Wat een verschil een grens kan maken. In Nederland is GroenLinks al jarenlang een van de meest anti-Israëlische partijen in de Nederlandse politiek. Kamerleden van die partij verspreidden tijdens het conflict met Hamas in mei misinformatie door te spreken van ‘annexatie’ en ‘wederzijdse [sic] raketbeschietingen’. Met Kauthar Bouchallikht is zelfs een openlijk antisemitische volksvertegenwoordiger Den Haag in gekatapulteerd. Maar in Duitsland laten de Grünen zien dat links-ecologische ideologie en antizionisme niet samen hoeven te gaan.
De GroenLinkse buitenlandwoordvoerder Tom van der Lee, een van de aanjagers van de parlementaire afkeer van de Joodse staat die in demonstraties omsloeg in ongebreidelde Jodenhaat, zou van zijn Duitse collega Omid Nouripour kunnen leren. Op 19 mei, tijdens de vijandelijkheden in Gaza, sprak het in Iran geboren islamitische parlementslid van Die Grünen een rede uit in de Bondsdag. Daarin veroordeelde hij zonder voorbehoud de raketbeschietingen van terreurbeweging Hamas – door SP-Kamerlid Jasper van Dijk omschreven als een ‘Pietje Bell’ – en benadrukte hij het Israëlische recht zichzelf te verdedigen.
“Er bestaat geen rechtvaardiging voor de rakettenterreur van Hamas tegen Israël. Deze is absoluut onaanvaardbaar en moet onmiddellijk worden beëindigd. Natuurlijk heeft Israël het volkenrechtelijk vastgelegde recht zich tegen deze aanvallen proportioneel te verdedigen.
Anders dan zijn Nederlandse collega’s draaide Nouripour oorzaak (de terreuraanvallen) en gevolg (de Israëlische reactie) niet om en hij weigerde die reactie als disproportioneel te bestempelen. En anders dan zijn Nederlandse collega’s gooide de Duitser geen olie op het vuur van extremisten, door onvoorwaardelijk afstand te nemen van de antisemitische acties van pro-Palestijnse demonstranten: “Aanvallen op synagogen, het verbranden van Israëlische vlaggen, onbeschrijflijke beledigingen van Joden bij demonstraties, de oproep Israël te vernietigen: deze gebeurtenissen in ons land zijn afschuwelijk. Wij als democraten zijn verplicht alles eraan te doen dat deze haat, dit geweld tegengehouden wordt.”
Onomstreden
Wat een contrast met de geluiden van GroenLinks. Wat had de Nederlands-Joodse gemeenschap zulke woorden graag gehoord uit de mond van al die progressieve Kamerleden die onomwonden de kant van Hamas kozen in de meidagen van dit jaar. En dat terwijl Nouripour nog recent zetelde in de raad van advies van de Deutsch-Palestinänsische Gesellschaft, een belangrijke Duitse BDS-beweging. Maar in de Duitse progressieve politiek wordt antisemitisme niet geaccepteerd, ook niet wanneer het zich als antizionisme vermomt. Dus had Nouripour al in die functie forse kritiek op boycots, sancties en desinvesteringen. In 2019 veroordeelde hij BDS-acties ‘die niets meer met kritiek op Israëlisch beleid te maken hebben’ en zei hij dat de oproep het Eurovisie Songfestival in Tel Aviv te boycotten ‘boekdelen spreekt over de aard van de beweging’.
Verrassende uitspraken voor wie de innige band tussen GroenLinks en BDS in Nederland kent, maar binnen de Grünen zijn Nouripours uitspraken niet eens omstreden. Op 17 mei 2019 stemde de Groene fractie in de Bondsdag als reactie op de boycotoproep van het ESF in met een resolutie die BDS onomwonden als antisemitisch bestempelt. Alleen al de naam van de resolutie liet weinig ruimte voor twijfel: De BDS-beweging resoluut aanpakken – Antisemitisme bestrijden. Het was een enorme klap voor de beweging die door de overgrote meerderheid van het parlement in Berlijn met de nazi’s werd vergeleken: “[Zulke oproepen] herinneren aan de meest verschrikkelijke periode uit de Duitse geschiedenis,” was in de resolutie te lezen. Slechts een handjevol van de op dat moment 63 Groene Bondsdagsleden stemde tegen.
Overwinnaars
Dat was toen de Groenen nog in de oppositie zaten. Nu hopen zij als grote overwinnaars van de verkiezingen van 26 september – de fractie groeide naar 118 zetels – regeringsverantwoordelijkheid te gaan dragen. Deze week besloot de partij formele coalitieonderhandelingen met de sociaaldemocratische SPD en de liberale FDP aan te gaan. Dit zal ontegenzeglijk een pragmatische ruk naar rechts voor de Groenen betekenen. De twee beoogde partners zijn nog sterker pro-Israël. In het nog steeds sterk door het Holocaustverleden getekende Duitse buitenlandbeleid wijken alleen de twee flankpartijen af van de vier in het midden: Die Linke beweert tegen antisemitisme te zijn, maar is duidelijk antizionistisch, en de Alternative für Deutschland is weliswaar fel pro-Israëlisch, maar wordt al sinds jaar en dag door antisemitismeschandalen geteisterd. De vergelijking met SP en Forum voor Democratie dringt zich op.
Een voorbeeld van hoe Die Grünen in de hoop op regeringsdeelname meer pro-Israëlische standpunten innemen, gaf duopartijleidster Annalena Baerbock midden tijdens het Gazaconflict in mei. Terwijl GroenLinks samen met SP en PvdA opriep tot strafmaatregelen tegen Israël, deed Baerbock precies het omgekeerde. Waar zij er een jaar eerder nog voor pleitte geen Duitse onderzeeboten aan de Israëlische marine te verkopen, zei zij op 15 mei dat als de Groenen deel zouden uitmaken van de nieuwe bondsregering, zij de ‘veiligheidssamenwerking met de staat Israël met de partners wil bespreken en voortzetten’. Politiek vertaald: die onderzeeboten worden gewoon geleverd.
Vreedzame oplossing
Daarbij zal zeker ook een rol spelen dat in Jeruzalem de regering-Netanyahu is vervangen door Naftali Bennetts regenboogcoalitie waarvan het groen-linkse Meretz deel uitmaakt. Na de verkiezingen van 2019 feliciteerde de buitenlandwoordvoerder van Die Grünen die partij met wie zij ‘de inzet voor vrede, mensenrechten, milieu en sociale cohesie’ delen. Uiteraard allemaal binnen het raamwerk van een tweestatenoplossing, waar de Groenen als vanouds aan vasthouden. De ledenbasis van de partij, waarschijnlijk wat Israëlkritischer dan de Bondsdagfractie, zou niets anders accepteren. Maar anders dan in Nederland betekent groen en links niet dat de Palestijnen gevrijwaard hoeven te blijven van kritiek.
Terwijl links in Nederland in alle toonaarden zwijgt over de situatie in Gaza en de Westelijke Jordaanoever – tenzij Israël de schuld in de schoenen geschoven kan worden – neemt Omid Nouripour geen blad voor de mond: “Het opnieuw afzeggen van de eerste Palestijnse verkiezingen in vijftien jaar door president Abbas is extreem contraproductief. De terreur van Hamas en de Islamitische Jihad is een duidelijke boodschap van haat en een verwerping van een vreedzame oplossing.” Om te besluiten met een onwankelbare steunbetuiging aan Israëls adres: “Over het bestaan en de veiligheid van Israël als nationaal thuis van het Joodse volk met gelijke rechten voor al zijn burgers kan niet onderhandeld worden.” Woorden die de Nederlands-Joodse gemeenschap zo graag uit de mond van Tom van der Lee zou willen horen. Of van Jesse Klaver. Of zelfs van Kauthar Bouchallikht.
Zweedse dooi
Nog een voorbeeld van toenadering tussen links in Europa en de Joodse staat. Deze week bezocht de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde haar ambtgenoot Yair Lapid. De diplomatieke betrekkingen tussen de twee landen kwamen in 2014 praktisch tot stilstand nadat Zweden Palestina als onafhankelijke staat had erkend. Tot 2019 werd het Zweedse Midden-Oostenbeleid grotendeels bepaald door de socialistische minister van Buitenlandse Zaken Margot Wallström, die er een handje van had tegen Israëlische schenen te trappen. Bijvoorbeeld toen zij in 2015 het bloedbad in de Parijse club Bataclan koppelde aan Israëls bezetting van de Westelijke Jordaanoever.
Wallströms opvolgster en partijgenote Linde tapt uit een ander vaatje. Zij kondigde in 2019 op Twitter aan ‘meer samenwerking, niet minder’ met de Joodse staat te willen en vorige maand belde zij Lapid ‘Over het bestaan en de veiligheid van Israël kan niet onderhandeld worden’ om hem sjana tova te wensen. Bij het eerste bezoek van een Zweedse minister aan Israël in zeven jaar zal Linde ook president Isaac Herzog en Yad Vashem bezoeken en een tentoonstelling openen over 70 jaar diplomatieke betrekkingen tussen de twee landen. Na afloop gaat zij in Ramallah langs bij de president van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas. Vorige week was de Zweedse stad Malmö gastheer van een grote Europese conferentie over antisemitisme.
Abonneer op het NIW
