Eindelijk: een daad

Trots kondigde Chris den Hoedt, voorzitter van de Joodse Gemeente Rotterdam, enkele jaren geleden een lumineus plan aan. Naast de begraafplaats Toepad beschikt de gemeenschap over een belendend stuk grond; het werd voor de oorlog aangekocht om de begraafplaats eventueel uit te kunnen breiden. Maar anno 2025 is de gemeenschap nog maar klein en is het aannemelijk dat die enorme uitbreiding van toen er niet meer zal komen. 

Wat te doen met dit braakliggende terrein dat in de buurt ligt van de Woudesteincampus van de Erasmus Universiteit? De gemeenschap koos niet voor een snelle verkoop, maar voor een maatschappelijk verantwoord concept om zo bij te dragen aan het welzijn van de stad. Ook in Rotterdam is de woningnood hoog, zeker onder studenten. De Erasmus Universiteit (EUR) deed zelfs een noodoproep: wie kon onderdak verschaffen aan de studenten? 

Het idee: de bouw van 380 studentenwoningen. Het plan, waarvoor een samenwerking met de gemeente Rotterdam en de EUR werd opgetuigd, verkeert inmiddels in een vergevorderd stadium. Maar vorige week zette Chris den Hoedt er een streep doorheen. Al langer liepen bij de NIG (de Joodse gemeente) de irritaties hoog op over de passiviteit van het college van bestuur van de universiteit. Den Hoedt zag het allemaal voorbijkomen: hoe een Joodse hoogleraar zelf persoonsbeveiliging moest inschakelen, omdat activistische studenten diegene tot doelwit maakten. Hoe er niets gebeurde voor Joodse studenten die in het geheim op de campus moeten samenkomen. En dat zijn nog maar een paar voorbeelden. Het besluit van het bestuur om per direct de samenwerking met Israëlische universiteiten op te schorten, was de spreekwoordelijke druppel.

Bewijslast

Zoals andere universiteiten koos ook de EUR ervoor een adviescommissie in te stellen. Die moest beoordelen in hoeverre Israëlische leerinstellingen een ‘koosjer’-predicaat konden krijgen. Hoogleraar praktische theologie Ruard Ganzevoort, voormalig senator voor GroenLinks, werd tot voorzitter benoemd. Hij bracht een rapport uit, dat in handen is van het NIW. 

Israëlische universiteiten in de ijskast? Dan ook die 380 studentenwoningen

Dat rapport bevat geen definitieve conclusies of aanbevelingen. Het gaat om vermoedens dat Israëlische universiteiten zouden samenwerken met de IDF. De commissie zegt dat het wenselijk is binnen drie maanden met de instellingen in gesprek te gaan om ‘samenwerkingen’ tussen de IDF en de universiteiten ‘te minimaliseren.’ De Israëlische universiteiten moeten aantoonbaar afstand houden van de IDF – dat stelt de commissie als voorwaarde voor verdere samenwerking. Kortom, Ganzevoort houdt een slag om de arm, maar maakt wel gebruik van een omgekeerde bewijslast. Niet de beschuldiger hoeft aan te tonen dat de Israëlische universiteiten laakbaar handelen, nee, de instellingen in de Joodse staat moeten bewijzen dat zij niet laakbaar handelen. 

Paniek

Het college van bestuur van de universiteit ging een stap verder dan het rapport adviseerde. Terwijl de commissie-Ganzevoort de deur op een kier hield, nam het bestuur de vlucht naar voren en bevroor per direct de samenwerking. De Israëlische universiteiten waren schuldig totdat het tegendeel werd bewezen, zo leek het bestuur te redeneren. Zonder bronnen, zonder motivatie. 

NIG-voorzitter Den Hoedt volgde deze ontwikkelingen de afgelopen maanden met argusogen. Toen het oordeel van de universiteit bekend werd, besloot hij niet een brief op poten te sturen – waar veel Joodse organisaties het bij laten – maar een daad te stellen. Israëlische universiteiten in de ijskast? Dan ook die 380 studentenwoningen. Bovendien wil je er toch niet aan denken dat op de geheiligde Toepadgrond straks ruimte moest worden geboden aan relschoppers die hun Joodse medestudenten intimideren en Israël het liefst van de kaart zien verdwijnen. 

Inmiddels, meldt Den Hoedt vanuit Israël, staat zijn telefoon roodgloeiend. Want bij zowel de EUR als de gemeente Rotterdam is paniek uitgebroken. Maar Den Hoedt heeft in het door oorlog geteisterde land wel even iets anders aan zijn hoofd.