Stelling van de week: De universiteiten laten hun Joodse studenten hopeloos in de kou staan

Het NIW-forum bestaat uit personen van diverse pluimage, van links tot rechts, atheïstisch tot orthodox, man en vrouw, van jong tot oud. Om de week wordt leden gevraagd te reageren op een stelling die samenhangt met hun maatschappelijke interesse en expertise. Wilt u meediscussiëren? Mail naar redactie@niw.nl.

–––––––––––––––––––––

Yanki Jacobs

‘Voer het schaapje niet aan de wolf om zijn honger te stillen’

Het is eigenlijk heel simpel. Universiteitsbestuurders hebben een instelling te runnen: ze willen academisch onderwijs faciliteren en hun budgetten op orde krijgen. Maar ze hebben te maken met activistische groeperingen die vernielingen aanrichten, lessen verstoren, bestuurders en hun gezinnen bedreigen en daadwerkelijk fysiek aanvallen. Bovendien chanteren die activisten bestuurders via de studenten- en ondernemingsraden om de begroting niet goed te keuren. Voor veel bestuurders is de keuze dan simpel: of toegeven aan de activisten, of opstappen. Met een motie van wantrouwen kun je immers niet effectief besturen. Helaas krijgt een nieuwe bestuurder met precies dezelfde problemen te maken. Opstappen – of oproepen daartoe – heeft dus weinig zin.

Vrijwel wekelijks krijg ik telefoontjes van bestuurders die vragen hoe hiermee om te gaan. Dat betekent niet dat ze mijn advies altijd overnemen – dat eis ik ook niet van ze. Ik kan meedenken, maar zij nemen zelf een beslissing. Ik denk niet dat het de intentie van de meeste bestuurders is om onze studenten en docenten in de kou te laten staan – integendeel. Tegelijkertijd zijn Joodse studenten getalsmatig natuurlijk zwaar in de minderheid. De bestuurder maakt uiteindelijk een keuze en die is vaak helaas niet in ons voordeel. Het enige wat ik ze dan nog kan meegeven is: “Voer het schaapje niet aan de wolf in de ijdele hoop zijn honger te stillen.” Nu zijn wij aan de beurt, maar niemand moet denken dat als de Joden weggebonjourd zijn, het dan rustig blijft.

Yanki Jacobs is landelijk studentenrabbijn en medeoprichter van het Nederlands Joods Studentenoverleg (NJSO)

–––––––––––––––––––––

Hadassah Eljon

‘Mijn bloed kookt. Ik ben het zat om te zwijgen’

‘There is only one solution, intifada revolution’, klinkt het terwijl ik het gebouw van Amsterdam University College binnenloop. De plek waar ik niet alleen studeer, maar ook op de campus woon. Bovenaan de trap roepen demonstranten om een mondiale intifada. Intifada betekent ‘opstand’, maar verwijst in de praktijk naar periodes van extreem geweld tegen Israëlische burgers. De slogan ‘Globalize the intifada’ spoort aan dat geweld wereldwijd te verspreiden. 

Het is dus niet zomaar een politiek statement. Het is een oproep die kan leiden tot intimidatie van en geweld tegen Joden, ook hier. Dat hoort niet thuis op een universiteit, waar iedereen zich veilig zou moeten voelen. Toch gebeurt dit zeer geregeld. Die dag, toen dit weer eens luid verkondigd werd, moest ik een tentamen maken. Alsof de spanning daarvoor al niet genoeg was, moest ik me verplaatsen door een menigte die oproept tot vernietiging van Israël, mijn familie en – in mijn interpretatie – tot geweld tegen Joden wereldwijd. Mijn hartslag liep nog hoger op toen ik zelfs docenten tussen de studenten zag staan. Dezelfde docent die eerder antisemitische cartoons op X plaatste. 

Soms krijg ik de vraag of ik dit antisemitisme weleens heb gemeld. Hoe kan ik vertrouwen hebben in een instituut waar de werknemers zelf overduidelijk niet aan mijn kant staan? En waarom wordt de bal altijd bij ons, de Joodse studenten, gelegd? Waarom moeten wij bewijzen dat we ons onveilig voelen, als het bewijs zich dagelijks opdringt? Mijn campus, waar ik verplicht woon, voelt allesbehalve veilig. Mijn hart klopt sneller dan ooit. Mijn bloed kookt. En ik ben het zat om te zwijgen.

Hadassah Eljon studeert liberal arts and sciences aan de Amsterdam University College

––––––––––––––––––––––––––––

Milos Boksan

‘Het beschermen van onze veiligheid is niet onderhandelbaar’

Onze universiteiten horen een vrije en veilige plek te zijn voor alle studenten, maar voor Joodse studenten zijn ze dat allang niet meer. Op de Radboud Universiteit zie ik het met eigen ogen. Joodse studenten mijden de campus. Ze stellen zich niet meer voor aan anderen vanwege vooroordelen. Zitten alleen tijdens colleges. En in de tussentijd krijgen haatpredikers als Mohammed Khatib, die verkondigt dat Joodse en Israëlische studenten ‘legitieme doelwitten van geweld’ zijn, alle ruimte.

En wat doet de universiteit? Vrijwel niets. Joodse studenten krijgen het advies ‘nog één keer naar de vertrouwenspersoon te gaan’. Of gewoon weg te blijven, zoals op de UvA en VU gebeurt. Dat dit de realiteit is anno 2025, is onverteerbaar. Ligt dit aan pure onwil? Niet altijd. Sommige universiteitsbestuurders willen wel optreden, maar durven niet. Doodsbang voor gemaskerde relschoppers. Anderen verschuilen zich achter een gebrek aan mogelijkheden. Wat het excuus ook is: de uitkomst blijft hetzelfde. Er verandert niets voor Joodse studenten. Helemaal niets. En wat universiteitsbestuurders vergeten, is dat niets doen ook een keuze is.

Dus ja, onze universiteiten laten Joodse studenten hopeloos in de kou staan. En wie dat koud laat, die heeft het probleem niet begrepen. Het beschermen van hun veiligheid hoort niet onderhandelbaar te zijn. 

Hoog tijd dat universiteiten duidelijke grenzen stellen. Sneller en harder optreden tegen wie onveiligheid veroorzaakt. Maar bovenal ruggengraat en leiderschap tonen, zonder ‘ja, maar’. Zodat ook Joodse studenten zich weer veilig weten op de plek waar dat het meest vanzelfsprekend zou moeten zijn.

Milos Boksan (22) is VVD-raadslid in Waalwijk en studeert aan de Radboud Universiteit, waar hij het woord voert namens Joodse en Israëlische studenten

––––––––––––––––––––––––––––

Amanda Kluveld

‘Collega’s vielen mij publiekelijk aan, er was geen bescherming’ 

Universiteitsbestuurders laten Joodse studenten en medewerkers in de steek. Ook mensen zoals ik, die zich verbonden voelen met Israël zonder Joods te zijn, zijn niet veilig op de campus. Op mijn werkplek werd ik geconfronteerd met demonstranten die in het Engels riepen: “Wij willen hier geen zionisten” en “Met ons bloed en onze ziel zullen we je verlossen, Gaza.” Toen ik deze bedreigende leuzen filmde, eisten bestuurders, ten overstaan van joelende en scheldende demonstranten, dat ik mijn beelden verwijderde. Er was geen bescherming.

Collega’s vielen mij publiekelijk aan. Veiligheidspersoneel verklaarde dat ‘zionisten’ geen bescherming verdienden. Toen ik zei aangifte te willen doen, brulde het hoofd Integrale Veiligheid dat ik dan alleen zou staan — doodsbedreigingen of niet. Dat is exact wat er gebeurt met Joodse studenten en docenten, of mensen die simpelweg weigeren hun band met Israël te verloochenen. Die staan alleen.

Intussen laten bestuurders zich op de borst kloppen door zelfbenoemde vertegenwoordigers van ‘de Joodse gemeenschap’, die na een warm gesprek verklaren alle fiducie te hebben in de colleges van bestuur. Op basis waarvan is onduidelijk. Maar de minister van Onderwijs dan? Die wil de autonomie van universiteiten niet aantasten, of heeft daar de moed niet voor.

Studentenorganisatie Free Palestine Maastricht, die zich solidair verklaarde met Hamas en de Jodenjagers in Amsterdam door iedereen aan te sporen alle zionisten te vermoorden, heeft aan de Universiteit Maastricht een eigen kantoor.

De enige groep voor wie sociale veiligheid niet geldt, is de groep die met Jodenhaat wordt geconfronteerd. Naar hen kijken de universiteitsbesturen niet om.

Amanda Kluveld is associate professor aan de Universiteit Maastricht