Waarom lokte de 4 meilezing van Arnon Grunberg zulke heftige reacties uit? Hij sprak de waarheid, in aangrijpende taal. Hij riep beelden op die je niet wilt zien en niet mag vergeten. Hij nam ons mee naar de deur van de gaskamer en de rand van de kuilen waarin vrouwen en kinderen levend verbrand werden. Grunberg ging zo ver omdat herdenken niet verschoond mag blijven van ongemak. Zonder ontregelende gevoelens leer je niets van het verleden. Hij waarschuwt: deze atrociteiten zijn het gevolg van woorden van politici. Vertrouwd terrein. Grotere denkers gingen hem hierin voor.
De boosheid ontstond doordat Grunberg Joden met Marokkanen vergeleek. Er zijn mensen die geen goed woord over Marokkanen dulden, ze worden razend als die anders gezien worden dan als crimineel ongedierte. Dus ja, deze razernij bewijst Grunbergs gelijk: de oude haat leeft voort. Dat riepen zijn vereerders dan ook op sociale media, maar ze schoten daarin door. Zelfs wie met nette kanttekeningen kwam, kreeg het wijsvingertje in het gezicht gepriemd: fout! Grappig dat die fanatiekelingen de lezing aangrepen om de morele politie uit te hangen: ze hadden niet eens door dat Grunberg ook hen voor schut had gezet.
Groepsdenken
Eerst dit: er rammelde toch wat aan die Marokkanenvergelijking. Uiteraard kun je de Jodenvervolging niet vergelijken met het leven van Nederlandse Marokkanen nu, maar dat deed Grunberg ook niet. Hij had het over haatpatronen. De huidige taal van extreemrechts riekt wel degelijk naar het oude fascisme. Maar dat is ook het geval als het niet over Marokkanen gaat. Er wordt ook hatelijk gesproken over Afrikaanse bootvluchtelingen, Oost-Europeanen en andere migranten. En nog steeds over Joden, vaak door jonge moslims. Onze werkelijkheid rond extremisme en racisme is veel ingewikkelder dan Grunberg laat zien. Groepsdenken en hetze komen uit veel hoeken. Doelwitten van extreemrechtse discriminatie propageren op hun beurt ook Joden- of vrouwenhaat, vanuit religieus fundamentalisme. Een Pakistaanse Engelsman zei onlangs tegen mij: “Ik hoor mezelf dingen over Oost-Europeanen zeggen die extreemrechts over mij zegt. Een tragiek die Grunberg niet aanroert.”
Als ze het over Marokkanen hebben, hebben ze het over mij, zei hij. Maar er zijn meer ‘ze’ dan door Grunberg gesuggereerd, de aanhang van Wilders. ‘Ze’ kunnen ook Marokkanen of Turken of Roemenen of Polen zijn met een hekel aan Joden, Roma, zwarte mensen of aan elkaar. Aan dat discriminerende groepsdenken brandt Grunberg z’n vingers niet. Vermoedelijk omdat deze feiten niet voldoende politiek correct zijn voor het chique establishment waar de lezing voor bedoeld is: mensen die terecht hun afgrijzen tonen van blank fascisme, maar snel wegkijken als de extremist een moslim of iemand van kleur is. Zijn lezing had niet moeten stoppen bij gediscrimineerde Marokkanen en z’n waarschuwing aan politici. Die had ook moeten gaan over parallellen tussen de SS en IS. De wreedste misdaden zijn in IS-gebied gepleegd door Nederlandse burgers die niet door Kamerleden, maar door ronselaars in moskeeën en op internet zijn opgefokt. Het huidige gevaar is nog ernstiger dan Grunberg aangeeft in zijn lezing, die met een sisser afloopt.
Maar zijn hielenlikkers hebben niet het laatste woord. Want Grunberg zei ook: “Het is vaak de onwrikbare eigen identiteit, die weigering er speels mee om te gaan die ertoe leidt dat de ander als een volstrekt vreemde en een absolute vijand wordt gezien.” Dat klopt. Maar durft hij dat ook onder Turkse nationalisten of bij de identiteitspolitie van Bij1 te zeggen? Zou hij aan de talkshowtafel de identiteitsfanaticus die over wit privilege begint, durven adviseren wat speelser om te gaan met zijn identiteit?
Intussen verbaas ik me over de hagiografische tweets over zijn lezing van zelfgenoegzame linkse weldenkenden. Dezelfden die ook juichen bij elk flintertje identiteitspolitiek, bij elke links-totalitaire poging racisme nieuw leven in te blazen door mensen naar hun huidskleur in te delen en ze te dicteren wat ze moeten denken en doen. Ook zulk activisme leidt tot haat, hetze en geweld. Niet alleen racistisch rechts, ook Grunbergs thuispubliek mag eens beschaamd in de spiegel kijken.
Abonneer op het NIW
