewel Lady Fiona Herbert, de achtste gravin van Carvarnon, in haar boek Lady Almina and the Real Downton Abbey uit 2012 stelt dat Almina in die beginjaren dolverliefd is op haar echtgenoot. In ieder geval zal de bruidsschat extra interesse van de graaf hebben gewekt: Alfred schenkt Almina bij trouwen een bruidsschat van 500.000 pond (tegenwoordig een slordige 30 miljoen euro) en hij betaalt alle openstaande schulden van George af. Als Alfred, de eerste Joodse directeur van de Bank of England, in 1918 sterft, erft Almina ook andere bezittingen, waaronder vastgoed en zijn uitgebreide, zeer waardevolle kunstcollectie. Een deel daarvan zal worden verkocht om de expeditie van Howard Carter in Egypte te financieren. Herbert staat bekend als lui maar is een goede vriend van de koninklijke familie. Hij deelt hun passie voor paarden en de band tussen de families zal generaties na zijn dood blijven bestaan.

Kasteelvrouwe
Het kersverse echtpaar neemt zijn intrek in Herberts landhuis, Highclere Castle. Als u nu denkt: hé, dat kasteel ken ik ergens van, kan dat kloppen. Highclere Castle is de locatie waar de succesreeks Downton Abbey is opgenomen en de serie vertoont meer overeenkomsten met de oorspronkelijke bewoners. Maar daarover later meer. Ook delen van Stanley Kubricks film Eyes Wide Shut met Nicole Kidman en Tom Cruise spelen zich er af. Highclere Castle wordt al genoemd in het beroemde Domesday Book uit 1086, geschreven in opdracht van Willem de Veroveraar. Maar de huidige façade stamt uit de eerste helft van de negentiende eeuw, wanneer de architect van de Houses of Parliament in Londen, Charles Barry, het huidige gebouw ontwerpt. Geen wonder dat de Earl of Carnarvon aan het fin de siècle op zoek moet naar fondsen. Almina maakt zich snel meester van de taken die van haar als kasteelvrouwe worden verwacht. Ze staat aan het hoofd van een huishouden met tachtig werknemers. Als de Britse troonopvolger, Edward VIII – die later zal aftreden vanwege zijn liefde voor Wallis Simpson – drie dagen op bezoek komt, spaart ze kosten noch moeite. De menu’s zijn bewaard gebleven, ze ademen een decadente overvloed. Om een paar gerechten te noemen: wild gevogelte gevuld met foie gras, tarbot grillé Dugléré, vernoemd naar de beroemde Parijse chef, en nog geen twee uur later nog een overvloedig souper met diverse soorten koud vlees van gevogelte en biefstuk. Kosten voor dit logeerpartijtje: omgerekend zo’n half miljoen euro.

Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, is het voor haar klip en klaar: Highclere Castle wordt een kliniek voor gewonde militairen

In 1898 wordt de zo belangrijke zoon en opvolger geboren, de zesde graaf van Carvarnon, Henry George Alfred Marius Herbert en later nog een dochter, Evelyn. Maar Almina is niet alleen moeder en Lady of the Manor. Ze heeft een passie: de verpleging, ontstaan toen ze haar vader Wombell op zijn sterfbed verzorgde. Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, is het voor haar dan ook klip en klaar: Highclere Castle wordt een kliniek voor gewonde militairen, waar ze in luxe kunnen worden verzorgd. Ze bemoeit zich met alles, tot aan de zachtheid van de donzen kussens toe en ze steekt ook als verpleegster de handen uit de mouwen. Haar vrouwelijk verplegend personeel wordt collectief in door Almina zelf ontworpen uniforms uitgedost, in crushed strawberry-roze. Het is papa Alfred die ervoor betaalt. Zelf weigert ze pertinent ook maar één rekening uit te schrijven aan haar rijke clientèle.

Vloek van de farao
De huidige – achtste – Lady Carnarvon in haar biografie over Almina: “Ze gaf geld uit als water, ze gaf het uit aan het redden van levens. Als je toch je fortuin wilt verspillen, is dat een behoorlijk goed begin.” Ook geeft Almina lezingen aan diverse vrouwenorganisaties die gedurende deze tijd steeds luider hun stem laten horen. Alfred overlijdt in 1918 en laat vrijwel zijn hele bezit aan haar na. Als ze voor haar werk tijdens de oorlog in 1919 de onderscheiding van Commander of the Order of the British Empire krijgt aangeboden, slaat ze die af. Wat ze deed was vanzelfsprekend, vindt ze. In deze geschiedenis zit een aantal parallellen met de serie Downton Abbey: Cora Crawley (Elizabeth McGovern), de vrouw van kasteelheer Robert Crawley (Hugh Bonneville) is een rijke erfgename. Zij heeft het geld waarmee de Abbey overeind gehouden wordt. En is het niet Sybil Crawley die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog tomeloos inzet als verpleegster van gewonde soldaten die in Downton Abbey worden verpleegd? Sybil, de feministe die strijdt voor vrouwenrechten?

Naast de paardensport heeft manlief George Herbert nog een hobby. Hij is amateurarcheoloog en sponsort vanaf 1917 met Almina’s geld de jonge archeoloog Howard Carter. Hij gaat geregeld op bezoek in Egypte. Een paar keer denkt het echtpaar Herbert erover om de financiële stekker uit het geldverslindende project te trekken. Eén keer zelfs loopt een ruzie tussen Carter en Herbert zo hoog op dat de opgravingen helemaal worden stilgelegd. Ze worden na een paar maanden hervat, na excuus van Herbert aan Carter. Kort daarna, op 4 november 1922, ontdekt Carter een nog verzegelde graftombe. Twee weken later komen Lord Carnarvon en zijn dochter Evelyn aan in Egypte. Er moet tot februari 1923 worden gewacht op permissie van de Engelse autoriteiten in Egypte, maar dan wordt de tombe geopend en wordt de schat gevonden die de hele wereld tot op de dag van vandaag bewondert. Lang kan Lord Carnarvon niet van de vondst genieten. Herbert haalt kort na de ontdekking tijdens het scheren een muskietenbeet open. Die ontsteekt en er volgen complicaties. Herbert, die altijd al een slechte gezondheid heeft gehad, sterft in april in het Continental Savoy Hotel in Caïro, met Almina aan zijn zijde. Ze brengt het levenloze lichaam van Herbert terug naar Engeland, waar hij op het landgoed wordt begraven. Als ook andere leden van de expeditie een vroege dood sterven, ontstaat de hype rond ‘de vloek van de farao’, die Herbert de das om zou hebben gedaan. Zoon Henry gelooft heilig in de mythe en vertelt dat de lievelingshond van Herbert in Highclere Castle, op de nacht van zijn sterven, één tragische huil heeft gegeven en daarna ook zijn laatste adem heeft uitgeblazen.

Chantage
Almina heeft intussen niet stil gezeten. Drie jaar voor de dood van haar man heeft ze kolonel Ian Dennistoun leren kennen in Parijs. Met zijn vrouw, Dorothy Dennistoun, ontstaat een innige vriendschap, Dorothy woont zelfs anderhalf jaar bij de Herberts in, maar dat weerhoudt Almina er niet van tot over haar oren verliefd te worden op de kolonel. En hij op haar. Er ontstaat een romance met de armlastige Dennistoun. Hij scheidt van Dorothy terwijl George Herbert nog leeft en neemt zijn intrek in een van de cottages op Almina’s landgoed. Almina gebruikt zijn bankrekening om de belasting te ontduiken. Miljoenen zijn ineens ‘weg’. Acht maanden na de dood van Herbert trouwt ze al met Dennistoun. En dan ontstaat ‘het probleem’ Dorothy. De hartsvriendinnen zijn inmiddels aartsvijanden. Hoewel Dorothy financieel door het echtpaar wordt ondersteund,
weigeren ze haar noodkreten voor extra toelagen te honoreren. Dorothy heeft Dennistoun tijdens de scheiding een verklaring laten ondertekenen dat als hij beter in zijn slappe was komt te zitten, hij voor een redelijke alimentatie zal zorgen. Dorothy houdt hem nu, vier dagen nadat hij met Almina in het huwelijk is getreden, in een brief aan die afspraak. Almina ziet dat als chantage. De zaak wordt tot de hoogste rechter uitgevochten. Dorothy hangt alle vuile was buiten.

‘Ze gaf geld uit als water, aan het redden van levens. Als je toch je fortuin wilt verspillen, is dat een goed begin’

Schandaal
De Britse pers draait overuren: hoe Dennistoun haar ooit zou hebben gedwongen met zijn meerdere te slapen om zo in het leger hogerop te komen. Hoe Dennistoun al met Almina overspel zou hebben gepleegd terwijl Lord Carnarvon nog leefde. Hoe Almina hem gebruikt voor haar witwaspraktijken. De zaak ‘Dennistoun versus Dennistoun’ beheerst in 1924 maandenlang de Engelse kranten. Dennistoun zelf verliest zijn rang in het leger. Het wordt zo erg dat koning George VI zich persoonlijk met de zaak bemoeit en verklaart dat hij het allemaal met walging en plaatsvervangende schaamte aanschouwt. De uiteindelijke uitspraak: Dennistoun en Almina worden veroordeeld tot het betalen van een schamele 472 Engelse pond, maar het kwaad is geschied. Almina moet een enorme som achterstallige belasting betalen, de advocatenkosten zijn de pan uitgerezen, voormalige ‘vrienden’ willen niets meer van het echtpaar weten. De kosten zijn enorm, zo’n 400.000 Engelse pond; de immateriële schade is nog groter.

Toch blijft Almina pal staan voor haar kliniek voor de rich and famous in Londen die ze inmiddels heeft geopend in Alfred House, het stadspaleis van haar vader Alfred. En hoe rijk haar patiënten ook zijn, ze stuurt hen nooit een rekening. Ze vindt dat ‘niet kies’. Als haar iets ontbeert, is het zakelijk instinct. In 1933 komt daar nog een schandaal bovenop wanneer een van haar vijanden de luxe kliniek ‘Almina’s Abortionist Parlour’ noemt, hij beschuldigt haar ervan dat er – in die tijd volstrekt illegale – abortussen worden uitgevoerd. Dennist oun en Almina trekken zich terug uit het openbare leven en nemen hun intrek in een bescheidener optrek in Schotland. Om het allemaal te kunnen bekostigen verkoopt ze kunstwerken uit Alfreds erfenis. Niet voor de eerste keer.

En dan ontstaat ‘het probleem’ Dorothy. De hartsvriendinnen zijn nu aartsvijanden

Opgejaagd bestaan
In 1938 overlijdt Dennistoun op 59-jarige leeftijd. Daarna begint Almina te zwerven. Ze verhuist naar het eiland Wight, huurt een appartement in het chique Regent’s Park en ze verkoopt haar aandeel in het Alfred Rothschilds Fonds van 500.000 pond. Alfred House moet tijdens de Tweede Wereldoorlog sluiten, het wordt later platgebombardeerd door de Duitsers. Daarna opent ze nog een kliniek in Sussex en als ook die moet sluiten opent ze er in een andere regio nog een, ook zonder succes. Ze loopt er financieel op leeg. In 1942 gaat ze samenwonen met James Stocking, een verwarmingsmonteur die dertig jaar jonger is dan zij. Ze is dan dik in de zestig. Ze houdt houdt die relatie geheim, zelfs voor haar dierbaarste vrienden. Ze heeft schuldeisers op haar dak en haar zoon Henry, de zesde graaf van Carnarvon die zich haar herinnert als een kille moeder, zet haar op financieel rantsoen. Hij noemt haar een zwendelaar. Ze wordt een rusteloze ziel. Uiteindelijk, in 1948, nadat haar zoon de geldkraan volledig heeft dichtgedraaid, wordt ze failliet verklaard. Alles is op. Maar de verhalen over haar niet.

Mannenverslinder
Historicus William Cross, die vlak voor de achtste gravin van Carnarvon in 2011 zijn biografie The Life and Secrets of Almina Carnarvon publiceert, gaat door waar het boek van de gravin ophoudt. Het boek van de gravin eindigt in 1924, vlak na Almina’s huwelijk met Dennistoun. Cross gaat verder. Hij zegt voor zijn biografi e hulp te hebben gekregen van Anthony Leadbetter, de zoon van Amina’s hulp die dertig jaar lang voor haar werkte. Hij schildert Almina af als een mannenverslinder en beweert zelfs dat haar zoon Henry, de zesde graaf van Carvarnon, niet van haar man Herbert is, maar van de Indiase prins Victor Duleep Singh, de beste vriend van Herbert, die getuige was op zijn huwelijk en een graag geziene gast op Highclere. Maar hoe serieus is historicus en schrijver William Cross te nemen? Hij wordt gezien als en van de grootste tegenstanders van de hogere klasse in het Verenigd Koninkrijk en doet wel meer boude uitspraken. Zo zei hij in 2011 tijdens een interview: “Groot Brittannië wordt nog steeds volledig gecontroleerd door de aristocratie.” Hij ziet zijn biografie als bewijs van een war of the worlds: de wereld van de aristocratie versus die van de arbeidersklasse.

Almina Herbert, countess of Carnarvon, overlijdt in Bristol op 8 mei 1969 nadat ze zich verslikt in een kippenbotje. Ze is dan 92 jaar oud. Ze komt niet voor in het beroemde boek van Virginia Cowles, De Rothschilds, geschiedenis van een bankiersgeslacht uit 1974. Alfred staat er wel in, inclusief een spotprent van hem. Maar wie de biografieën van Almina Herbert, de vijfde gravin van Carnarvon leest, ziet dat het leven grilliger kan zijn dan de beste televisieserie. En er blijft na bestudering van Almina’s leven maar één gedachte over: poor little rich girl.

Dit artikel verscheen eerder in NIW 36 – 5778 en kwam mede tot stand dankzij Maror.