‘Kie beetie beet tefila jikaree legol haämiem’, want mijn huis zal een bedehuis genoemd worden voor alle volkeren. Deze verwelkomende tekst siert de ingang van de synagoge van Amersfoort en toont hoe het jodendom een open beleid heeft ten opzichte van niet-Joden. Helaas is heden ten dage deze openheid, die overigens absoluut geen bekering tot doel heeft, zwaar ingeperkt en is deze meer theorie dan praktijk. In geen sjoel kun je nog zomaar binnenkomen en je als niet-Jood beroepen op deze verwelkomende tekst uit Jesjaja (56:7) zal niet lukken. Nee, als je vandaag een bezoek wilt brengen aan een synagoge voor een rondleiding of om eens een dienst bij te wonen, dan zul je je vooraf moeten melden, kopie van paspoort sturen of anderzijds moeten aantonen wie je bent, zodat er een veiligheidscontrole kan plaatsvinden. Knetter, dat dat nodig is en volledig in tegenspraak met de grote mitswa (gebod) van gastvrijheid. Een opendeurbeleid bestaat niet meer.
Maar zoals de niet-Jood zich zal moeten identificeren, zo ook moet een Jood die niet bekend is bij de Joodse gemeente dezelfde ongastvrije weg bewandelen.
En zo geschiedde het dat de secretaris van de Joodse Gemeente Amersfoort vrijdag een telefoontje kreeg van een man die zei Joods te zijn en vroeg hoe laat de dienst op sjabbat begint. In eerste instantie kreeg hij geen tijdstip te horen, maar werd hij ondervraagd en moest hij een kopie van zijn paspoort sturen. Tot zover niets bijzonders, dit soort veiligheidscontroles vinden bij alle synagogen plaats, hetzij vooraf, hetzij ter plekke door de beveiliger die voor de synagoge staat. Maar hier was het toch bijzonder. Een man uit Australië die op vakantie was in Amersfoort wilde naar sjoel. Na de gebruikelijke controle was hij braaf op tijd aanwezig, werd door de gabbe voorzien van een gebedenboek, van een keppeltje en een talliet. Hij was een Joodse man, woonde dus in Australië, had een Israëlische moeder en een vader die in Boedapest was geboren en was nog nooit in een synagoge geweest. In Amersfoort kwam out of the blue bij hem het verlangen op eens een synagogedienst bij te wonen. En zo hadden we dus op sjabbat jongstleden een bar mitswa, een man van zo’n zestig jaar oud die voor het eerst van z’n leven in een sjoel was en ook nog werd opgeroepen voor de Tora. Ik had het gevoel dat alleen hiervoor al het bestaan van de bijna driehonderd jaar oude synagoge, de oudste van West-Europa, gerechtvaardigd was.
Na de zegenspreuken weerklonk spontaan het siman tov en mazzel tov
Nadat hij de berachot, de zegenspreuken, had uitgesproken, weerklonk spontaan het siman tov en mazzel tov, werd de bar-mitswajongen toegezongen en werd er een dansje met hem gemaakt. Waarom hij naar sjoel had willen gaan, was hem ook niet duidelijk, maar dit fenomeen, de Jood die zich plotseling bewust is van zijn Joodse identiteit, is zeker niet nieuw. Wel komt deze steeds vaker voor na 7 oktober.
Tot zover de unieke bar mitswa. De briet mila, waarover ik in mijn vorige dagboek schreef, heb ik donderdag mogen meemaken in Maastricht. Een choepa staat in de planning voor over drie weken, en wat er dus nog ontbrak (en had mogen blijven ontbreken!) was een lewaje.
Maar helaas: dominee Jaap de Vreugd, jarenlang voorzitter van Christenen voor Israël, heeft dit aardse bestaan ingeruild voor een hoger leven. Dag en nacht stond hij in de frontlinies om voor Israël op te komen in woord en daad. Een vriend van het Joodse volk, een vriend van mij persoonlijk, een vriend van de staat Israël waar zeer veel instellingen en projecten dankzij zijn inzet werden en nog steeds worden gesteund.
Moge zijn ziel gebundeld worden in de bundel van het eeuwige leven.
