Journalist Cnaan Liphshiz staat in ons land vooral bekend om zijn artikelen voor JTA, de Jewish Telegraphic Agency. Toen hij tien jaar geleden, 29 jaar oud, naar Nederland kwam, woonde zijn vader hier al. Hij had zich voorgenomen niet meer uit ons land te vertrekken, trouwde met zijn Nederlandse jeugdliefde en kreeg met haar twee kinderen. Maar het gezin verlaat nu binnenkort ons land. Liphshiz vertelt zelf waarom.
“Mijn eerste ervaringen met Nederland waren in de Haagse Schilderswijk. Daar vlakbij ligt het Joodse Hofje waar ik een onderkomen had. Ik weet nog hoe ik in de eerste week een simkaart nodig had en een telecomzaak binnenstapte. De man achter de toonbank was van Turkse komaf. Hoewel mijn vader van Nederlandse afkomst is, was mijn Nederlands beroerd. Dus vroeg de man achter de counter waar ik vandaan kwam. Ik, naïef, antwoordde: “Israël”. “O, wacht even, dan pak ik een geweer en schiet ik je dood,” was de reactie, die hij daarna vergoelijkte met “Grapje”. Voor mij was het een snelcursus. Mijn Nederlandse vrouw kende ik al vanaf mijn kleutertijd in Israël. We ontmoetten elkaar hier weer, haar familie was al veel eerder naar Nederland teruggekomen. Voor haar, ze is hoogblond, was het in de Schilderswijk geen pretje om te wonen. We besloten van Den Haag naar Amsterdam te verhuizen en kwamen in Tuindorp-Oostzaan terecht, de enige plek in de hoofdstad die we konden betalen. Een knusse buurt.”
Waar gaat dit heen?
“Intussen werkte ik voor JTA en reisde voor mijn werk door heel West-Europa. Zo versloeg ik aanslagen in Frankrijk, Duitsland, België, de antisemitische incidenten in verschillende landen, zoals bijvoorbeeld de carnavalsoptocht in het Belgische Aalst. Ik begon me af te vragen: waar woon ik eigenlijk? Waar gaat dit heen? Ja, op dat moment was het nog oké in Nederland te wonen. Ik leerde zo goed en kwaad als het ging Nederlands en dit land is echt mijn tweede thuis. Maar ik begon te kijken naar de toekomst. Zou alles wat ik in het buitenland tegenkwam, niet ook hier komen?”
Cnaan vertelt dat hij op die vraag geen antwoord kan geven, maar: “Ik voel mee met de moeders die vorige week hun verhaal in het NIW deden. Er gebeurt in dit land nu zo veel wat we vijftien jaar geleden niet voor mogelijk hadden gehouden. Ik kan me nog het voorlaatste conflict met Gaza in 2014 herinneren. Ook toen waren er demonstraties, maar er was nog iets van een balans. Ik had toen nog de hoop dat we het tij konden keren, dat mensen zouden inzien dat Israël niet de slechterik was, en daarmee ook de Joden in dit land niet. Totdat ik op een zondag, een paar weken geleden, op het Beursplein in Amsterdam bij een klein clubje messiaanse Joden en Joodse ouderen stond om een pro-Israëlische demonstratie te verslaan. Intussen trok een meute van tienduizenden demonstranten van allerlei pluimage aan ons voorbij, over het Damrak, richting Dam. Ik hoorde wat ze scandeerden: ‘From the river to the sea, Palestine will be free’, en ‘Khaybar, Khaybar’. De haat die uit de ogen van die demonstranten sprak toen ze ons zagen, zal ik nooit vergeten. Ik dacht al langer na over alia maar had me tot dan toe nog afgevraagd: ‘Waarom zou ik? Doe ik daar wel goed aan? Waarom zou ik mijn kinderen meenemen naar een oorlogsgebied waar ze moeten schuilen voor Hamasraketten? Hun grootouders wonen hier in Nederland. Het is hier een goed leven.’ Ik heb me lang afgevraagd of alia het waard was om mijn kinderen te verkassen. Maar die ochtend maakte bijna een karikatuur van mijn twijfels en bevestigde mijn beslissing. Nu wist ik het antwoord op al die vragen: hierom.”
“Kijk, als journalist moet je vooruitkijken. Je moet de geopolitieke ontwikkelingen volgen en duiden. Maar deze agressie zag ik niet aankomen. Ik verwachtte dat het grootste deel van het Nederlandse publiek wel solidair zou zijn met een niet-uitgelokte rakettenregen van Hamas op Israël. Ik was naïef, deze tienduizenden demonstranten waren de realiteit. Ik las in het artikel in het NIW ook hoe moeders vertellen wat hun kinderen te verduren hadden en hebben; hoe ze in de val zitten. Wat ze ook doen, het is een onmogelijke keuze: een sprong in het diepe door te vertrekken? Of hun kinderen blootstellen aan de agressie hier? Of onderduiken en hun kinderen opdragen te verzwijgen dat ze Joods zijn? Het artikel in het NIW liet ook zien hoe slecht onderwijsinstellingen hiermee omgaan. Iedereen heeft zijn mond vol over educatie. Maar de leraren doen er vaak zelf aan mee of ze houden hun mond, omdat ze niet tegen de agressie in de klas op kunnen.”
Enorm risico
“Wij hebben er nog even over nagedacht of we naar Amsterdam-Buitenveldert zouden verhuizen. Waar onze kinderen op de Joodse middelbare school niet met dit soort situaties in aanraking zouden komen. Maar dan gebeurt het daarna wel, op de universiteit. We hebben ook naar de Verenigde Staten gekeken, maar daar is het niet veel beter. Nogmaals: een journalist hoort vooruit te kijken. Nu hebben we nog de luxe dat we ons niet hoeven te verschuilen, hoe heftig de aanvallen ook zijn, maar ik denk dat Joden in de toekomst hier in Nederland een enorm risico gaan lopen.”
Ik vrees dat we het gevecht verloren hebben. Dat gevoel kwam bij mij in mei sterk op. In 2014 had ik dat idee niet, velen met mij toen nog niet. Mijn kinderen zijn jong genoeg om te wennen aan een nieuw land, een nieuwe taal. We vertrekken naar Haifa. Ze zullen het moeten doen zonder hun grootouders die nog in Nederland wonen. Toch is het beter nu te verhuizen, ze zijn vier en vijf, dan op middelbareschoolleeftijd. Daarnaast is bekend dat Israël een zeer kindvriendelijk land is. Dat is naast de negatieve aanleiding een grote positieve factor. Ik kan het niet mooier maken, ik denk steeds aan het gezegde dat in de vorige eeuw opgeld deed. Het is een godwin, maar ik maak hem toch: De pessimisten gingen naar toenmalig Palestina, we weten waar de optimisten in verzeild raakten.”
Abonneer op het NIW
